“Vaker overlijden”, dat is op zich eigenlijk al ongelukkig geformuleerd, maar keihard liegen over cijfers dat is echt een serieus probleem. En dat is wat de NOS doet. Ik gebruik dit gelieg als opstapje voor een stuk over de problematische kant van het gebruik van de termen ‘bevolkingspiramide’ en ‘overbevolking’.
Rekenen
Aanleiding voor het bericht, dat op de webstek van het NOS-journaal staat en ook een prominente plaats kreeg in de televisie uitzending, was een VN-rapport. Dat rapport bracht in beeld dat wereldwijd de zorg voor de gezondheid van babies en jonge kinderen spectaculair vooruit is gegaan in de eerste 17 jaar van deze eeuw. Per dag worden er wereldwijd circa 205.000 kinderen geboren. Voordat ze vijf jaar oud waren stierven aan het begin van deze eeuw er daarvan 27.000 per dag. In 2016 is die sterfte gedaald naar 15.000. In 17 jaar een daling van 44%. In diezelfde tijd is de sterfte van pasgeborenen (eerste vier weken) óók sterk gedaald, maar net iets minder, namelijk met ongeveer 38%.

De NOS gaat nu van deze respectabele sprong vooruit een achteruitgang maken [1]. Dat doen ze door te gaan rekenen aan het deel van de dode kinderen dat al heel jong stierf in vergelijking met het aantal kinderen dat voor het vijfde levensjaar sterft. Dat deel is gestegen van 41% naar 46% en op de televisie horen we nu – letterlijk! – “de sterfte onder pasgeborenen neemt toe“.

Rekenen dient een prominente plaats in te nemen in het onderwijs. Helaas lijken de kartelpartijen daar niet zo zwaar aan te tillen. Het is geen schande om een rekenfout te maken of – zoals in dit geval – niet de júíste berekening te maken; Zelfs niet als het rekenstof betreft die in Nederland elke middelbare scholier zich eigen moet maken. Het probleem zit in het feit dat een uitkomst van een berekening die opmerkelijk overkomt, blijkbaar geen aanleiding vormt om nog eens kritisch naar de berekening te kijken. Vanwege een algemene zucht naar sensatie, of vanuit oikofobe overwegingen, wordt in plaats daarvan het verheugende nieuws nu voor een deel omgezet in … ja in wat eigenlijk?

De mensheid. Ooit.
Ondanks die grote vooruitgang, sterven er wereldwijd nog steeds veel jonge kinderen. Dat is heel verdrietig. Maar hoe verhoudt die sterfte zich eigenlijk tot die in Nederland van enige tijd geleden? Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde publiceerde daarover in 2008 (152:2788-94). Uit dat stuk:

De zuigelingensterfte in Nederland was gedurende de 19e eeuw zeer hoog, vooral in de provincies Zuid-Holland en Zeeland (tot > 300 per 1000 levendgeborenen) en in delen van Noord-Brabant en Limburg. (…)Vanaf 1875-1880 daalde zowel het vruchtbaarheidscijfer als de zuigelingensterfte: de zogenaamde demografische transitie.

Dus niet in de eerste vijf jaar, maar alleen al in het eerste levensjaar stierf toen een ongeveer 2,5 keer zo hoog percentage van de Nederlandse kinderen dan tegenwoordig wereldwijd! (hier wat cijfers over Nederland vandaag de dag) In het citaat zit ook nog een link naar een gegeven dat van niet te overschatten betekenis is voor de – dreigende! – maatschappelijke ontwikkelingen in de wereld in de rest van deze eeuw: ongeveer tegelijk met de zuigelingensterfte daalde in Nederland ook het vruchtbaarheidscijfer.

De beschaving kwam op gang, zou je kunnen zeggen. In de twintigste eeuw zette die ontwikkeling door. In januari schreef ik een stukje met daarin wat berekeningen aan de hand van mijn eigen ‘stamboom’:

Als gevolg van de verbetering van de gezondheidszorg, de beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen èn van de keuzes van mijn generatie en de volgende, zal Nederland in het jaar 2100 geen miljard inwoners tellen maar wellicht beduidend minder dan die beruchte 10 miljoen. Die trend dat mensen bewust minder, of zelfs helemaal geen, kinderen krijgen is verreweg de meest ingrijpende sociale ontwikkeling die de mensheid ooit heeft meegemaakt.

