Dat “elke waarheid onderhandelbaar is”, zoals bovenstaande muurtekst ergens in Brussel stelt, werd vandaag weer eens bewezen door de Spaanse regering. De Spanjaarden vroegen na herhaalde aansporingen van de EU, het Europese noodfonds EFSF een financiële bijdrage van 100 miljard euro, maar een reddingsplan mag het niet heten.

De vrolijke aankondigingen van slecht nieuws door het Nederlandse Staatsjournaal beginnen ondertussen de journalistieke wanvertoningen in Noord-Korea in de schaduw te stellen. “Spanje heeft eindelijk het EU-aanbod van 100 miljard euro hulp geaccepteerd” schetterde Chris Ostendorf gisteravond vrolijk en opgelucht (!!!). Zoals ooit het Sovjet-nieuws een nederlaag in een finaleduel aankondigde: De Sovjet-atleten werden eervol tweede, de westerse imperialistische tegenstanders kwamen niet verder dan de één-na laatste plek van onderen.

Als ooit duidelijk werd dat er bij de NOS gericht en hardhandig dient te worden ingegrepen, dan is het wel nu. Desalniettemin is het weinig meer dan een voetnoot bij het andere slechte nieuws dat ons zo juichend wordt voorgeschoteld.

Dat men en passant opnieuw maar weer eens een Europese regel overtreedt – door het EFSF geld te laten lenen aan de Spaanse banken – heeft men ditmaal omzeild, door het geld formeel over te maken aan het Spaanse noodfonds ter sanering van de bankensector, het FROP. Het FROP zal het geld verder verdelen onder de noodlijdende banken, waarvan naar verluidt circa 30% technisch failliet is.

Zoals de Spaanse minister van Financiën Luis de Guindos het formuleerde:

Wij vragen financiële steun, maar géén bail-out.

En dat is waar. Weliswaar krijgt Spanje maximaal 100 miljard euro om de bankensector weer op de been te helpen, maar daaree zijn we er in het geheel nog niet. De Spaanse staatsschuld, is zoals al eens eerder beschreven, de omvang van de Griekse akelig dicht genaderd. Dat Spanje daar zelf op langere termijn aan kan voldoen moet worden uitgesloten, en zoals de wind nu waait, zal het land op enig moment alsnog met de hoed in de hand Brussel verzoeken om een bailout. Tot die tijd mag het niet zo heten, en wordt het geld zonder verdere voorwaarden verstrekt.

Formeel betaalt het land zelfs nog via het EFSF aan deze operatie mee. Premier Rajoy kondigde vandaag bij de bekendmaking van het onderhandelingsresultaat van de 17 ministers nog trots aan, dat Spanje deze ‘lening’ in haar geheel zou terugbetalen. Even terzijde: aangezien directe leningen van het EFSF aan landen formeel verboden zijn, is dit dus een rechtstreekse inbreuk op de Europese regels, of een botte leugen. Ik stel voor om beide voorlopig te gebruiken,en te constateren dat Brussel nu ook de laatste pretenties tot het navolgen van haar eigen regels lijkt te hebben opgegeven.

Door het geld voor deze steunoperatie ook formeel toe te voegen aan de Spaanse staatsschuld, is het voor eenieder die de eurocrisis enigszins gevolgd heeft, ook direct duidelijk, dat de volgende bailout niet vermeden zal kunnen worden. En dat dan ook het IMF zal worden ingeschakeld, iets dat Spanje vandaag wist te voorkomen, met een beroep op de uitzondering van alle mogelijke regels en condities.

Dat kan natuurlijk niet goed gaan, en dat gaat het dan ook niet. In Ierland kijkt men al enige tijd met argusogen naar de verdere ontwikkelingen in Europa. De Ierse bailout was evenals de Spaanse een gevolg van een ineengeklapte vastgoedbubble. Gisteravond maakten de Ieren bekend dat zij in navolging van de regels die de Spanjaarden mogen volgen, de voorwaarden van hun bailout uit december 2010 willen heronderhandelen.

“Ireland wants to renegotiate its rescue plan to benefit from the same treatment as Spain, which looks set to win a bailout for its banks without any broader economic reforms in return, European sources said on Saturday.”

