DE WERELD NU

Eenheid en Tawhid, Mohammed een godlasteraar

Kan kritiek vanuit mystiek en esoterische filosofie helpen de orthodoxe en dogmatische islam te openen?

Aan het Ene dat alles te boven gaat kan geen eigenschappen toegekend worden.

Ieder beeld dat van het beeldloze gemaakt wordt haalt dat beeldloze naar beneden.

Het aanbidden van een beeld (van god) is godslastering of afgoderij.

Ik ga een poging wagen om een ideologisch en politiek maar een ‘in de kern spiritueel systeem’ juist op datzelfde spirituele gebied tegemoet te treden.

Wat is de kern van de Islam? Volgens mij is dat ‘Eenheid’. Iedere spirituele traditie of mystieke school stelt een oerbeginsel voorop als grond, begin en eindpunt van alles. Er wordt door menigeen als vanzelfsprekend aangenomen dat iedere godsdienst zo’n spirituele kern of ‘mystiek hart’, in zich draagt en dat verwachten we ook van de Islam. Dat is de reden voor mij om dit preciezer te onderzoeken.

Die vooronderstelling, dat beginsel wordt beschreven als grenzeloos, tijdloos, eeuwig en oneindig. Het wordt ook beschreven als onkenbaar, ondenkbaar en onvoorstelbaar, omdat het geen beeld of vorm heeft. Het is onnoembaar en ondenkbaar enz. enz. Het kan niet positief of positivistisch beschreven worden. Hiervoor wordt vaak de ontkennende negatieve manier van beschrijven gebruikt: on-eindig, tijd-loos, grenzenloos enz.

Gelukkig is ons verstand in staat te vatten dat dit niet te vatten is. Een verstandig mens weet dat je met het denken niet een antwoord moet verwachten over, of vanuit het ondenkbare. De vraag is, wat doet een mens op dit punt waar op de ons bekende manier niets te kennen en niets te zeggen valt. Degenen die intuïtief of op mystieke wijze toch op een of andere manier dit niets ‘kennen’ nemen hun toevlucht tot het schrijven van het woordje Niets met een hoofdletter. Men spreekt over de grote leegte, over ruimte of over de ongrond die vooraf gaat aan de grond van het bestaan. Naast de negatieve of ontkennende manier van beschrijven wordt soms de analogische of symbolische manier gebruikt. Bijvoorbeeld; het licht symboliseert het ene dat het niets is waaruit de kleuren (de dingen die bestaan) van de regenboog uit voortkomen. Een derde manier is het gebruik maken van de overtreffende trap; bovenwezenlijk, alles overtreffend zoals in India het Para-Brahman, boven-goddelijk.

Niets
Dit niets met een hoofdletter, dit mysterieuze oerbeginsel wordt ook wel de al-geest genoemd of de grote geest. De kwestie of deze geest een menselijke projectie is omdat de mens het niets niet aan zou kunnen laten we hier maar even rusten. Het woord spiritus heeft de betekenis van universele geest. Het huidige begrip ‘spiritualiteit’ vindt hierin zijn oorsprong en diepste betekenis. Van dit Niets wordt gezegd dat het de oorzaakloze oorzaak (want zelf niet veroorzaakt) van al het bestaande is. Het wordt het ene genoemd. Het is belangrijk om op te merken dat hier een woord dat een getal aanduidt (een, het ene) wordt gebruikt voor nul, voor geen-getal. Daarnaast moeten we opmerken dat we spreken over ‘het ene’ en niet over ‘de ene’. De uitspraak de ene, zou een getalsbetekenis kunnen hebben, de eerste in een reeks, of de enigste in zijn soort waarvan er maar een is. Maar zou desalniettemin in de categorie ‘getal’ vallen. Niets, soms als ‘het ene’ benoemd valt daar buiten. Logischer wijze kan dit ook weer niet maar we zagen al dat we hier met denken en taal aan onze grens zitten. Dit qua logica en filosofie verder uitwerken valt buiten mijn kunnen en (daarom) ook het bestek van dit opstel. We gaan verder met het geconstateerde verschil tussen de voorzetsels ‘het’ en ‘de’ voor het woord ‘ene’. Het gaat om de betekenis van nul, van niets. Het is de nul die voorwaarde is voor het getal een, evenals de reeksen die daar uit volgen. ‘Het ene’ verwijst naar nul of niets. ‘De ene’ verwijst naar een, de enige of de eerste. Een is een getal, voortkomende uit geen getal. Iets, voortkomende uit niets. Een wonder eigenlijk, wat verbluffend toch dat er iets is en niet niets.