Ik herhaal: die de mensheid ooit heeft meegemaakt.

De verschrikkelijke bevolkingspiramides
Na de eerste stappen in deze richting – die dus al gezet werden in de 19e eeuw – hebben mijn generatie en die daarna, deze grote stap gezet. En dit ondanks het vanzelfsprekende gebruik van zogenaamde ‘bevolkingspiramides’ als standaardnaam voor die beschrijvende statistiek die heel veel informatie over de bevolkingsopbouw samenvat. Ik weet het, dit is te ingewikkeld geformuleerd en nog impliciet bovendien. Zo klinkt het al iets explicieter: wanneer een plaatje van de opbouw van de bevolking van jouw land er in de 21e eeuw nog steeds uitziet als een piramide, heb je als land een probleem. Een gigantisch, zeg maar gerust een piramidaal probleem. Als het jouw continent betreft is dat probleem nog groter. En er zijn heel wat landen met een groot probleem voor wat betreft de bevolkingsopbouw. En voor alle duidelijkheid: landen die gezegend zijn met het fenomeen vergrijzing zoals zich dat in ons land voordoet, horen daar niet bij. Ik loop drie landen langs met bijzondere bevolkingsopbouw: Niger, Turkije en Roemenië, maar geef eerst nog enkele overwegingen bij demografie in het algemeen (gebaseerd op blz 103 van mijn boek Islamofobie?).

Demografie is lastige materie: voor een deel gaat het om harde getallen, voor een ander deel om koffiedikkijken. Het keiharde gegeven is de vorm van die vermaledijde ‘piramide’ in een bepaald land. De verdeling dus van het aantal mensen (uitgesplitst naar beide seksen) in elke leeftijdsgroep op een bepaald moment. Deze verdeling bepaalt voor een groot deel of de bevolking in een bepaald land zal groeien of krimpen. Het boterzachte gegeven is het vruchtbaarheidscijfer. Dit is het gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw ter wereld zal brengen indien, in het tijdvak waarin zij kinderen krijgt, het ‘waargenomen leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidscijfer’ op dat niveau blijft.

Niger
Een paar jaar geleden was Niger het enige land dat op de wereldkaart van vruchtbaarheidscijfers paars was, hetgeen staat voor: vrouwen krijgen hier gemiddeld meer dan zeven kinderen. Voor elke vrouw die daar 1, 2, 3 of 4 kinderen kreeg, was er daar bij wijze van spreken ook een die 10, 11, 12 of 13 kinderen baarde. Voor die tijd was er geen verbetering opgetreden, ook niet na de Sahel­crisis van enkele decennia geleden, toen Niger een van de zwaarst getroffen landen was. Inmiddels is dat cijfer gezakt naar net onder de 7.

Het hoge aantal kinderen dat in Niger wordt verwekt, vertaalt zich uiteraard in een uitgesproken piramide-vorm van de bevolkingsstatistiek als geheel, maar ook nog speciaal in de top ervan: de leeftijdscategorieën boven de 50 jaar tellen in dit barre land meer mannen dan vrouwen. De vrouwen worden gewoon opgebruikt. Alleen in landen met een uitgesproken dochtermoordcultuur (soms aangeduid met de schandelijke term ‘eer’) als Pakistan is dat ook het geval.

Nu wonen er al meer dan 20 miljoen mensen in Niger. In 1955 waren dat er minder dan 3 miljoen. Volgens de FAO wordt slechts 4% van het land gebruikt voor landbouw, 9% voor veeteelt en slechts 2 percent is onontgonnen gebied met vegetatie. Men werkt eraan om van die bossen e.d. landbouwgrond te maken. De positieve invloed op de vegetatie van meer CO2 in de lucht, is een lichtpuntje voor dit land.

En opgebeurd is men! Er wordt voorspeld dat het land nog voor het jaar 2100 de grens van 200 miljoen inwoners zal passeren. Dus van 3, naar 21, naar 209 miljoen. Ongeveer een verzevenvoudiging in de afgelopen 60 jaar en nog een vertienvoudiging in de komende 80 jaar. De cijfers voor Nederland van dezelfde voorspellers: van bijna 11, naar 17, naar 17,2.
Het plaatje voor Niger heeft dezelfde vorm als dat voor geheel Afrika, alleen de hoek tussen grondvlak en zijdes van de piramide is wat kleiner voor het continent.

