Wat kost een doofpot? Dat het nog niet meevalt er een aan te schaffen lijkt de belangrijkste conclusie van de commissie-Oosting, die op jacht ging naar mensen die bonnetjes verborgen – en er geen vond.

De maatschappelijke kosten van een doofpot zijn moeilijk te berekenen. Vergeef me mijn cynisme, maar het is een serieuzer opmerking dan de inleiding van dit stukje doet vermoeden. De vraag of onderzoeken naar de waarheid iets opleveren dat maatschappelijk wenselijke resultaten brengt is een valide vraag, en in essentie de belangrijkste goede reden voor het in stand houden van doofpotten. Er zijn nu eenmaal zaken waarbij niemand gebaat is de waarheid te kennen. Simpelweg omdat het kennen van de waarheid die in een doofpot werd gesmoord niets zal veranderen aan een onvermijdelijke gang van zaken om het overheidsfunctioneren niet meer te verstoren dan strikt noodzakelijk is.

Het boven tafel brengen van de waarheid, kortom, moet een doel dienen. De waarheid kennen omwille van de waarheid is niets dat nastrevenswaardig is, behalve voor sofisten en andere theoretici. Het kennen van de volledige waarheid maakt maar zelden iemand gelukkig – en dan heb ik al buiten beschouwing gelaten dat het volledig omvatten van een grote waarheid niet iedereen gegeven is. Sommige mensen worden er waarlijk krankzinnig van – hetgeen nog het best bewezen wordt door het excentrieke gedrag van klokkenluiders die dènken een grote waarheid bij de staart te hebben die niemand maar zien wil.

Die commissie-Oosting vond in het vervolg op de bonnetjes-affaire niets dat speciaal onoirbaar was, en kwam vandaag in de openbaarheid met de conclusie dat het:

op het ministerie van V&J zo’n chaos was, dat het niet eens in staat was een doofpot te organiseren.

Het zou hilarisch zijn als het niet zo treurig was. Wèl is het de zoveelste onderstreping van het feit dat incomptentie veel vaker een reden is voor de waanzin van alledag die op ons af komt dan alleen kwade wil. Waarbij ik nadrukkelijk niet kan uitsluiten dat kwade wil per se afwezig was, maar dat incompetentie er in dit geval al zorg voor droeg dat een door de departementale leiding ongewenste waarheid niet boven tafel verscheen.

Dat is vaak ook zo vervelend met echte doofpotpogingen. Het schandaaltje waarover Jan Dijkgraaf vanmorgen schreef getuigt van een infantiele poging een waarheid die wel uit moèst lekken onder de vleespet te houden. Het toont opnieuw de incompetentie van die V&J’ers, met Klaas Dijkhoff voorop.

Gaat er wat aan gebeuren? Wat denkt u zelf? Arme asielmigranten opsluiten, omdat ze door hun ontvangst het misverstand kregen aangereikt dat in ons land alles gratis is voor wie het pakken wil? Dat gaat weer in tegen de filosofie van de internationale verdragen waar onze jankregenten zo dol zijn. Die zielige mensjes hebben al zo geleden, toch? Dat we de zaden zaaien voor onze toekomstige eigen problemen wil niemand weten, en de enkele Haagse insider die tegen het uitbotten van die problemen nog leeft, zit dan ongetwijfeld veilig opgeborgen in een zwaar bewaakt condominium in Bilthoven.

Zalig zijn nu eenmaal alleen de onwetenden.