Vanmorgen kreeg ik een column van Max Pam onder ogen waarin hij Pechtold oproept de onderhandelingen met de CU te staken. Maar de onuitgesproken aannames van zijn column over wat juist is, hoe je onderhandelt en waarom, zijn veel interessanter dan wat hij schrijft. Er sijpelt iets van een geloof doorheen. Een maakbaarheidsgeloof van zelfbeschikking.

Max Pam is een kind van zijn tijd. Een tijd waarin de verbeelding poogde aan de macht te komen, en waarin veel mensen dachten uiteindelijk af te zullen rekenen met de basisaannames van het christelijk geloof. Treurig is dat ze dat immer voor zichzelf maar vertalen met het schrikbeeld van geestelijke voorgangers die hen vertellen wat al dan niet te doen en hoe te leven. Een schrikbeeld waarvan het realiteitsgehalte ongeveer tegelijk met hun jeugd de geest gegeven heeft, maar dat besef ontbreekt volledig. Het toont dat weinig mensen na hun tienerjaren sociaal nog veel bijleren, tenzij ze hun neus voldoende hard stoten èn dat dat tot hun bot geworden hersens doordringt. Overigens een zeldzaamheid die je mensen niet toewenst en de maatschappij nog minder nu de gestichten voor geestelijk verwarden door de overheid steeds verder worden wegbezuinigd.

Wat laat nu die column van Pam zien? Dat een bepaalde groep mensen vindt dat D66 hun voorvechter moet zijn om de totale zelfbeschikking voor hen veilig te stellen, en die te ontrukken aan de klauwen van klerikale bemoeials. Het gaat hen er niet speciaal om dat ze dood willen: ze willen zelf kunnen bepalen wanneer het moment daarvoor daar is. Dit getuigt niet alleen van een sublieme zelfoverschatting, maar tevens van een totaal onbegrip voor de werkelijkheid van alledag.

SELF-ESTEEM, n. – An erroneous appraisement.
Ambrose Bierce

Via een omweg hebben de klerikale bemoeials toch hun gelijk al gekregen, en nog wel op een hoogst onverwachte manier. De medische wetenschap is namelijk al zo ver gevorderd, dat maar weinig mensen hun sterfbed nog bereiken zonder een gelijktijdig plaatsvindende geestelijke aftakeling. Die aftakeling is objectief vast te stellen, al zullen mensen als Max Pam mogelijk redeneren dat ze zo kinds niet zouden willen worden, en ze daarom per wilsbeschikking willen kunnen bepalen wanneer euthanasie moet worden toegepast. Dit is echter een kansloos parcours, aangezien veel medici dit zullen weigeren. Soms als gevolg van een rechterlijke uitspraak – omdat de persoon die die wilsbeschikking opstelde een andere was dan degene die op zijn sterfbed plotseling de haast om te sterven ontbeert. En indien die haast alsnog aanwezig blijkt, zien medici dit eerder als een door delirium gestuurde reflex en niet als weloverwogen uitspraak. Zoiets kan in de huidige stand van de ethiek onmogelijk worden geaccepteerd, zodat euthanasie dan ook uitblijft.

Pam zal inderdaad op zij pil van Drion terug moeten vallen als hij voor de laatste maal het hospitaal in gaat, maar de kans dat hij die gebruiken mag (en kan!) is minimaal. Gaat een wetgeving voltooid leven dat oplossen? Nee. In de praktijk zal het altijd weer terugkomen op wilsbekwaamheid op het moment dat de dood wordt aangeroepen. Het is een probleem waarvoor geen oplossing is, maar dat wil men niet accepteren vanuit de maakbaarheidsgedachte. Dat het probleem waartegen nu gestreden wordt die maakbaarheidsgedachte zèlf is, en niet de invloed van klerikale bemoeials wil er bij mensen als Pam niet in. De klerikale bemoeials zijn hun windmolens, en
Alexander Pechtold is hun Pancho. Wat toont dat de maakbaarheidsgedachte het beeld van de werkelijkheid onherstelbaar beschadigt.

Totale zelfbeschikking komt weliswaar voor, maar is veel vaker een kwestie van mazzel dan van planning. Het extreem lage percentage toepassingen van actieve euthanasie bewijst dat. Het gedram van D66 is weinig meer dan een achterhoedegevecht alvorens dat te kunnen erkennen.