De economische situatie van Turkije begint precair te worden, de bevolking onrustig en de geldschieters angstig. Alles met goede redenen.

De conflicten van Turkije met de omliggende landen worden volgens analisten ingegeven door de slechte economische situatie. De regering-Erdogan ontkent dit luidkeels en heel nadrukkelijk – ook de aankomst van Duitse toeristen wordt prominent weergegeven in partijkrant Daily Sabah. Een krant die juist op dit moment komt met tips voor de aanstaande buitenlandse bezitter van onroerend goed. Hetgeen allemaal sterk doet denken aan de onsterfelijke woorden van Margeret Thatcher in dit verband: “Me seems the lady protests too much”

Dat de Turkse economie in de problemen zit komt tot uitdrukking in de koers van de Lira. En de koopkracht van de Turkse bevolking is er de laatste vijf jaar eveneens aanzienlijk op achteruit gegaan:

It has been an miserable five years for Turkish citizens who have seen their purchasing power slashed by more than half, and it’s only getting worse.
The Turkish lira has cratered against the dollar and most developed currencies, plunging from 3 TRY per dollar, to a record low 7.37 last week after a brief and valiant attempt at imposing shadow capital control by Erdogan (who is now de facto head of the Turkish central bank) failed miserably at the end of July, and not even a draconian hike in overnight funding rates above 1000%last week (to crush the shorts) was able to prevent a plunge in the Lira to new all time lows.

NU dit jaar de toeristen wegblijven groeien de problemen nog verder. Speciaal nu de Turkse centrale bank niet langer de deviezen heeft om de eigen munt te steunen

is de lira in vrije val geraakt:

Vertrouwen in regering daalt
Minder bekend is dat de onrust ook het vertrouwen in de regering-Erdogan heeft ondermijnd. In een land dat zo nationalistisch is als Turkije was een oproep van de president twee jaar geleden om het goud dat mensen privé bezitten onder te brengen bij banken nog genoeg voor een aardige stroom goud die zo onder .controle van de regering kwam. Dat is niet meer zo. Nu kapitaalcontroles en deviezenschaarste een vlucht in een munt als de dollar bemoeilijken is de goudprijs in lira’s door het dak aan het gaan:

What’s more, it now appears that locals are choosing gold over the dollar, perhaps because the dollar has also been tumbling against gold in recent weeks due to the Fed’s overt attempts to debase the greenback.
“I think it is the best investment right now so I converted my dollars to buy gold,” the 57-year-old said, adding: “I might withdraw my lira and buy gold with it too, but I am scared to go to the bank right now because of corona-virus.” 

En het dreigt een run te worden:

“I’ve been chatting with hundreds of people who are thinking about selling their cars or houses to invest in gold,” said Gunay Gunes, whose busy booth is near the market’s entrance.

Dat een gevolg van al deze misère is dat de buitenlandse investeerders vertrekken zal niemand verbazen;

Meanwhile, with foreign investors now having only a small stake in Turkish assets after the government’s authoritarian approach has spooked many of them away, it is critical for President Tayyip Erdogan to convince Turks and local businesses to stop turning to the perceived stability of dollars and gold. One look at the chart above suggest that’s not working.

De val van de Lira heeft overigens ook neerwaartse gevolgen voor de euro. Dat heeft alle te maken met het probleem dat een groot deel van het Turkse bankwezen in handen is van Europese banken.

Erdoganomics
De Erdoganomics – de economische spurt die Turkije ontegenzeglijk heeft gemaakt – was gebaseerd op leningen in buitenlandse valuta. De Turkse rente lag een stuk hoger dan die van die buitenlandse munten, en dat gaat goed zo lang de relatieve waarde van die valuta en de Turkse ongeveer gelijk blijft. Echter, alleen dit jaar al verloor de lira 19% van zijn waarde tegenover westerse munten:

As the Turkish lira logged fresh record lows against both the dollar and the euro on Friday, and is now down 19% this year against the dollar, attention is turning once again to the potential risks facing lenders. They include a handful of very big Eurozone banks that are heavily exposed to Turkey’s economy via large amounts in loans — much of it in euros — through banks they acquired in Turkey. And the strains are beginning to replay those of the last currency/financial crisis in 2018.:

Zo werd begin dit jaar het al lang sukkelende Türk Telekom overgedaan aan Chinese investeerders – die een grote converteerbare lening verstrekten in dollars. Als de lira genoeg zakt, zal blijken dat het bedrijf relatief goedkoop door deze investeerders werd aangeschaft.

EU-banken
De meeste Turkse banken zijn buitenlands bezit, ze; schreef ik hierboven al. Daarvoor had de regering een goede reden: de moederbedrijven konden hun nieuwe dochters vrijwel ongelimiteerd van leningen in westerse valuta voorzien – maar ze werden wel betaald in Lires. In de huidige crisis en met een sterk depreciërende lira is plotseling de lol daarvan weg.

Banks’ physical FX costs have risen due to plunging tourism receipts and reduced cross-border trade. At the same time, many companies are having trouble servicing their dollar- or euro-denominated loans and could end up defaulting. Loans in local currency are plummeting in value along with the currency. If these pressures continue to rise, they could spark contagion effects among banks in Spain, France and Italy. Two years ago, this risk was serious enough to prompt even the ECB to issue a warning on the matter.

De EU-banken zitten er tot hun strot in, en de Spaanse bank BVBA (met een deels Turkse leiding) nog een stuk dieper:

Of all non-Turkish lenders Spanish and French banks continue to have the most loans outstanding to Turkey, according to the Bank for International Settlements. Banks in Spain, France, Italy and the UK have an estimated combined exposure of around €118 billion. Spanish lenders (read: BBVA) account for just over half of that (€61 billion) while French (read: BNP Paribas), Italian (read: Unicredit) and British (read: HSBC) banks are respectively due €24 billion, €21 billion and €11 billion.

Je zou bijna zeggen: gelukkig hebben ze in die landen nog wat Nederlandse Corona-miljarden klaar liggen. Speciaal die Spaanse en Italiaanse banken zijn namelijk gegarandeerd niet in staat een klap van deze omvang te verwerken. (Ook ING heeft overigens een redelijk grote Turkse dochterbank). Het verklaart deels de aarzelende houding van de EU tegenover de regering van president Erdogan.

Het is een risico dat niet iedereen bereid is te nemen:

Meanwhile, Erdogan shows no sign of budging, and on Monday he said he hoped market rates would fall further “god willing.”
But firms such as System Denim, which imports some materials and makes clothes for foreign companies like Zara and Diesel, are feeling the pinch from rising investment costs. Owner Seref Fayat said he recently converted his 4% euro-denominated loans to lira at 10%.
“No need to take on additional FX risk,” he said. “Now I pay a higher rate, but at least I can see ahead.”

De provocaties
Intussen gaan de militaire provocaties van EU, Griekenland, Cyprus en andere landen rond het oostelijk deel van de Middellandse Zee gaan intussen vrolijk verder. Een 3e prospectieschip gaat binnenkort op zoek naar olie en gas. Turkse verkenningsvliegtuigen vliegen het Griekse luchtruim in en uit, en het commentaar op buurlanden neemt geen einde. Maar zonder significante economische verbetering is dit slechts spielerei, op weg naar een onvermijdelijk einde.

In welke vorm dat einde komen gaat? Ik ben er erg benieuwd naar.

---

Zie voor Turkije ook ons archief, en onze recente serie ‘Turkije en haar expansionisme’.