De manier waarop tijdens Wildersproces2 de advocaat-generaal uit zijn slof schoot is een persoonlijk drama, maar desalniettemin een blunder.

Wikdersproces2 werd gisteren opnieuw verdaagd (naar 23 maart) vanwege de hoeveelheid nieuwe stukken (475) die moet worden geanalyseerd. Maar er gebeurde veel:

De PVV-leider verweet het Openbaar Ministerie “verblind te zijn door haat” tegen hem en zijn partij. Hij noemde zijn vervolging een “dieptepunt van de rechtsstaat”, waarin het OM “schaamteloos” heeft gehandeld. “Veel corrupter wordt het niet.”

Een hevig geëmotioneerde advocaat-generaal zei dat hij nog nooit met die woorden was aangesproken door een verdachte. Hij noemde de beschuldigingen “volstrekt onjuist”.

Nou, volstrekt…. Onmiskenbaar is dit een reactie van een man die zichzelf niet bewust is van wat hij in bredere zin aan het doen is, en de gevolgen dat dat heeft. Niet alleen bij Geert Wilders, maar bij veel meer mensen die dit hoge profiel-proces volgen. En dat hoge profiel is precies wat het OM van begin af aan nastreefde – het moest immers een voorbeeldfunctie krijgen? Maar als het dan een voorbeeldfunctie krijgt die je niet wenste, heb je geen recht van spreken meer.

Het is precies deze overweging die het OM na het eerste Wildersproces had moeten doen beseffen dat een tweede proces het beeld van een objectieve rechtsstaat nog sterker kon vergruizelen dan het eerste al had gedaan. Het maakt nooit een goede indruk om te proberen je revanche te halen, zeker niet als dat op politieke gronden gebeurt. Maar nee.

Niettegenstaande de mogelijkheid van deze redelijke overweging kwam het OM bij Wildersproces2 herkenbaar revanchistisch met een kunstmatig soort redenering en wist de rechters daarin mee te krijgen. Voelde dat als rechtvaardigheid? Ik heb veel juristen toentertijd al met verbazing horen spreken over de bochten die onderweg waren genomen, de bevolking ging er grosso modo al helemaal niet in mee, en het vertrouwen in de rechtsstaat is sindsdien naar een ongekend dieptepunt afgezakt.

Goed gedaan? Was het dat waard? En nu in hoger beroep zit men met de gebakken peren nu er steeds meer uit de mestvaalt van V&J wordt getrokken.

Dat dit proces op politieke gronden plaatsvindt is wat de advocaat-generaal ontkent, maar hij heeft de schijn tegen en een hele hoop meer. De reeks aan documenten die naar buiten zijn gekomen bewijzen wellicht niet keihard, maar voor de verdenking is werkelijk alle grond.  Dinsdagochtend schreef ik daarover:

Ondertussen is de oorspronkelijke attitude van het OM dat er geen politieke beïnvloeding was, al geëvolueerd van niet-bestaand naar niet-essentieel.

De advocaat-generaal blijkt zich zo te hebben vastgebeten in dit proces en zijn eigen onschuld aan beïnvloedbaar zijn, dat alle redelijkheid over boord wordt gezet. Dat er ten tijde van Wildersproces1 al door een minister (en zijn hulpjes) actief bemoeienis werd gepleegd opdat dat proces zou plaatsvinden is bekend. Over de marge van de aanloop naar Wildersproces2 is nu reeds méér bekend dat vernietigend zou moeten zijn voor deze hele zaak – een verwijzing naar bespreking in de ministerraad zoals maandag opdook is de absolute limiet wat mij betreft – dan wat er voorafging aan Wildersproces1, waarvan je met heel veel goede wil zou kunnen volhouden dat het een haatactie was van de meest creepy minister van Justitie (Ernst Hirsch Ballin) die Nederland in living memory had.

Niet dat het probleem van de advocaat-generaal niet herkenbaar is: wie al die tijd heeft volgehouden dat hij eerlijk was, kan niet op driekwart van het proces erkennen dat hij niet helemáál eerlijk is geweest. Emotionele uitvallen als de van gisteren veranderen aan die situatie niets – al schijnen emotionele uitvallen veel rechters tegenwoordig zo aan te grijpen dat de rechtsspraak ook dáárom in diskrediet begint te raken.

Toch, de contouren van wat heeft plaatsgevonden zijn de afgelopen maanden genoegzaam herkenbaar geworden. Dat zou ook voor de rechters voldoende dienen te zijn.

Zelfs als de veroordeling van Geert Wilders in dit hoger beroep in stand blijft, hebben deze processen het beeld van de Nederlandse rechtsstaat onherstelbaar beschadigd. Dat kan het OM op het eigen conto bijschrijven. Daarvoor kun je niet volstaan met een emotionele uitval, daarvoor moet je de hand in eigen boezem steken.

Maar ja, dat vereist moed. Veel moed. Dat bij het OM die moed niet bestaat is in de afgelopen jaren óók duidelijk geworden. Befehl ist befehl en verder de kuddegeest van PC-Amsterdam volgen is de norm geworden.

Het is diep treurig.

---

Meer analyses over de treurige gang van zaken rond Wildersproces2 op Veren of Lood vindt u hier.