Als ik de deken van de Orde was geweest van Jan-Hein Kuijpers dan had ik eens gekeken of bij hem een tuchtzaak niet op zijn plaats zou zijn.

De geheimhoudingsplicht van advocaten geldt ook voor zaken die achter de rug zijn en fatsoenlijk tegen over een tegenpartij is het zeker niet om uit de school te klappen over een deal die onder geheimhouding is gesloten.

Uit wat links en rechts gelekt is over de Teeven deal kan het volgende worden afgeleid.

In Luxemburg bevond zich op een geblokkeerde rekening een bedrag van 4,7 miljoen. De rekening stond op naam van Cees Helman, een grote drugscrimineel. Of hij eigenaar was van het geld op de rekening was niet duidelijk. Maar in elk geval kon hij erover beschikken, zodra het beslag van de Nederlandse justitie zou zijn opgeheven. Helman bevond zich op het moment van de deal in de gevangenis. De eerder opgelegde straffen en boetes waren in het kader van een aantal procedures door de rechter teruggebracht van een aantal miljoenen naar een bedrag in de orde van tonnen. Via zijn advocaat Kuijpers had Helman om strafvermindering gevraagd. De Nederlandse overheid heeft waarschijnlijk geprobeerd in het bezit van de rekening te komen om er straffen, belastingen en boetes op te verhalen en dat is niet gelukt.

De Luxemburgse autoriteiten vonden dat daarvoor de medewerking van de gestrafte nodig was. Teeven, die als officier van justitie bij de zaak betrokken was, heeft met toestemming van een hoger geplaatste Helman bewogen het geld op een overheidsrekening te storten. Het bedrag aan boetes is bij wege van compromis op €750.000,- gesteld. Dat bedrag is ingehouden en het restant is overgemaakt op een door Helman aangewezen rekening. Teeven had waarschijnlijk liever gewild dat het geld van Luxemburg naar de cliëntenrekening van Kuijpers zou worden overgemaakt, maar die wilde dat niet, zoals hij op de TV zei, omdat hij bang was naderhand beschuldigd te worden van witwassen. Misschien ook wel niet omdat hij geen beslag wilde op zijn cliëntenrekening.

In zulke gevallen schakelden wij vroeger de deken in. In de eerste plaats om zijn oordeel te vragen over de deal en in de tweede plaats, voor het geval hij die goedkeurde, om de transactie te faciliteren.
Jaap Zwemmer, eertijds hoogleraar belastingrecht aan de UvA beantwoordde in het openbaar vragen van journalisten over een strafzaak waar hij de details niet van kende.Waar Zwemmer en anderen over vielen was dat de fiscus buiten de affaire is gehouden. Dat Helman over de rekening kon beschikken staat wel vast uit het verloop van het verhaal, maar dat het geld van hem was niet. Misschien had hij wel een volmacht van anderen om de rekening te beheren en had hij hun toestemming om te handelen zoals hij deed.

De vraag is dus, lijkt me, of een officier in deze omstandigheden gehouden is zijn vermoedens kenbaar te maken aan de belastingdienst. Achteraf is bovendien gebleken dat de fiscus al lang op de hoogte was, maar dat wist verder niemand Als hij daartoe op het moment van de deal niet wettelijk verplicht was geweest, is vervolgens de vraag of Teeven een geheimhoudingsplicht had. Hierbij moet wellicht nog onderscheid worden gemaakt tussen de periode voor en die tijdens en na de deal.

Deze vraag laat ik hier verder buiten beschouwing, maar ik ga er van uit dat Teeven maar één mogelijkheid zag om het geld voor de overheid, inclusief dus voor de belastingdienst, binnen te halen en dat was deze en dat geheimhouding daarbij geoorloofd en geboden was. Hierbij mag U er rekening mee houden dat Teeven, die eerder in zijn carrière voor de FIOD heeft gewerkt, wist wat hij deed. Ik ga er verder van uit dat hij zich bij zijn superieur heeft ingedekt en dat deze hem toestemming heeft gegeven voor het sluiten van de overeenkomst, want Teeven is niet gek.

In mijn tijd was er bij de belastingdienst een inspecteur of directeur die je in dit soort gevallen onder geheimhouding kon raadplegen en misschien heeft Teeven dat ook wel gedaan en is dat een van de details die niet zijn gelekt.

Ik kan de NOS niet kwalijk nemen dat ze de affaire in de publiciteit hebben gebracht toen iemand, waarschijnlijk iemand die toegang had tot het betrokken dossier bij justitie, de zaak gelekt heeft. Dat lekken is een misdrijf, dat vaak niet wordt onderzocht en vervolgd, omdat men bij de overheid bang is voor negatieve publiciteit.

Ik vond Kuijpers grenzeloos naïef omdat hij meende antwoord te kunnen geven aan journalisten nu de zaak toch op straat lag en ik vind dat Jaap Zwemmer niet in had horen te gaan op de hem gestelde vragen zonder ook het verhaal van de andere kant te horen. Hij is ooit deken van de juridische faculteit geweest en zou beter moeten weten. Trouwens, ook fiscalisten horen op de hoogte te zijn van het adagium audi et alteram partem.

Blijft de vraag of Teeven een verstandige afweging heeft gemaakt tussen het financiële belang van de overheid en de integriteit van het justitiële systeem. Het afkopen van gevangenisstraf is niet iets waar we in Nederland erg enthousiast over kunnen worden al was het alleen maar omdat het rijke boeven bevoordeelt boven arme. Ik denk dat ik Helman had laten zitten, maar ik ben Teeven niet en beschik niet over alle gegevens.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp