Wildersproces2 beleefde zondag aan het begin van de avond de zoveelste ontploffing. De vragen die je jezelf er over stelt worden steeds pregnanter, met als eerste: “Wat maakt hier wèl een einde aan?”

Morgen wordt het hoger beroep officieel voortgezet. Maar je vraagt je in gemoede af waarom eigenlijk? Dit weekend kreeg RTL opnieuw stukken in handen die alweer een nog feller licht werpen op Wildersproces2, en de kongsi van politici, topambtenaren en OM die de vervolging voorbereidde.. Zelfs de staatsomroep lijkt thans nattigheid te gaan voelen:

‘Topambtenaren eisten harde aanpak van kwaadaardige Wilders‘ kopte RTL gisteravond. Gezien wat er nu boven tafel komt is dat nog bijna een milde kop. Vergelijk het eens met de berichtgeving door de NOS, die een bijna verontschuldigende toon aanslaat. Journalistiek is deze scoop van RTL pijnlijk voor de staatsomroep, maar die wil blijkbaar ook niet anders dan de aanval op Wilders legitimeren of anders zoveel mogelijk bagatelliseren.

Ambtelijke top ministerie V&J
De wens van vervolging van Geert Wilders ging – als je de interne mailwisseling van de betrokken topambtenaren doorneemt – vooral uit van de minister en zijn staf. Dat maakt zinsnedes als “Het OM verdenkt Geert Wilders…” in retrospectief tamelijk potsierlijk. Het OM werd aan een touwtje naar de zaak geleid als een onwillig varken – voor de trog vastgebonden en met het juiste voedsel voor de snufferd. Oorspronkelijk had het OM willen seponeren, want het zag er geen zaak in. Dit zegt overigens óók een heleboel over de personele inzet van het OM: is voor werden ingezet. denkbaar dat dat een toevallige keuze was van Officieren die toevallig aan de beurt waren? De hele opzet van het proces was al te goed doordacht om dat nog logisch te maken.

Vervolgens werd vanuit het ministerie de zaak voortdurend begeleid, en werd een strategie ontwikkeld om de rechters naar de gewenste conclusies te leiden. Die strategie en de behorende begeleiding blijken voortdurend actief te zijn gebleven, tot aan een redactionele beoordeling van het requisitoir van het OM toe.

Die acties van deze ambtenaren gingen niet achter de rug van de minister om, integendeel. Maar die minister, handelde die volkomen op eigen gezag zonder zijn premier in te lichten? “Wilders loopt ons teveel voor de voeten”., was het toch? De premier heeft heel wat uit te leggen, Hij zal het weglachen, ongetwijfeld. Maar geloofwaardig is hij ook op dit punt niet langer.

Cynisme
Niet dat je bij een dergelijk zorgvuldig gepland complot anders verwacht, maar het cynisme waarmee de strategie van het ministerie werd geformuleerd blijft onwerkelijk aan doen. Let op drie zaken:

1.  “Ivo” Opstelten was meer dan volledig op de hoogte: hem werd toegezegd tot op de millimeter controle te kunnen houden.
2. Het ministerie voerde de redactie van het OM-persbericht, en had op dat moment derhalve de vervolging de facto overgenomen, en voornemens was dat te blijven doen. Hoe lang is men daarmee doorgegaan? Over politiek proces gesproken.
3. De ‘woordvoeringslijn’ waarmee de gewoonlijk dociele pers een klaar liggend oor werd aangenaaid.

Het blijft ietwat onwerkelijk dan later te hebben vernomen dat de minister zich dit niet meer herinnerde. Tenzij bij Opstelten een gevorderde dementia kan worden vastgesteld lijkt meineed bij het besloten verhoor eerder deze zomer een onontkoombare conclusie. Hetzelfde geldt voor toenmalig OM-baas Bolhaar. Als iets als dit zo eenvoudig kon worden vergeten, suggereert dat dat dit een geregelde handelswijze op het ministerie was. Dat is apert ongeloofwaardig. Er is een grens aan geheugenverlies die kan worden geaccepteerd. Ook dat is wel een proefproces waard. Als de rechtbank de ontwikkeling van gerechtelijke jurisprudentie zo nauw aan het hart ligt, ligt hier een schone taak voor het OM.