Turkije
Het plaatje van de huidige bevolkingsopbouw van Turkije lijkt veel minder op een piramide. Het is een beetje een obelisk; het lijkt meer op de ui-vorm van ons land (rechts).

Volgens diezelfde bron had Turkije in 1955 24 miljoen inwoners, heeft het er nu 80 miljoen en zullen dat er in 2100 ‘nog geen’ 90 miljoen zijn. Om twee redenen heb ik Turkije opgenomen in mijn rijtje. Op de eerste plaats vanwege de gevaarlijke gek die daar aan het bewind is. Erdowahn roept tegenwoordig Turkse vrouwen op om tenminste 4 kinderen te baren. (Zie ook: Turks in Europe should have five children). Turkije telt meer dan 10 miljoen vrouwen in de leeftijd dat men kinderen krijgt. Indien de helft van hen éen kind meer krijgt als gevolg van deze politiek, en hetzelfde geldt voor hun dochters, is de piramide-vorm binnen een jaar of tien onderaan al weer heel duidelijk zichtbaar terug en klopt er helemaal niets meer van die voorspelling voor 2100.

De andere reden ligt in de ontwikkelingen van voor 1955. In Nederland groeide de bevolking van 1918 tot 1955 met 61%. In Turkije met ongeveer 100%, terwijl Nederland neutraal was gebleven in de Eerste Wereldoorlog en in Turkije gedurende de nasleep ervan nog miljoenen Turkse en niet-Turkse inwoners gedood werden en meer dan een miljoen Grieken verjaagd werd. (Zie hierover Hoofdstuk VI van mijn boek IS, the Kurds and the Caliphate)

Roemenië
De bevolkingssamenstelling van dit mooie land met haar tragische geschiedenis levert nog weer een heel ander plaatje op. Er is hier bijna sprake van een piramide op zijn kop. In 1955 telde het land 17,5 miljoen inwoners, in 1990 23,5 en de voorspelling voor 2100 bedraagt 10,7! Een bevolkingskrimp die spectaculair veel groter is dan die van Japan, het land dat er om bekend staat omdat de bevolking daar sinds 2009 met ruim 1% gekrompen is. Misschien nog wel gruwelijker dan dat, is het feit dat je aan de grafiek kunt aflezen wanneer ongeveer de grootste smeerlap uit de Europese geschiedenis sinds Hitler, daar aan de macht kwam: Nicolae Ceaușescu. Het was de nadrukkelijke en expliciete bedoeling van deze mens, dat het aantal Roemenen fors zou groeien. Dankzij hem:

By the late 1960s, the population began to swell. In turn, a new problem was created by child abandonment, which swelled the orphanage population.
De terugval die het land nu doormaakt en de emigratie houden nauw verband met elkaar.

De cijfers in deze afbeelding zijn van 2013. 
De leegloop heeft zeer direct te maken met de EU-politiek.

Wereldpiramide?
Laat me even kort door de bocht gaan. We hebben een niet bestaand probleem in Nederland: vergrijzing. In antwoord daarop omarmen politici en andere academici ideeën van beleids-hippies over legale en illegale migratie en sluit Nederland aan bij EU- en VN-beleid. Dat beleid leidt er toe dat in een land als Roemenië in hoog tempo een ECHT vergrijzingsprobleem is ontstaan, terwijl – in de woorden van Toon Kasdorp het probleem van de overbevolking wereldwijd vooral een probleem is van:

… de armste mensen op deze wereld, die altijd achteraan in de rij staan en die aan hun onvrede nu uiting geven (!)Maar door in grote getale vanuit de arme naar de meer welvarende gebieden te trekken. Daarmee maken ze het ook ons probleem, in de zin dat wij degenen zijn die er iets aan kunnen en ook moeten doen.

In het commentaar eronder gaf Wim al aan:

De aanname dat het de armsten zijn die nu massaal vanuit de arme naar de meer welvarende gebieden trekken, klopt niet. De doorsnee bootvluchteling heeft een bedrag van tussen de $ 600,- en $ 20.000,- per persoon aan criminele mensenhandelaars en smokkelaars betaald (afhankelijk van het feit hoe ver er gereisd werd en met welke middelen) om naar het land van zijn keuze in Europa te komen.