Het goddelijke en god
Een is dus de eerste in getal, in hiërarchie. Nul is geen getal, geen hiërarchie en is de onvoorwaardelijke voorwaarde voor een en alle getallen, voor reeksen en hiërarchieën, voor alle dingen en bestaansvormen. De gelijkwaardigheid van alles, van de verscheidenheid van mensen en dingen kan alleen in de nul gevonden worden. Niet één maar nul staat voor de onvoorwaardelijke gelijkwaardigheid van alles. Spinoza erkende bijvoorbeeld één absolute substantie als (oer)grondbeginsel van al het bestaande. De gelijkwaardigheid van alle mensen leidde hij daaruit af alsmede vrijheid en democratie. Dus tegenovergesteld aan wat de monotheïsten er uit afleidden. Dit uitgaan van een beginsel van eenheid noemt men monisme in tegenstelling tot dat van dualisme tussen geest en materie of, het dualisme tussen god en niets.

Monisme
Het monistische standpunt zegt dat er een (eventueel goddelijk te noemen) eenheidsbeginsel is waar alles uit voortkomt, zonder een scheppende god die er a.h.w. naast (be)staat. In dat dualisme is god de schepper (theos) de eerste, de ene of de enige. Dit laatste is de monotheïstische visie, daarnaast hebben we de visie dat er meerdere goddelijke krachten aan het werk zijn. Worden die veroorzakende, scheppende krachten als goden gezien dan hebben we te maken met polytheïsme. Hieruit blijkt dat atheïsten dus best monisten (maar geen mono theïsten) kunnen zijn. Voorbeelden zijn het Taoïsme en Boeddhisme. Ze zijn monistisch waar ze van een eenheidsbeginsel uitgaan. Ze zijn niet-theïstisch waar ze geen scheppende god erkennen. Taoïsme en Boeddhisme een godsdienst noemen is feitelijk onjuist. We kunnen ze voorbeelden van spiritueel humanisme noemen in tegenstelling tot het in het westen overheersende materialistisch humanisme.

Vaak verkeert dat humanisme en atheïsme nog in een reactieve houding naar het monotheïsme. Een beetje ingewikkeld? Misschien, maar het is de moeite waard om het verband tussen spirituele stromingen en culturele ontwikkelingen te zien.

Uit nul en een komt het vele voort, uit niets en iets komt alles voort. Het oneindige beginsel geeft alles van zichzelf en verliest niets, het blijft eeuwig volledig, zichzelf. Het is en blijft een en heel. Gezien vanuit ons, vanuit onze eindigheid is het, ‘het totaal andere’. Tegelijk is dat andere in alle dingen. Het oneindige beginsel kan niet ergens niet zijn. Alle dingen zijn in dat en dat is in alle dingen. Het is het al in alles. Alles is een en een geheel.

Tawhid en Allah
Tawhid is eenheid. Eenheid en ondeelbaarheid van Allah. Er wil mee gezegd worden dat God – Allah volstrekt ondefinieerbaar is, uniek en ondeelbaar. Tawhid betekent ook, de enigheid van Allah. Allah kan met niets vergeleken worden, en er is ook niets dat met Allah vergeleken kan worden. Het gaat hier dus om ‘het totaal andere’ wat we van meerdere mystici horen uit alle tijden en culturen. Denk bijvoorbeeld aan ‘Ain Soph’ uit de Joodse mystiek, het Para Brahma (boven goddelijk) uit de Hindoe-mystiek, het Tao bij de Taoïsten of ‘het Ene’ van Plotinus. Het gaat dan m.i. om een dimensie die eigenlijk geen dimensie meer is. Die buiten tijd en buiten vorm is. Daarmee ook buiten taal en denken, dus onkenbaar en ondenkbaar inderdaad ondefinieerbaar, zoals we al eerder zagen. Deze laag of dimensie van het ongeschapene, het oneindige, het oorzaakloze en onveroorzaakte (verwekte niet, noch werd verwekt, soera 112:4) kunnen we nul noemen (0). Wanneer het mysterieuze wonder geschiedt dat niets (0) iets wordt kunnen we een eerste oorzaak aannemen. Je kan dat ook creatie of schepping noemen. Dit kunnen we één noemen (1). Nul wordt hier een. Niet bestaan wordt bestaan. Getal wordt geboren uit geen-getal Die eerste oorzaak werkt door en veroorzaakt meerdere dimensies, tijd, fasen en vormen. Wij mensen staan (natuurlijk) graag stil bij het moment dat de mens veroorzaakt wordt, dat hij geschapen wordt. De mens benoemt die veroorzaking van zichzelf dan als; “God of Allah schiep de mens naar zijn beeld en gelijkenis”. Dit kunnen we twee noemen (2).

De fouten van de monotheïsten
In feite hebben we nu drie dimensies, 0, 1 en 2 die alle drie Allah of God genoemd worden. Misschien gaat het ons toch allemaal wat ver boven de pet? Voor Jan met de pet mag dat maar een dergelijke laat maar waaien houding is geestelijke leiders zeer kwalijk te nemen. Niet in het minst de heer Mohammed, de profeet, stichter van een wereldgodsdienst. Maar we waren er nog niet want we moeten het verschijnsel in ogenschouw nemen dat de mens zich geleid of geïnspireerd voelt en ook die inspiratie als een entiteit beleefd en die ook weer Allah of god noemt. We hebben nu tenminste al vier betekenissen die met hetzelfde woord, God of Allah worden aangeduid. Dit is de makke van ieder monotheïsme. Het ‘er is maar één god’ dogma is nodig in de strijd tegen het polytheïsme en eist hier zijn tol.

