De stappen in de zeer nabije toekomst zullen veel beslissen over de toekomst die president Erdogan voor Turkije kiest.

Dit soort momenten is voor ieder land relatief zeldzaam, en het is alleen al daarom van belang te constateren dat de president het zich uitermate bewust lijkt. Gisteren was er in AKP-partijkrant Daily Sabah een veelzeggend kort stukje te lezen, dat alles vertelt aan wie het zien wil.

President Recep Tayyip Erdoğan and Nationalist Movement Party (MHP) Chairman Devlet Bahçeli discussed domestic politics and foreign policy issues.
Erdoğan visited Bahçeli in his personal residence for about 30 minutes, according to the Presidential Communications Directorate.
The meeting was closed to the press.
Bahçeli’s party and Erdoğan’s, the ruling Justice and Development Party (AK Party), have been allies in recent elections and als vote together in parliament[1]

Vier zinnen, waarin een wereld aan gedachten is samengevat. Als het gaat om beslissingen waarover beide partijen (AKP en MHP) moeten overleggen, is er altijd de telefoon, zodat het weinig fantasie vereist om te beseffen dat deze heren minstens eenmaal per week met elkaar telefoneren. Waarom dan een bezoek van een half uurtje, en waarom dat in de krant zetten?

Om de natie duidelijk te maken dat wat komen gaat geen actie is van de president alleen! Dat alleen al betekent eenvoudig dat Turkije op het punt staat een grote stap te doen die het land op een andere koers zal zetten. Het is een vertoon van politieke gezamenlijkheid. Vanmorgen sloot de belangrijkste oppositiepartij van dit moment zich daar – politiek noodgedwongen? – bij aan. De CHP-leider noemde wel man en paard, waarbij de identiteit van het paard weinig verrast, maar de consequenties van deze stap in Turkije vooralsnog buiten beeld blijven:

Turkey should take steps to maintain its national security, main opposition Republican People’s Party (CHP) Kemal Kılıçdaroğlu, said elaborating on a possible Turkish incursion in the east of Euphrates (mijn vet, H.).

Maar opvallend genoeg hield hield de CHP-leider (een zeer nationalistische partij) toch een slag om de arm:

“Turkey has to take steps in order to provide its security in its region,” Kılıçdaroğlu told reporters in reply to a question regarding a possible military action east of the Euphrates.
“It could be a peace corridor of a special zone,” he said, noting that Turkey should hold a workshop on the issue of the Syrian crisis with participation of all relevant parties (mijn vet, H.).

Turkse wil veiligheidszone in Noord-Syrië
Waarom dit gaat is dat Turkije zelfstandig – tegen de wensen van nominale bondgenoot USA in – Noord-Syrië binnen gaat vallen, vooralsnog met het excuus op terroristenjacht te gaan. En dat met een USA, die in Noord-Syrië al aanwezig is bij de YPG, de organisatie die het Turkse leger zal gaan bestrijden. De razernij in het Pentagon zal vandaag groot zijn, de gevolgen onduidelijk. Wat wel duidelijk is dat president Trump hier op een ongewenst moment een bloedneus haalt in de Amerikaanse binnenlandse politiek, aangezien hij er van uit ging dat hij met Erdogan een overeenkomst had om er eerst samen uit te komen. Hoe de president hier op gaat reageren is onzeker, maar blij zal hij bepaald niet zijn. De agressieve houding van Turkije zal het hem niet makkelijk maken in te gaan tegen de combinatie van senatoren die van Turkije volgzaamheid verwachten, en een Pentagon dat het land weer terug in het gareel wil.

Turkije dreigde hier al enige tijd mee, en de onderhandelingen met een speciale Amerikaanse gezant waren nog gaande. Ook de Turkse veiligheidsraad MGK liet zich tot nog toe in relatief sussende bewoordingen uit. De extreemnationalistische Turkse pers stookt al enige tijd dit vuurtje aan, met hysterische verhalen over een Amerikaans leger van 60.000 man dat naar Noord-Syrië onderweg zou zijn.

Belangrijk is ook de vraag hoe Rusland reageren gaat. Dat Erdogan klaarblijkelijk niet met Putin heeft gebeld, betekent niet dat dat niet eerder al besproken zou zijn en dat het Kremlin onkundig was van deze stap. Als Puitn het wist, is dit een gambiet om opnieuw Turkije en NATO verder uiteen te drijven. Hij lijkt dan bereid daarvoor voorlopig de belangen van Syrië te offeren, al zal president Assad verteld zijn dat dit niet meer dan tijdelijk is. Of dat zo is moet maar blijken. Wist hij het niet, dan wordt het een kort overleg in Astana, en zullen er ook problemen met Rusland komen. Dat hoeft overigens niet direct te gebeuren: alle kans dat Putin eerst afwacht wat de Amerikanen doen, hoe hard de Turken er in gaan en met welk respect voor de aanwezige Amerikanen.

Astana
Dit zullen we overigens snel weten. Vandaag begint in Astana de 13e ronde van het overleg tussen Rusland, Turkije en Iran over de Syrische burgeroorlog. Het Syrische staatspersbureau meldde vandaag dat voorafgaand aan de besprekingen de Syrische delegatie al had gesproken met zowel de Russische als Iraanse afgevaardigden, die ook onderling contact zouden hebben gehad. Van Turkije werd niet meer gezegd dan dat de delegatie ook arriveerde. Turkije ontbreekt dus niet in Astana, maar lijkt buiten de inleidende besprekingen te blijven. Het is veelzeggend over de manier waarop dit overleg wordt gevoerd.