Dat is echter nog maar een klein deel van het probleem aan deze insteek. Belangrijker nog is het om in dit verband vast te stellen dat die afschuwelijke piramide vorm voor de hele wereld, vrijwel volledig te danken is aan die van Afrika. En het gaat hierbij niet om miljoenen maar om miljarden mensen: 1955 0,25, 2017 1,25 en voorspelling voor 2100 4,4 miljard.
Ik had zelf ook gereageerd onder het verbazingwekkende verhaal van de erudiete jurist Toon Kasdorp. Mijn reactie bestond uit vragen. Nu luidt het gezegde dat zelfs een gèk meer vragen kan stellen dan 10 professoren kunnen beantwoorden. En ik ben niet eens gek. Ik ben daarnaast niet altijd heel aardig. Toch ben ik blij met onze ‘uitwisseling’. Kasdorps antwoord op mijn vragen was namelijk pijnlijk verhelderend. Mijn vragen, grofweg gesorteerd naar toenemende onaardigheid, luidden:

Wiens probleem is dat? Moet er wat aan gedaan worden? Kan er wat aan gedaan worden? Is dat vooral een verantwoordelijkheid van de volkeren die zich al generaties lang op dit vlak verantwoordelijk hebben gedragen en inmiddels zelfs krimpen? Moet de VN meer macht krijgen? Of D66?

Belangrijkste van zijn antwoorden:

Maar in mijn ogen is het stoppen en terugdraaien van de overbevolking in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de landen die over de vreedzame middelen beschikken om er wat aan te doen. Dat zijn voor zover ik kan zien alleen de VS en de Europese landen.

Mijn vragen kwamen eigenlijk een beetje laat, want eerder schreef hij:

Hoe sneller we voor een andere oplossing zorgen, het liefst een in Afrika zelf, hoe beter. Ook als ons dit erg veel geld gaat kosten is het toch beter dan niets doen. (…) We zullen moeten zorgen voor een alternatief voor al die mensen die nu hun landen verlaten en deze kant op komen in de hoop op een beter leven. We zullen met andere woorden wel voor dat betere leven moeten zorgen, maar dan in Afrika in plaats van hier.

… en wereldregering?
En Kasdorp beantwoordde ook mijn op een na laatste vraag:

Dat is niet de VN, die politiek niet in staat is om moeilijke beslissingen te nemen en bovendien niet over de benodigde middelen beschikt.

In 1955 telde China heel wat meer mensen dan geheel Afrika: 0,6 miljard. In 1979 was dat 0,96, in 2017 1,4 en de voorspelling voor 2100 is 1,0 miljard. Ik heb 1979 hier toegevoegd omdat toen de zogenaamde een-kind-politiek van start ging. De meeste echtparen in China mochten nog maar één kind krijgen. Er waren verschillende uitzonderingen. Een ervan gold de mohammedaanse Oeigoeren. Het extreme beleid richting stedelijke Han-Chinezen had onder andere tot gevolg dat letterlijk tientallen miljoenen meisjes niet meer geboren werden middels het aborteren van ongeboren meisjeskinderen. Mijn hoofdpunt: dit beleid greep extreem diep in, in het leven van honderden miljoenen. Het kon worden gerealiseerd dankij de almacht van het communistische bewind. Gelukkig constateert Kasdorp dat de VN niet almachtig is, al bevreemdt het mij dat hij ruimte laat voor de interpretatie dat hij dat zou betreuren. Per saldo is zijn conclusie een heel andere: we zijn verdoemd. In juli formuleerde hij dat zo:

Zolang de westerse wereld in stand blijft zullen we massale sterfte verhinderen en daarom staat nu eigenlijk al vast dat die westerse wereld niet gaat overleven, niet in zijn bestaande vorm.

Eerste dingen eerst
Ik ben me ervan bewust dat mijn tekst tot hier toe ook vooral redenen tot pessismisme aanvoert; Misschien nog wel meer dan die van Kasdorp deden. Tijd voor een paar antwoorden dus. Op mijn eigen vragen maar. Politieke antwoorden op dit soort moeilijke uitdagingen moeten aan twee eisen voldoen: ze moeten praktisch uitvoerbaar zijn èn er moet enig politiek draagvlak voor zijn, draagvlak dat nog kan worden uitgebreid, zowel in stevigheid als in breedte.