Waar ‘De ene’ aanbeden wordt en er geen plaats is, of zelfs niet mag zijn voor ‘het ene’. Waar geen plaats mag zijn voor meerdere dimensies, lagen en betekenissen, daar weet je dat je op je hoede moet zijn. Hier is onwijsheid, gebrek aan kennis en filosofie aan het werk. Of misschien meer waarschijnlijk is hier politiek en machtswellust aan het werk. Culturele- en volksinspiratie, zelfs het stamgod bewustzijn gaat onder de term Allah of God vallen…. omdat er maar een god mag zijn, allemaal ‘de ene’. Dit is m.i. de verkrachting, de politisering en corrumpering van de geestelijke, spirituele kern die in de Koran te vinden is maar daar tegelijk ook verkracht wordt. Macht wordt verkregen door de lagere dimensies of godsideeën te bekleden met de absoluutheid van het oerbeginsel waar we mee begonnen. In meerdere scholen wordt die ‘oorzaakloze oorzaak’ inderdaad ‘het absolute’ genoemd.

Godslasteringen door Mohammed
Blijkbaar wilde men (men = Allah, Gabriël en Mohammed) in die tijd de Arabische mens onderwijzen over het allergrootste ene. Middels het medium Mohammed werd een poging gedaan om –ter bevordering van vrede en eenheid- het concept van de allerhoogste dimensie binnen hun denk- en leefwereld te brengen. In de taal en cultuur van groot, groter, grootst, allergrootst moest de dimensie, die geen dimensie meer is, de 0 (nul) dimensie als ‘buiten’ allergrootst worden binnengebracht. Het moest gaan over dat wat buiten ‘getal’ staat, buiten één of eerste. Het mystieke ‘ene’, tijdloos en vormloos waar alles uit voortkomt en weer in opgaat.

Onder Allah Akbar (= Allah is groter), zou volgens mij begrepen moeten worden dat Allah buiten de categorieën van groot en klein, van eerste en laatste en van vorm valt. Net zoals, Para Brahman en Ain Soph. Gezien de verwording van deze betekenisvolle woorden tot een ordinaire superioriteitskreet, hebben weinig volgelingen van Mohammed dit zo begrepen en hij zelf vatte het blijkbaar ook niet op die manier op. Allah wordt opgevat als nummer een. En hier staat de muur tussen de innerlijke mystieke opvatting en de uiterlijke orthodox dogmatische opvatting. Bijna op iedere bladzijde in de Koran is Allah een volksleider die begiftigd wordt met de dimensies van 2, 1 en zelfs 0, wat hem maakt tot een absolutistische,verschrikkelijk willekeurige en machtige God. De Koran doet op die manier erg zijn best om te zondigen tegen haar eigen gebod dat van Allah geen beeld gemaakt mag (en kan) worden. Ieder beeld dat gegeven wordt van dat wat beeldloos is haalt dat beeldloze naar beneden. Het is nota bene Mohammed zelf die zegt dat Allah – het Ene geen eigenschappen toegekend mag en kan worden. Hij doet het echter zelf voortdurend. Dit heet godslastering. We kunnen toch slecht aannemen dat ‘geen beelden maken’ alleen betrekking heeft op steen, klei, hout of getekende en geschilderde beelden en niet op innerlijke beelden. Mohammed en/of Allah voedt de oemma van gelovigen in de Koran constant met beelden. En vaak nog van die vreselijke ook.

Tawhid en Oemma
De Eenheid van Tawhid moet worden uitgedrukt in de eenheid van de gemeenschap van gelovigen. Die eenheid van gelovigen krijgen we vaak gedemonstreerd, bijvoorbeeld wanneer Marokkaanse, Pakistaanse of Turkse gelovigen zich één voelen met Palestijnse gelovigen. Het onrecht aan Palestijnse gelovigen aangedaan treft ook andere gelovigen in hun ziel. Ze zijn bereid om de strijd voor ‘hun’ rechtvaardigheid aan te gaan. De oemma blijkt een wereldgemeenschap. Moslim zijn is een identiteitsanker dat kennelijk sterker is en dieper ligt dan de betekenis van een Marokkaans of Turks paspoort, laat staan dat van een Europees tweede paspoort.

Er zijn ook andere kleinere voorbeelden van te geven. Zo is het verkondigen van de alomtegenwoordigheid van god in tegenspraak met de plicht om ‘overal in de richting van Mekka’ te bidden. Die alomtegenwoordigheid zou toch betekenen dat je in iedere richting kunt bidden? Ik kan dit alleen maar verklaren door hier een politieke bedoeling in te zien. Eenheid maakt macht.

