Marno Boer, een militair historicus en lid van de mediawerkgroep Syrië, schreef in juli 2013 in de Volkskrant een analytisch artikel over de burgeroorlog in Syrië.

Drie maanden eerder, op 3/4/12 had hij een meer opiniërend stuk over het onderwerp geschreven in dezelfde krant. Hij liet zich in dat eerdere stuk zien als een voorstander van steun aan de opstand in de vorm van wapenleveranties. Niet de lichte wapens die ze zelf wel op de markt konden kopen, maar wapens die de opstandelingen in staat zouden stellen om het tegen het Syrische leger op te nemen. Dat laatste is iets wat, zowel toen als nu, alleen onder de paraplu van Turkije mogelijk lijkt te zijn.

De opstandelingen kopen hun wapens onder andere met geld dat het westen voor ander doelen beschikbaar stelt. Meer rechtstreekse militaire steun krijgen ze van hun Wahabitische medestanders uit de Soennitische wereld. In het eerdere artikel pleitte Boer voor rechtstreekse logistieke steun, militaire training en wapenleveranties aan de soennieten in de burgeroorlog. Voor openlijk doen wat Turkije in het geheim deed, met andere woorden.

Hij meende dat we zo onze invloed in Syrië konden houden in de periode na Assad. Willen we onze nek niet uitsteken, omdat we denken dat Assad het nog winnen kan, dan zou het beter zijn om de sancties af te schaffen, vond Boer, want die troffen alleen de burgerbevolking en niet het regime. Het sanctiebeleid van het westen zou in Irak volgens hem een half miljoen doden onder de burgerbevolking hebben gekost in de periode 1991 tot 2003 en voor iets dergelijks moest men nu in Syrië ook bang zijn.

Ik heb naar aanleiding van deze artikelen twee opmerkingen. De eerste is dat zijn manier van schrijven op zich wel een verademing is naast al die Arabisten die in de krant aan het woord zijn geweest. Die nemen stelling voor Assad of voor zijn tegenstanders en bij hun ‘voorlichting’ lopen feiten en wenselijkheden vrolijk door elkaar heen. Hun interesse lijkt bovendien meer bij wederzijdse kritiek te liggen dan bij nieuwsvoorziening.

Verder vind ik het opmerkelijk dat een boycot, die eigenlijk alleen serieus werd gehandhaafd door de westerse landen minus Frankrijk, 500.000 burgerdoden in Irak zou hebben veroorzaakt. Mijn vermoeden is dat dit iets te maken moet hebben met de vrees van de banken in de rest van de wereld voor maatregelen in de VS.

Ik heb de neiging Boer te geloven, al was het alleen maar vanwege zijn heldere stijl van schrijven, maar hij vermeldt de bronnen niet voor zijn boycotverhaal. Hoe dan ook, het aantal burgerdoden als gevolg van de boycot zal best groot zijn geweest. Het opmerkelijke daarbij is dat Saddam Hoessein al die tijd bleef beschikken over ruime olie-inkomsten en dat een groot deel van de wereld niet serieus in de boycot participeerde.

Dan moeten er dus een of meer schakels in het handelsproces zijn geweest die exclusief door het westen worden beheerst. Vooral door Amerika zodat men een dergelijke boycot effectief kan maken, ook al doet een groot deel van de wereld niet mee. Ik denk dan dat dit het geldcircuit van de banken moet zijn, maar je zou daarbij aan nog een aantal andere zaken kunnen denken. De belangrijkste voedsel- en geneesmiddelenleveranties komen uit landen die of deel uitmaken van de Amerikaanse coalitie, of zich niet kunnen permitteren de wensen van de USA te negeren.

Het Westen beheerst een groot deel van de wereldtransportvloot, ook al vaart die voor een belangrijk deel onder Panhonlibcovlaggen. Misschien zijn er nog meer redenen denkbaar voor de werkzaamheid van de boycot. Het lijkt me belangrijk dat dit eens goed wordt uitgezocht voor er besloten wordt iets soortgelijks tegen Syrië te gaan doen.

Ik denk dat Boer gelijk heeft dat de civiele gevolgen van boycotacties moeten worden afgewogen tegen de militaire doelen die men er mee denkt te bereiken. Het is in elk geval onverantwoord om te boycotten uitsluitend omdat men ‘toch wat wil doen’ terwijl men niet over effectievere middelen beschikt of die niet wenst in te zetten.

Intussen is bekend geworden dat Jabhat al-Nusra op de sanctielijst van de VN is geplaatst. Jabhat al-Nusra is de salafistische dochterorganisatie van Al Qaeda die naast IS strijdt voor een shariastaat in Syrië. Die boycot kwam net nadat de EU besloten had zijn wapenembargo op te heffen. Die twee besluiten hebben elkaar als het ware gekruist.

Jabhat al-Nusra wordt door Erdogan en andere moslimbroeders in het Midden Oosten gesteund. Zij verdrongen in snel tempo de andere opstandelingen van het strijdtoneel. De door het westen gesteunde opstandelingen zijn intussen gedemoraliseerd. Corruptie lijkt daarbij een belangrijke rol te spelen en veel van hun oorspronkelijke enthousiasme is verdwenen.

Het is duidelijk dat men binnen de EU geen idee heeft van wat zich in werkelijkheid afspeelt in Syrië of wat er gebeurt met de steun die ze daar geven. Het zou beter zijn dat men met alle steun daar stopte tot er een duidelijker inzicht bestaat in wat men daarginder aanricht, met onze hulp.

---

Dit artikel over Syrië verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.

Ons dossier-over Syrië (sinds 2015) staat hier. Vanwege de Turkse invasie van Syrië hebben we daarover een speciaal dossier gecreëerd, dat u hier aantreft.