Wiens probleem is dat?
Eigenlijk een half retorische vraag. En eigenlijk ook de belangrijkste van allemaal. Het is alleen ‘ons’ probleem wanneer ‘we’ daarvoor kiezen. En hoezo is die ‘we’ hier eigenlijk beperkt tot de VS en Europa? Waarom horen Rusland, China, Japan en India daar bijvoorbeeld niet bij? Ook deze vraag krijgt een antwoord: Dat heeft te maken met het feit dat eerst de Europeanen en later de Amerikanen meer invloed op de rest van de wereld hebben gehad dan andersom. Negatieve invloed ook, maar vooral positieve invloed. De overbevolking is geen wereldprobleem maar in hoofdzaak een Afrikaans probleem en op de tweede plaats een probleem dat samenhangt met religieus fundamentalisme. Het is onzinnig èn onwenselijk om op afzienbare termijn iets te verwachten van organisaties die aan wereldoplossingen doen. Het eerste wat hier moet gebeuren is het voeren van (de ideologische) strijd tegen twee met elkaar samenhangende zaken:
– Elke suggestie dat “alle kinderen onze kinderen zijn“.
– Elke suggestie dat niet het grootste deel van de vooruitgang, maar het grootste deel van de narigheid voorkomt uit inspanningen van Europeanen en Amerikanen.
Die strijd is niet alleen nodig om hier mensen wakker te schudden maar ook om alle aanmoedigingen van hieruit richting potentiële migranten/vluchtelingen/jihadisten/’uitinggevers’ kalt te stellen.

Moet er wat aan gedaan worden? Kan er wat aan gedaan worden?
Dat zou natuurlijk wel fijn zijn, maar we moeten onze eigen kwaliteiten en capaciteiten ook niet overschatten. Tientallen, misschien wel honderden miljoenen zullen nog het slachtoffer worden van de ongebreidelde voortplanting in een delen van de wereld ver bij ons vandaan.

Is dat vooral een verantwoordelijkheid van de volkeren die zich al generaties lang op dit vlak verantwoordelijk hebben gedragen en inmiddels zelfs krimpen? Moet de VN meer macht krijgen?
Deze vragen had ik al beantwoord. De vraag over D66 beantwoordde ik impliciet.

Concreter
Om mijn antwoorden nog wat te concretiseren en geschikt te maken voor verder debat nog het volgende.
– Wèl grensbewaking.
Grenzen zijn nooit 100% dicht, maar het is lariekoek dat grenzen niet bewaakt kùnnen worden. Er wordt regelmatig hysterisch gekrijst in de richting van Hongarije en andere landen over de effectiviteit van hun grenzen. Maar inderdaad: strenge grensbewaking komt niet lief, niet Imagine-all-the-people-achtig over. Daarom spekken de Brusselaars (u begrijpt dat dit een scheldwoord is) dictators rondom Europa met miljarden, in de hoop dat die dan in de westerse opinie verantwoordelijk worden gehouden voor nare aspecten van strengheid indien die de publiciteit halen.
– Nadenken over opvolgers van VN en EU.
– Steun aan Arnold Karskens’ proces tegen Frans Timmermans cs voor betrokkenheid bij de dood van duizenden die verdronken en verdrinken in de Middellandse Zee.
PS: Ik schrijf dit in de week waarin Robert Mugabe – al decennialang de toegewijde vernietiger van de economie van zijn land, Zimbabwe – een soort onderscheiding kreeg van de VN-organisatie WHO. En – bijna net zo pijnlijk voor die VN-organisatie – bij het schrijven van de laatste regels verneem ik dat Mugabe dat eerbetoon toch niet ontvangt.

---

 

 

1. Ik heb bewust niet gecontroleerd of de VN zelf al dit geintje uithaalde in het rapport. Ik heb daar niet naar gezocht, omdat de NOS het niet nodig acht een link te verschaffen naar het VN-rapport in kwestie.

29 oktober: in Stukje onder Turkije was abusievelijk sprake van de Tweede ipv de Eerste Wereldoorlog