De allerhoogste eenheid van Allah wordt heel onmiddellijk en direct vertaald en toegepast op de aardse en sociaal maatschappelijke realiteit. Een kenmerk van de Islamitische exoterie. Dit is het politiseren van het goddelijke onkenbare. Dit is godslastering of blasfemie want het onkenbare waaraan geen eigenschappen kunnen worden toegekend wordt verlaagd, er worden constant eigenschappen toegekend. Maar de Islamitische god mag dat kennelijk doen, hij mag met zichzelf in tegenspraak zijn. Want, wie zijn wij? Allah weet het beter………

Zo wordt er bijvoorbeeld gezegd; ‘Hij’ is onafhankelijk, uit zichzelf bestaand (=ongeschapen en onsterfelijk) zichzelf genoeg, eeuwig. Hij verwekte niet, nog werd hij verwekt. Het gebruik van het woordje ‘hij’ is een voorbeeld van hoe het ‘heilige hele ene’ dat buiten tijd en vorm is, wordt beperkt en vermenselijkt, zelfs vermannelijkt. ‘Hij is de Ene’! Dit gebeurd in een en dezelfde zin. Hadden die Gabriël en Allah niet een beter filosofisch onderlegde boodschapper kunnen vinden?

Dit werkt verder door in het Mohammedaanse denken. Zo kun je daar horen; ‘hoe kan ik onverschillig blijven bij het zien van iets dat Allah haat’. Dit is al godslastering. Allah wordt hier de eigenschap van haat toegeschreven. Dat het in dit geval de eigenschap van haat is doet er eigenlijk niet zoveel toe. Een eigenschap toeschrijven aan dat waar je geen eigenschappen aan toe kunt schrijven een godslastering noemen en daarna over de haat van Allah spreken…. dat moet toch wel tot kortsluitingen leiden?

Het ‘ondefinieerbare’ wordt hier vereenzelvigt met een god die de mens schiep naar zijn beeld en gelijkenis. Hier niet meer te ontwarren van, de mens die god schiep naar zijn eigen beeld en gelijkenis. In een moeite door wordt die hoogste betekenis van Allah vereenzelvigt met de god van een volk die wanneer het hem zint de voorkeur geeft aan een ander volk. Over toeschrijven van eigenschappen gesproken, dus over godslastering gesproken….

Had de Koran de bedoeling om het godsbeeld van ‘de mensen van het boek’, d.w.z. de Joden, Christenen en Zoroastriërs, naar een hoger en mystieker plan te verheffen dan lijkt mij dit een slechte poging geweest te zijn. Maar wellicht was er niet zo’n mystieke – spirituele bedoeling maar meer een politieke bedoeling. Misschien was de bedoeling meer exoterisch dan esoterisch. De leer van Tawhid wordt inderdaad volledig in de praktijk gezet en vastgelegd middels de oemma en de sharia. Deze drie plus de 5 zuilen van de Islam maken de eenheid van de Islam zo hard en ongenaakbaar. Juist omdat het allerhoogste, transcendente onmiddellijk en totaal in het uiterlijke aardse is omgezet.

Verband tussen godsbeeld en mensbeeld
Transcendente, absolute almacht ongefaseerd omgezet in samenlevingsvormen. Dit is een van de belangrijke verschillen met een meer esoterische leer. Het toeschrijven van bovenmenselijke dimensies aan een anderszins vermenselijkt godsbeeld kan niet zonder gevolgen blijven. Er is namelijk een grote samenhang van het godsbeeld en het mens- en zelfbeeld dat mensen hebben. Absolute grenzeloze wil en dito vrijheid en willekeur (want immers ondefinieerbaar en onkenbaar) toeschrijven aan een mensvormige god waar mensen zich aan onderwerpen, aan gehoorzamen en zich in feite dus mee identificeren moet wel gevolgen hebben voor de psychologie en de cultuur van de gelovigen. Een onderworpene aan Allah mag en zal nooit inbuigen naar iets anders dan Allah…. Hoe (geestelijk) soepel leef je dan in een wereld vol diversiteit, en vooral, hoe leef je dan in een niet-Islamitisch land?

Natuurlijk zijn er grote voordelen aan te wijzen in de ontwikkeling naar een monotheïstisch en mensvormig godsbeeld. Er zijn echter ook nadelen. Daarom moeten er borgingen zijn in een religieuze totaliteitscultuur zoals de islamitische. Borgingen in de zin van wegen en mogelijkheden om het exoterische, letterlijke uiterlijke geloof te balanceren met esoterie, verdieping, meerzinnigheid, differentiatie en nuancering. Er moet openheid en persoonlijke vrijheid zijn om innerlijke ervaring en onderzoek een rol te laten spelen.

