De belangrijke vraag, waarom deze fase van de kabinetsformatie zo lang duurt en zo traag is, werd gisteren impliciet beantwoordt door Alexander Pechtold.

Pechtold begint nattigheid te voelen. De onderhandelingen verlopen in een aimabele sfeer, er wordt vooruitgang geboekt op voor de onderhandelaars secundaire punten en naar verluidt gaat volgende week het CBS al aan de slag met de financiële paragraaf van de vier. Alles gaat goed. En dat is het probleem. Want Pechtold en D66 willen dit kabinet niet.

Het semi-ultimatum dat gisteren op tafel werd gelegd: duidelijkheid voor het einde van de week of deze formatiepoging gaat lukken is botte obstructie van laag niveau. Daarmee etaleert D66 – opnieuw – dit kabinet niet te willen en er alles aan te zullen doen te voorkomen dat het er wordt ingeloodst.

De strategie van informateur Zalm is tot nog toe effectief gebleken: beetje aan elkaar wennen, praten over zaken waarover door D66 en CU maar weinig hoeft te worden toegegeven, en het al vast in de stijgers zetten van een financiële paragraaf. Tot hun afschuw begint men zich bij D66 te realiseren dat voor veel mensen de financiële paragraaf de hoofdmoot van deze onderhandelingen betekent. Dat ChristenUnie en D66 daarover heel anders denken weten de ingewijden en de lezers van dit blog, maar voor de rest van Nederland geldt dat na het regelen van de financiën het overige nog slechts details betreft die onderling moeten worden afgekaart via ruilen en koehandel. Dat was ook de basis onder Rutte 2, immers? Slechte formaties leveren ongewenste precedenten. Het Financieel Dagblad vanmorgen:

Het financiële deel van het regeerakkoord voor Rutte III staat in de steigers. De huidige fase van de formatie kan daardoor mogelijk woensdag al worden afgerond, meldt BNR Nieuwsradio. Het gaat dan om het begrotingsbeleid voor de komende jaren, inkomensbeleid en lastenverlichting, al waarschuwde D66-onderhandelaar Alexander Pechtold maandag nog dat voor het laatste niet veel ruimte is.

Dat NRC dit eerder al zo schetste beschreef ik vorige week. Nu er ook in bredere kringen steeds vaster omlijnde verwachtingen zijn ontstaan over de voortgang moet Pechtold nu een spaak in de wielen steken, anders komt hij er nooit meer netjes uit zonder al te groot gezichtsverlies. Als dat nog mogelijk is, wat ik eerlijk gezegd betwijfel. Maar Alexander gaat alsnog een dappere poging doen, zodat hij net als zijn andere collega’s op links zonder zorgen alsnog op vakantie kan.

D66-leider Pechtold hoopt dat er deze week duidelijkheid komt over de vraag of het gaat lukken om een kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie te vormen. Hij wijst erop dat de vier partijen al lang met elkaar praten en dat mensen zo langzamerhand weleens willen weten wat de kans van slagen is. “Daar ben ik zelf ook wel aan toe.”

Ha-ha-ha. Dat zegt de man die er nu circa vier maanden als vrijwel niemand anders bij betrokken is, wiens wensen door VVD en CDA zo stipt mogelijk zijn gevolgd (tot de entree van de CU, natuurlijk). Die man, komt nu tot de ontdekking dat hij door informateur Zalm in een situatie is gemanoeuvreerd waaruit hij zich maar moeilijk kan los maken. En dat na alle eerdere onbeschaafde stunts waartoe hij zich eerder verlaagde.

Pechtold wil niet, maar vraagt zich nu angstig af of het niet al een moetje geworden is.

Want alle andere onderhandelaars werken constructief en met goede moed:

Over de voortgang van de besprekingen zei Buma: “We gaan met goede moed door, we doen veel werk.” De CDA’er is blij dat er de komende weken een vakantiestop is gepland.

Daar zit de angst van Pechtold. Als hij na een vakantiestop (de tweede deze zomer!) terugkeert aan tafel en op zoek moet naar deuren om mee te kunnen slaan – terwijl Nederland het gevoel heeft dat het nog slechts over details regelen zou hoeven gaan – dan heeft zijn partij een probleem. Acties van partijen die mensen niet begrijpen resulteren gemeenlijk in groot electoraal verlies. Ze zouden bijvoorbeeld kunnen besluiten toch maar weer PvdA te stemmen in plaats van Pechtold. Niet dat er nieuwe verkiezingen komen, we krijgen het al vaker door mij genoemde minderheidskabinet VVD/CDA.

Met zo’n minderheidskabinet kan Pechtold leven, óók omdat hem dat de gelegenheid biedt CDA en VVD grof te attaqueren als er (met de PVV!!) maatregelen tegen de massa-immigratie en islamisering moeten worden genomen. Dat die maatregelen onvermijdelijk moeten komen, hoe goed gemaskeerd ook, is nauwelijks nog te verhullen. Pechtold hoopt daar garen bij te spinnen, en er aan deelnemen kan hem op termijn slechts stemmen kosten. En voor alle linkse partijen geldt op dit moment dat groter blijven dan de PvdA belangrijker is dan meeregeren – dat komt later wel weer.

Laag bij de gronds en ingaand tegen het landsbelang. Maar dat dat bij progressieven nooit heel hoog op de agenda stond wisten we al langer.