Wegkijken heeft een bijzonder negatieve bijklank, maar is onlosmakelijk met succes bij het electoraat in elke democratie verbonden.

De gedachte achter een vertegenwoordigende democratie is dat regeerders die het electoraat / de bevolking niet langer bevallen, weggestemd moeten kunnen worden. Niet, dat men uitvoert at de bevolking wenst. Bij bevlogen democraten hoor je dat nog wel eens, maar de realiteit laat iets heel anders zien. Het gevolg is een regelmatige verversing van regeerders die fundamenteel geen ander beleid voeren dan de mensen die zij opvolgden. De bestuursklasse als zodanig staat normaal gesproken niet ter discussie.

Een vervelend gevolg is dat deze bestuursklasse inherent indolent is. Dat veel problemen zichzelf oplossen – desnoods met enige bijsturing – is een bij bestuurders bekend fenomeen. Zodat ondanks alle schijnbewegingen dit maar al te vaak de handhaving van de basis van het beleid door nieuwe bestuurders rechtvaardigt.[1]

Dit weekeinde publiceerde Maurice de Hond een peiling die dit fraai laat zin, mits je er oog voor hebt. De populariteit van ministers is vaak net zo groot als hun kennelijke onopvallendheid – mits ze daadwerkelijk onopvallend blijven. Onderstaand lijstje laat zien dat een aantal tot zeer recent onopvallende ministers maar populaire ministers een val in populariteit beleefden doordat hun portefeuille ongunstig in het nieuws kwam. Als je het lijstje doorneemt kan het niet anders dan dat we hier een relatieve positionering zien, maar geen absolute.

Dat impliceert dat hier sprake zou zijn van een race naar de bodem. Dat dat niet het geval blijkt signaleert vooral dat het electoraat een kortlopend geheugen heeft. Ooit waarschuwde iemand me dat organisaties geen geheugen hebben, maar dat het feit dat massa’s mensen geen geheugen hebben zwaarder telt.

Instinctief weten mensen vooral aan wat – en daardoor wie – ze een hekel hebben. Waarom is Sander Dekker een vaste waarde onderin bovenstaand lijstje? Het gedrag van een jonge hond zit zo hard aan hem vastgebakken, dat het moeilijk is daar nog doorheen te kijken. En mensen vinden nu eenmaal dat jonge honden geen minister zouden moeten zijn – ook een reden waarom Thierry Baudet een stevige herstyling nodig heeft eer hij in aanmerking voor het premierschap zou kunnen komen. Eventuele competentie is nu eenmaal nooit een echt argument.

U denkt dat ik overdrijf? Bekijk vooral rustig onderstaande wijze van verschuiven:

Verloop van rangorde vertrouwen ministers kabinet Rutte III eind 2017-eind 2019 op basis van https://t.co/L9gHn4aIHs pic.twitter.com/NNx57xbP7Q

— Maurice de Hond (@mauricedehond) December 16, 2019

Waaraan je dit proces van een voorkeur voor kleurloosheid nog veel beter ziet is de verschuiving onder de fractievoorzitters. Feit is dat het zijn van een jonge hond daar geen bezwaar is. Soms is het zelfs een voordeel, mits je niet tegen verwachtingspatronen in gaat.

Dat laatste lijkt mij de belangrijkste reden voor de nieuwe afkeer van het GL-electoraat bij de eigen kiezers van Jesse Klaver. De uitspraak geen oppositie tegen het kabinet te zullen voeren wordt Jesse Klaver onder zijn eigen achterban bijzonder kwalijk genomen. Als poging stemmers van andere gezindten te lokken is het echter eveneens mislukt – zijn partij heeft een te stevige reputatie als actievoerende partij en natuurlijke oppositie, die zich hierin wreekt.

Dit hier beschreven proces demonstreert tevens dat de wederopstanding van de PvdA weinig anders is dan een gevolg van standvastig mekkeren zonder veel inhoudelijke bezwaren. De absolute ontevredenheid over het kabinet doet de rest.

De hoge positie van GJ Segers is van datzelfde laken een pak – als hij uitgesproken meningen zou debiteren zou het met zijn hoge positie tussen de fractievoorzitters  snel gedaan zijn. Opmerkelijk feit blijft dat het hem zo min als Van der Staaij weinig tot geen electorale schommelingen oplevert – maar dat heeft alles te maken met een achterban die niet of nauwelijks naar politieke uitspraken van het moment kijkt, mits die niet afwijken van de partijlijn. Om diezelfde reden zullen Baudet, Kuzu en Wilders niet snel een hoge positie in dit overzicht krijgen: ze zitten in een hoekje waar de rest van Nederland om diverse redenen niets van hebben wil. Alhoewel er wel vrij stevig op gestemd wordt – dat dat bij Segers en Van der Staaij volledig omgekeerd is is daarom significant.

Suggereert dit niet dat er een zekere mate van vergelijken van appels met peren in dit overzicht verpakt zit? Nee, hoogstens laat het zien dat er twee van elkaar onafhankelijke factoren een rol spelen in bovenstaand overzicht, en niet één, zoals deze lineaire meting weergeeft.

Het hele onderzoek ademt eenvoudig dat de mensen die men het minste ziet en nog minder hoort bij invulling het meest populair blijken. Hoe interessant ook, over de waardering voor ministers en politici zegt het derhalve vrijwel niets.

---

1. De wanhoop bij de bestuursklasse over het alsmaar groeiende populisme signaleert het onbegrip en de krampachtigheid waarmee aan dit model wordt vastgehouden door mensen die eenvoudig niet beter weten. Het huidige populisme signaleert meer dan iets anders de gevoelde noodzaak tot koerswijzigingen die de bestuursklasse vreemd zijn en waartegen zij zich daarom met hand en tand verzet. Weigeren in te zien dat die verkramping eerder tot breekpunten leiden zal is er een onlosmakelijk onderdeel van.