De Soefi en andere esoterische tradities hadden die borgingsfunctie kunnen krijgen. Maar esoterie en mystiek hebben door de strakke dogmatische grip van de islam op het zielenleven van de gelovigen niet lang kunnen overleven. Na Ibn Arabi en Suhrawardi hoor je vanaf de 14de eeuw er eigenlijk niets meer over. De oorzaak daarvan is m.i. in de Koran zelf te vinden. Esoterie, gelaagdheid van betekenissen, persoonlijke vrijheid voor interpretatie en innerlijke ervaring worden in de Koran zelf ontmoedigt en geblokkeerd.

Soera 3:7 zegt, hier weergegeven in een eigen samenstelling van vertalingen:

“Hij is het die u de schrift (het boek) heeft nedergezonden; er zijn verzen in die fundamenteel en onoverdrachtelijk zijn in hun betekenis, zij vormen de grondslag van het boek (wettelijke verplichtingen en strafwetten), anderen zijn zinnebeeldig (allegorisch) en overdrachtelijk. Maar degenen in wier hart dwaling (twijfel) is gaan na wat er meerzinnig (symbolisch – allegorisch) van is in begeerte naar verzoeking en in begeerte naar uitlegging ervan. Maar niemand kent de juiste uitleg dan Allah – en degenen die vast gegrondvest (stevigstaand) zijn in kennis, die zeggen: “Wij geloven er in; het geheel is (het is alles) vanwege onze heer”, en niemand trekt er lering uit, dan zij, die begrip hebben (dan de verstandigen)”.

Dus hoewel hier toegegeven wordt dat er verzen zijn met een diepere betekenis gaat het toch vooral om de fundamentele, onoverdrachtelijke verzen. De uiterlijke, exoterische verzen. Mocht je geïnteresseerd zijn in diepere zaken en dimensies dan ben je kennelijk in twijfel of dwaling en begerig naar verzoeking en uitlegging. Het lijkt niet erg halal te zijn om daaraan te beginnen. Je moet dan kennelijk te rade gaan bij de stevigstaanden en verstandigen in kennis. En wat wordt hier gezegd over die verstandigen? Zij “geloven er in”, staat er en zij verzekeren ons ervan dat de totale leer een gehele eenheid is. Wat een grip op het zielenleven en wat een gesloten systeem wordt hier gecreëerd. Wat betekent dit voor mensen met een open, nieuwsgierige en creatieve geest? Wat een wantrouwen van Mohammed en Allah spreekt hieruit naar hun gelovige volgelingen. Wat een strak, streng en totalitair bewind.

Was deze aanpak van het drietal (Allah, Gabriël en Mohammed) misschien nodig voor de Arabieren van toen? Is die aanpak nu nog nodig voor de moslims in deze tijd? Is dit de aanpak die nodig is voor naar het westen geëmigreerde moslims? Wat denken de hier ingevoerde Imams hiervan? Komen ze hier eenkennigheid, xenofobie, assimilatie-angst, behoud van de ware leer verspreiden of zijn ze progressief?

Bovengenoemde Islamitische manier van opereren creëert geen geestelijken, mystici of heiligen maar eerder priester-politici. De in het begin nog aanwezige esoterie in de islamitische gebieden, die leunde op geïslamiseerde Joodse en Christelijke gnostici en neo-platonisten (werd Soefi) heeft dan ook niet erg kunnen bloeien. De exoterische machtsgrip van de Koran had zijn uitwerking op de Islamitische culturen en de mystiek. De spiritualiteit en de esoterie zat na zo’n 5 á 600 jaar islam definitief op slot.

Gaan de poorten van de Itjihad (interpretatie en uitleg/vernieuwing) ooit weer open? Zal er door de botsing met het westen een celdeling gaan ontstaan in plaats van een verdere verstening van de eenheid?

——————————————————————-

Dit essay verscheen eerder op het Blog van Ad Rek

14 reacties

  1. D. G. Neree schreef:

    Mijn complimenten voor dit artikel. Ik weet niet of veel mensen dit zullen lezen, maar ik zou het mensen toch willen aanraden.

    Het is wat alle esoterische scholen van alle godsdiensten zeggen:
    Ook Paulus erkent in het NT: De onkenbare god.

    vanuit 0 (het ongediffentieerde) ontstaat de 1. Het “Ik Ben (die ik ben)” uit het Oude Testament.
    Het betekent dat god alles is wat is en dus is alles wat is onderdeel van god.

    Ook het Christendom veranderde van esoterische leer in een politiek instituut en staatsgodsdienst, waarna alle esoterische interpretaties werden verboden en vervolgd.

    In ontkennende bewoordingen benoemen was/is overigens niet de enige poging om het onnoembare aan te duiden. Een andere is de uiterste grenzen van het dualistische denken uit te schakelen door het in tegenstellingen te vatten. Het dat maar ook niet datt.
    Zijn en niet zijn
    Leven en niet leven
    enzovoort.
    In deze vorm zijn over de hele wereld vele prachtige hymnen geschreven.