Het is alleen verklaarbaar uit het feit dat het zo lang duurde eer de waarheid boven werd gehaald. Dat RTL dat deed en vol hield is inderdaad een groot compliment waard:

De aanleiding is een procedure van RTL Nieuws op basis van de Wet openbaarheid bestuur (Wob). RTL Nieuws diende dat Wob-verzoek vorig jaar in bij het ministerie van Justitie en Veiligheid, nadat bronnen hadden verteld dat Opstelten zich zou hebben bemoeid met de beslissing van het OM om Wilders te vervolgen.

Grapperhaus

Hoe de positie van minister Grapperhaus nu wordt is onduidelijk, maar dat hij zich niet prettig zal voelen op zijn stoel lijkt onmiskenbaar. Onderstaande verklaring zondag is zeer correct, maar gezien de onthullingen van voorgaande weken

Grapperhaus zelf lijkt ook een aantal malen op het verkeerde been te zijn gezet door zijn ministerie. De traagheid waarmee document na document naar buiten sijpelt suggereert dat.de minister niet de kans gekregen heeft ruimhartig de hele zwik op straat te zetten, terwijl steeds duidelijker werd dat dat nodig zou blijken. RTL meldt dat het CDA bang is dat Grapperhaus wordt meegezogen. Dat zal het ministerie nu ook wel als angst hebben, want als Grapperhaus af treedt is er meer reden dan ooit het ministerie vanaf de top naar beneden volledig uit te mesten. Daarom kun je verwachten dat de coalitie voor Grapperhaus gaat liggen, maar de vraag is in hoeverre hij daaraan zelf behoefte heeft. Een minister die door zijn departement is ‘geflikt’, zal die er nog met blijdschap en enthousiasme blijven werken?

“Maatschappelijk belang” voortzetting?
Wat nu met dit hoger beroep van het proces? Daarover meldt RTL:

Tot dusver heeft het Hof steeds gezegd dat pas bij einduitspraak over alle aspecten van de strafzaak zal worden geoordeeld. Dat betekent dat op 11 oktober, de dag waarop de uitspraak gepland staat, ook een beslissing moet worden genomen of het OM nog wel ontvankelijk is. Immers, er is ‘onjuiste voorlichting’ aan rechters gegeven. Daar kan de zaak op stranden.

“Bij de einduitspraak over alle aspecten oordelen”? Maar nu is al duidelijk dat dit proces al veel verder is gevorderd dan juridisch verdedigbaar blijkt. Dat riekt naar een situatie waarin de rechters aan zullen geven, dat gezien de ontstane situatie Geert Wilders wordt ontslagen van rechtsvervolging, maar dat de opgebouwde jurisprudentie in stand moet blijven. Maar elke verwijzing die in dit vermaledijde proces is opgebouwd en de jurisprudentie binnen sluipt is er een teveel. Dat de rechters zich zelf een plek in de juridische geschiedenis van Nederland hebben toebedacht is al eerder tijdens dit proces duidelijk geworden. Maar een reden om dit proces niet snel te staken zou dat niet mogen zijn.

Maar de essentie in deze zaak is en blijft: het ministerie en de politieke leiding er van negeerde de principes van de rechtsstaat op een dusdanig opzichtig en geroutineerde wijze dat verder onderzoek sowieso noodzakelijk lijkt. De politisering van de Nederlandse ambtenarij dient te worden terug gedraaid. En ook een grote schoonmaak graag, waarbij ontslag uit overheidsdienst voor betrokkenen nadrukkelijk op tafel dient te liggen.

---

Meer analyses over de treurige gang van zaken rond Wildersproces2 op Veren of Lood vindt u hier.