EU & de immigratiedreiging
Dat de sancties van de EU weinig indruk zouden maken had ik eerder al gemeld, maar de tegenzet vanuit Ankara zal de onrust in Brussel danig vergroten. Turkije heeft aangekondigd de overeenkomst over de Turkse rem op doorgaande migranten te beëindigen, en dreigt dat de nieuwe stroom migranten de EU binnen drie maanden op de knieën zal dwingen. Het land zelf gaat er doodgemoedereerd van uit dat alle afspraken over visumvrijheid voor de EU van Turkse onderdanen ongestoord zal voortgaan. De huidige strubbelingen beschouwt men als kleine hobbels die een uiteindelijk positief besluit niet in de weg zullen staan.

Of dat klopt zal mede afhangen van de situatie rond Cyprus, maar de houding nu van ‘niet alles tegelijk’ maakt dat voor het moment niet meer dan retoriek. Dat er meer aandacht is voor de wens van de Turkse Cyprioten dat Turkije hun beschermheer blijft, en het keffen van de TRNC-minister van buitenlandse zaken tegen Griekenland zijn daar een illustratie van.

Turkije in de moslimwereld
In groter verband speelt ook een rol dat Turkije en Erdogan hun statuur in de moslimwereld wensen te vergroten. Daartoe is de president in september de key-note-spreker op een conferentie in New York over het verenigen van de oemmah, de Moslimgemeenschap. Die groeiende samenwerking tussen Turkse islamisten en Europese Moslimbroeders is er al langer, aldus Carel Brendel die dit nauwgezet volgt.

Terzijde 1 – energie en de mogelijkheid van een boycot?
Vandaag werd ook aangekondigd dat Turkije voornemens is de exploratie van bestaande energiebronnen op te voeren om niet of in ieder geval minder afhankelijk te zijn van externe aanvoer. Dat riekt naar een voorbereiding op een ernstig conflict, en dàt impliceert dat men daarvoor de USA in gedachten heeft. De EU heeft er in geen geval de moed toe, en andere kandidaten zijn geen serieuze opties.

Terzijde 2 – de economie is nog steeds zwak
Economisch zijn er twee belangrijke dingen, die beide in dezelfde richting wijzen. Gisteren werd gemeld dat het Turkse handelstekort is geslonken met 42%. Wat buiten beschouwing bleef is dat dat volledig te wijten is aan een slinkende import door de val van de lira. Daar stond slechts een exportgroei van 2% tegenover. Geen tekenen van economische kracht of een herstel van de welvaart. Vrijwel tegelijk werd bekend gemaakt dat de Turkse Centrale bank haar inflatieverwachting voor de tweede helft van het jaar iets naar beneden had bijgesteld, van 14.6%  naar 13.9%. Gekoppeld aan de recente bravoure waarmee de TCB de rente verlaagde naar 19,75% lijkt dat nog rijkelijk optimistisch.

Het is wel in lijn met de verwachtingen die de president als zijn verwachting uitsprak, dat de renteverlaging ook de inflatie zou doen dalen. Dat maakt dat er alle reden is voor scepticisme over de realiteitszin van deze voorspelling. Zeker als je ziet dat men voor volgend jaar een inflatie voorspelt van 8,2%, en voor 2021 zelfs 5,4%. Een observatie die wordt gesteund door het hameren op de goede economische banden die Turkije hebben zou met Pakistan, Azerbeidzjan en de gemiddelde abrikozenboom.

Turkije en democratie
Dat het in Turkije steeds minder democratisch wordt in de zin die we gewend zijn, toonde zich eerder deze week ook in de tirade tegen nieuwe partijen in de Daily Sabah. Dit heeft alles te maken met de geruchten dat een aantal voormalige getrouwen van de president van mening is dat hij plaats zou moeten maken, en nu de verkeerde adviseurs heeft. Sommigen hebben de AKP zelfs al verlaten, en de woedende reactie in de Sabah wijst er op dat de president zich zorgen maakt:

The president also said he is disappointed in Babacan, Davutoğlu and former President Abdullah Gül for their lack of support for the party after their duties concluded.

Op zich is dit geen teken van ondemocratische tendensen, maar heel democratisch is het ook weer niet.  Opvallender, en dat ook in het licht van het hierboven al gememoreerde komende bezoek aan een moslimbroederconferentie in New York door president Erdogan, is de uitspraak van minister Mevlut Cavusoglu.van Buitenalndse Zaken deze week:

Muslim Brotherhood is part of both the government and Parliament in #Kuwait, and everything works like a clock and Kuwait is now a stable country, says #Turkey's Foreign Minister Mevlut Cavusoglu. pic.twitter.com/urftUJCki0

— Abdullah Bozkurt (@abdbozkurt) July 30, 2019

Het zijn spannende tijden in Turkije.

---

1. De AKP heeft in het Turkse parlement nèt geen meerderheid, en steunt daarvoor meestal op de MHP

---

Meer nieuws over Turkije (hier) onder Erdogan (Erdowahn) op Veren of Lood vindt u hier.

Meer over het groeiende conflict over de gasvelden tussen Turkije en Cyprus vindt u hier op Veren of Lood.