    Eigenlijk bijzonder vreemd, dat een spiritueel zo armoedige leer als de Islam (vergeleken met de hoogstaande poëzie in bijvoorbeeld Hindoeïsme of neem welke andere godsdienst of filosofische leer dan ook) zo’n enorme aanhang heeft. Zoiets kan alleen door dwang gebeuren. Dwang, dagelijkse hersenspoeling enhet vernietigen van alles wat buiten het gegeven kader valt. Dus analfabetisme en armoede in stand houden. God als politieke tiran. Hoe pervers wil je het hebben!

  2. Marcel schreef:

    Het kraakt hier tussen m’n oren.

    Ik heb het opstel gemarkeerd en zal het echt nog eens een keer over moeten lezen alvorens het geheel te vatten en er iets zinnigs over te kunnen zeggen.

    Het enige wat ik er nu al over kan zeggen is dat het hersengymnastiek is.

  3. D. G. Neree schreef:

    Marcel, de boodschap is vrij eenvoudig.
    Aangezien God onkenbaar en niet in verstandelijke termen of concepten te vatten of uit te drukken is, aangezien iedere menselijke aanduiding daarvan het wezen inperkt tot een menselijk model, is iedere uitspraak over god in feite godslastering. Helemaal als iemand gaat beweren het enig juiste godsbeeld te hebben en als dat beeld dan opgedrongen wordt, dan is de god veranderd in zijn tegendeel, de duivel. een tiran, een jaloerse, angstige en afgunstige (af)god, want hij (in dit geval) duldt geen andere goden voor zijn aangezicht.

    Het is de parabel van de olifant en de blinde biologen.
    3 blinde biologen onderzoeken een olifant.
    O, zegt de 1: de olifant is plat, slap en leerachtig (hij voelt aan de oren)
    Nee, zegt de 2e: Een olifant is een ronde, stevige zuil (hij heeft een poot te pakken
    en de 3e: nee, het is als een lange slang (hij heeft de slurf betast)

    Waarna ze elkaar de hersenen inslaan om het juiste olifantbeeld.

  4. D. G. Neree schreef:

    En als er iemand komt die die drie beschrijvingen samenvoegt en daar de conclusies uit trekt, dan eindigt hij aan het kruis of in het geval van de islam zonder hoofd.

  5. Cool Pete schreef:

    Diepgaand artikel. Dank daarvoor.

    Maar HELAAS blijft er na alle theologische beschouwingen, niet veel anders over dan :

    het zgn. “mohammedanisme” is een pervers plagiaat en een psychopathische persiflage
    van voorgaande religieuze bronnen, opgesteld door een gewelddadige, geestelijk
    gestoorde rover-hoofdman, die in de waan leefde dat zijn ene woestijn-maan-god GROTER was ………..
    Deze “leer” is een oorlogs-leer.

    Hoe bestrijdt je geweld ?!?!?!?! ………………………………………………………………………………………….

  6. Marcel schreef:

    Dank u wel voor de uitleg mijnheer Neree.

    Na enige hersengymnastische oefeningen kom ik op de vraag waarom u zich als woordvoerder van de auteur van dit gedachtenspinsel op wenst te werpen.

    Zijn Ad Rek & D.G. Nereee soms een en dezelfde persoon ?
    Ik moet zeggen dat die vraag alleen al me wat afhoud van bedenkingen over het onderwerp an sich.

    Dankuwel
    alstublieft.

  7. D. G. Neree schreef:

    Nee hoor, ik ben echt iemand anders dan Ad Rek. Dat zal de hoofdredacteur van VoL kunnen bevestigen.
    De reden dat ik voor hem (misschien voor mijn beurt) antwoord is, dat ik weet hoe lastig het onderwerp is en ik ben enthousiast dat iemand er op een nuchtere manier over schrijft. Het is niet bepaald een onderwerp dat dagelijks ter sprake komt.

    Het overgaan van spirituele ervaringen, inzichten of kennis in een geïnstitutionaliseerde godsdienst is meer dan godslastering alleen. Het is het knechten van de mens op het spiritueel vlak (en daarmee ook op het maatschappelijk en persoonlijke vlak. Van een bevrijdende ‘boodschap’ wordt het tot een machtsmiddel en tirannieke wet, die het de mensheid onmogelijk maakt om verder te groeien en de wereld te onderzoeken.
    zonde- en schuldbesef, angst voor de dood en de hel maken van de mens een angstig, schuldig schepsel, die niet meer is dan een slaaf en gevangene, die zijn ketenen nooit zal kunnen verbreken.

  8. Ad schreef:

    @Cool Pete
    Strijd de goede strijd, zei Hans Jansen wel eens. De manier van strijden, het kiezen van de wapens is dan een volgende stap. Een tegenstander zal altijd proberen je te verleiden die wapens te kiezen waarin hij zelf het beste is en beter in is dan jij. Ik ben makkelijk te verleiden en vaak verleidt. In dit stuk niet hoop ik. Ik ken de reacties die je hebt naar de islam zelf ook goed. Ik denk echter niet dat ik daar iemand mee bereik behalve geestverwanten die dezelfde reactie ook al hebben.