Ierland staat er op dezelfde behandeling als Spanje te krijgen. Op de eerstvolgende bijeenkomst van de Europese ministers van Financiën (21 juni), wil Ierland daarop antwoord hebben. En geef ze eens ongelijk: Ierland lijkt tot nog toe het enige land te zijn waar de bailout het beoogde resultaat lijkt te zullen bereiken. Dat Spanje er in eerste instantie zo makkelijk lijkt af te komen, is dan wel heel zuur. Maar ongetwijfeld zal dit ook betekenen dat de Griekse verkiezingen volgende week door SYRIZA zullen worden gewonnen – nu de Ieren gaan heronderhandelen, hebben de vermoedelijke winnaars van de Griekse verkiezingen vrij spel om dezelfde koers te kiezen. Opnieuw een logisch gevolg van wat gisteren plaatsvond. Dat het me doet verzuchten, uit welke kleuterklas de Europese leiders werden gerecruteerd, zal weinigen mogen verbazen.

Een extra complicatie zal ook zijn, hoe de markten er aanstaande maandag op gaan reageren. Immers, met de gekozen constructie is toch vrij onverwacht 100 miljard toegevoegd aan de Spaanse staatsschuld. Dat verkleint de (theoretische) kansen van de huidige houders van deze schuldbekentenissen, dat zij ooit nog iets van hun geld terug zullen zien. Dat er een nieuwe stijging van de ‘spread’ zit aan te komen lijkt me evident. Wie het ook gelooft, dat de markten zullen geloven dat Spanje – zoals de EU-bonzen gisteren met veel aplomb stelden – het nu zelf verder op zal kunnen lossen is bijzonder onwaarschijnlijk. En juist deze verwachte dip in de waarde van Spaans schuldpapier zou een waarachtige bailout kunnen veroorzaken. Dat is immers precies het scenario, dat de Ierse bailout noodzakelijk maakte. Alleen massieve steunaankopen door de ECB zou dat tegen kunnen gaan, iets wat vorige week werd aangekondigd als een stap die de ECB niet zou maken.

Juist.

Maar zoals gewoonlijk is er meer.

Deze reddingsoperatie voor de Spaanse banken zou de Italiaanse banken wel eens op het idee kunnen brengen, dat zij hun eigen preciare situatie het best kunnen oplossen door zelf hun balansen in te korten, teneinde vervolgens bij Brussel te gaan bedelen om eenzelfde behandeling (liquide middelen, en een versterking van hun balansen) voor Italië als nu Spanje krijgt. Het precedent ligt er, nietwaar? Dat er geen geld voor is, is niet meer dan een detail, zo is de afgelopen maanden keer op keer duidelijk gemaakt. Aan regels, ook de eigen, heeft de EU gedemonsteerd compleet lak te hebben.

Ook gistermiddag, verzetten zowel Nederland als Finland zich tegen een lening zonder formele voorwaarden. Het eindigde met de conclusie, dat Finland opnieuw een onderpand zal gaan bedingen, zoals het ook deed bij de tweede Griekse bailout. Praktisch gezien betekende dat in het geval Griekenland, dat Finland zich onttrok aan de Europese solidariteit, zonder dat als zodanig te benoemen. Dat lijkt opnieuw te gaan gebeuren.

Het verzet van minister De Jager lijkt een andere achtergrond te hebben. Omdat het ESM-verdrag nog niet in werking is getreden, zal deze bijdrage via het EFSF hoogstwaarschijnlijk door de Tweede Kamer moeten worden goedgekeurd. Daarmee ligt, met de eerdere debatten over het ESM in het achterhoofd, en de verkiezingen op 12 september in het vooruitzicht, vrijwel vast, dat dinsdag aanstaande de regering tijdens het vragenuurtje het vuur na aan de schenen zal worden gelegd. (Voel u vooral niet geremd vooral partijen als PvdA, CDA, VVD en GL te bombarderen met mailtjes over hoe het nu verder moet met uw zieke ouders, uw toch al zo hoge reiskosten, etcetera. Die partijen zullen over deze kwestie zo ook al zenuwachtig genoeg worden.)

Politiek vuurwerk dus. Ondertussen schuift de lawine van de Eurocrisis onverstoorbaar door richting zee – water naar de zee dragen lijken al deze bailouts inderdaad. De sonore ontkenningen van de Eurocraten – dat alles onder controle is – ten spijt.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.