    @D.G. Neree
    Dank voor die aanvulling van een 4de beschrijving van het onbenoembare, nl. door het benoemen van tegenstellingen. Verder ben ik van mening dat in de Koran de mystiek meteen al wordt gefnuikt en niet zoals meestal geloofd wordt dat het esoterisch en mystiek begon en later verwaterde tot een exoterisch en politiek systeem. De dwang waar je in je laatste alinea over spreekt is intrinsiek in de Islam aanwezig doordat de openheid en vrijheid van mening- en gewetensvorming van meet af aan geen plaats hebben in het systeem. Allah/Mohammed gelooft niet in de mens lijkt het wel, vertrouwd niet in de ziel of inborst van de mens. Allah heeft zijn gelovigen bij de ballen moeten we lezen als Allah heeft zijn gelovigen bij hun hart en ziel en dat volgestopt met zijn wetten en regels. Ik voel me dus ondersteund door de laatste alinea in je laatste reactie.

  9. Hannibal schreef:

    @Marcel, @D.G.Neree

    Ik bevestig dat. D.G. Neree niet Ad is. Hij reageert al minstens acht jaar onder die nick, en is een zeer bekend personage op de blogs.

  10. D. G. Neree schreef:

    @Ad, er is in de Koran idd geen mystiek of verheffende spiritualiteit. Het Mohamedanisme is vrijwel zeker een afleiding van 1 van de vele joods/christelijke groeperingen in het Midden Ooosten, die door de dominerende Katholieke stroming fel vervolgd werden Na het concilie van Nicea, waar de Kanon en de Index werden vastgesteld en de Katholieke geloofsleer werd vastgelegd. De afwijkende groeperingen worden nu aangeduid als gnostici, maar verschilden onderling enorm van elkaar.
    De Koran is de boodschap van het Oude Testament (de Thora) zonder de bevrijdende aspecten. Het is de wraakzuchtige, straffende, jaloerse en straffende God zonder ‘het verbond’.
    Ook het vleugje christendom in de Koran is volkomen geperverteerd, zonder nog een spoor van de bevrijdingsleer.
    Het is alsof een analfabeet, opgegroeid in de woestijn een verhandeling van een Einstein of een quantumfysicus onder ogen heeft gehad en daaruit gedistilleerd heeft wat hij niet begrijpt (en dat is vrijwel alles). Zoals ik al schreef: Het is onbegrijpelijk dat een zo in spiritueel opzicht armoedige leer zo’n groot aantal mensen heeft kunnen onderwerpen. Dat kan alleen door geweld en een enorme sociale druk, gepaard gaand met analfabetisme, volstrekte onwetendheid, dagelijkse hersenspoeling en een virulent vernietigen van alle sporen van andere denkwijzen, culturen, beschavingen.
    De god is hier in de duivel veranderd, precies zoals eigenlijk alle gnostische stromingen de God uit het Oude Testament ‘ontmaskerden’ als een duivels personage, dat de mens gevangen houdt in zijn (!) wetten en irrationele eisen en onrechtvaardige daden. De Koran doet daar nog een schepje bovenop, met boven iedere soera het hypocriete “In naam van Allah, de barmhartige en genadevolle”, waar die laatste twee met een vergrootglas nog niet te vinden zijn.

  11. Hannibal schreef:

    @D.G. Neree
    Excuses voor het late passeren. Hij zat idd wachtend, maar was daar niet opgevallen. Overigens ook geen idee waarom het spam aansloeg.

  12. Ad schreef:

    @D.G. Neree, met je eens, zoals ik ook al eerder aangaf.

    Je beschrijft het vanuit een andere hoek dan ik. Eigenlijk had ik het willen plaatsen op de Joop maar die vonden dat ze al uitputtend met het onderwerp bezig waren. Daarna bood ik het aan bij nieuwwij.nl die wilden het ook niet plaatsen en zouden me nog uitleggen waarom niet, maar tot nu toe niets gehoord. Eigenlijk hoort het artikel thuis bij spiritueel, mystiek geïnteresseerden zoals o.a. die nieuwwij-site. Zij lijden nl. aan het euvel van goedgelovige en goedbedoelende optimistische positiviteit. Het combineren van kritiek en spiritualiteit kom je bijna niet tegen. Het was met nogal wat aarzeling dat ik het aan deze site aanbood. Het is een beetje zoeken want thuiswedstrijden hebben toch iets minder zin dan een partij bij de tegenstander. Ik ben blij verrast met de plaatsing zowel als met de reacties.

  13. Ik heb het (lange) stuk nog maar oppervlakkig gelezen (gescand), maar het roept bij mij het volgende ter verheldering op waarbij ik even gemakshalve bij Hegel aansluit omdat die een natuurlijke ontwikkeling van religie beschrijft die ons veel leert over het wezen van religie.

    Het jodendom zou ons de transcendentie van God hebben geleerd. Dat maakte bv. (empirische) wetenschap beter mogelijk, omdat de wereld zijn goddelijk karakter ermee verloor en een ‘machine’ werd. Maar in religieus opzicht geeft het het probleem dat er een kloof komt tussen God en de wereld/mens: we kunnen God niet meer kennen, niet meer bereiken. Alleen door middel van ‘boodschappers’ (zoals Mohammed in de islam) ‘horen’ we nog iets van God waarbij die God ons dan door middel van die boodschapper de leefregels geeft (ik geloof dat de kern van de islam het willen bewerkstelligen van een rechtvaardige samenleving is, zoals die zou ontstaan door de samenleving volgens de wil van Allah te ordenen: daarom is er in de islam principieel geen scheiding tussen religie en politiek).

    Omdat God zelf – als het Absolute – onkenbaar is, zijn joden, moslims en christenen zich altijd wel bewust geweest dat hun ‘beeld’ van God slechts de relatie tussen hen en God betreft en dus niet God zelf betreft. Dit maakt overigens ook de (populaire) opvatting mogelijk dat alle religies dezelfde God aanbidden maar precies daarin van elkaar verschillen doordat verschillende culturen verschillende relaties met die ene God hebben.

    Volgens Hegel is het christendom de vervolmaking van religie, precies omdat het christendom die kloof tussen God en mens opheft in de figuur van Jezus, dus van God die naar de wereld c.q. mens kwam. In de oudere mystieke tradities poogde de wijze zich te verheffen tot God, maar het christendom schenkt alle mensen de verlossing doordat God naar de mens kwam in plaats van dat de mens naar God moest welke laatste weg precies door de monotheïstische religies met hun transcendente God was afgesneden. En waarom kwam God naar de mens? Omdat God van de mens houdt: God is liefde. En Hij houdt van alle mensen: doordat God naar de mens kwam, is verlossing voor iedereen mogelijk en niet slechts voor de ‘wijze’ die zijn hele leven mediteert en traint om dichtbij God te komen. In de woorden van Hegel: het christendom bracht verzoening tussen God en de wereld/mens waarmee de ontwikkeling van religie zijn eindpunt heeft bereikt. Men kan het christendom in het bekende these-antithese-synthese-schema wel opvatten als de synthese (met God als these, de wereld als zijn schepping en antithese en de christelijke gemeenschap – de kerk – als de verzoenende synthese tussen God en mens).

    Hegel beschrijft een helehoop religies die allemaal een essentieel element aan religie hebben toegevoegd waarbij ik hierboven alleen heb besproken wat het jodendom en wat het christendom zouden hebben toegevoegd: opmerkelijk genoeg zegt Hegel niets over de islam. Mogelijk vond Hegel dat de islam niets heeft toegevoegd. Theologisch gezien benadrukt de islam met name het joodse element van de ene en transcendente God en is er van de christelijke verzoening tussen God en mens – en daarmee een hoofdrol voor liefde en vergeving – geen sprake.

  14. D. G. Neree schreef:

    @Alexander van Gouwen.
    Ik heb Hegel niet gelezen maar uit uw samenvatting blijkt dat Hegel geen mysticus, gnostiscus of esoterist is. Het punt is, dat de rede, de logica, werkt met tegenstellingen. De hersenen zijn zo gebouwd. kou tegenover hitte, donker tegenover licht, begin tegenover einde. Al het menselijke denken, de ratio, speelt zich af binnen de dialectiek, binnen een menselijk begrippenkader.

    Het is waar dat ‘god’ op zich niet gekend kan worden, maar dat geldt voor het diepste wezen ervan. Maar doordat god in alles en alles in god is zijn er aspecten die wel te ervaren en te kennen zijn. Vergelijk het met de zon: we ervaren wel de stralen en hoe dichterbij we komen hoe lichter het wordt, waar tot de kern zullen we nooit komen in deze, onze huidige staat.

    Hegel maakt volgens mij de fout om de (in feite godslasterlijke en onvolledige en in absoluut opzicht per definitie onware) concepten en redeneringen van de christelijke geloofsleren als logische waarheden te bestempelen en daarmee een intellectueel spel mee te spelen, met woorden en concepten (vaak verzonnen) , terwijl de premisses waar hij vanuit gaat onbewezen en ongedefinieerd zijn. Dat maakt het voor mij (met alle respect) geklets in de ruimte en heeft slechts betrekking op zijn eigen hermetische bubbel. Rationeel gezien is het prachtig wat hij zegt, dat wel, maar is het ook waar?

    Dat Hegel echter de islam niet noemt, lijkt me te komen doordat de Koran helemaal niets toevoegt aan wat de mensheid aan theologische en filosofische gedachten heeft voortgebracht. In filosofisch opzicht is de islam zo onvruchtbaar als de woestijn waaruit ze is voortgekomen en in godsdienstig opzicht zo onbarmhartig als de zon die diezelfde woestijn teistert met zijn hitte.