Ik wilde dit stukje beginnen met een gewetensvraag. De leeuwen in het Colosseum, u weet wel, die al die martelaren voor het geloof consumeerden die vervolgende Caesars hen beschikbaar stelden, beschouwt u hen als schuldig aan de dood van deze christenen?

Bovenstaande schoot door mijn hoofd toen Klaas Knot, de president van de Nederlandsche Bank, donderdagavond in Nieuwsuur in een bijzin de schuld van de eurocrisis voor een groot deel parkeerde bij de internationale banken. Zoals hij kort uitlegde: de banken bleven maar, tegen gezien de economische staat van de PIIGS relatief lage rentes, geld uitlenen aan deze financieel zwakke staten, Griekenland voorop. Zij waren in zijn optiek daardoor mede schuldig aan de eurocrisis.

Nu is interviewer Toine Huys een economische nitwit, en hij leek bovendien al zodanig onder de indruk dat de president van de Nederlandsche Bank in zijn programma wilde verschijnen (en waarom zou dat zijn, meneer Huys?), dat hij niet verder vroeg. De usual suspects kregen de schuld, en voor velen is dat een gedachte om rustig mee te gaan slapen.

Dat Knot ook politici een veeg uit de pan gaf hoort bij het tijdsbeeld. Dit betrof echter hun onkunde, beslist niet de kwaadaardige winstbelustheid die hij impliciet de banken verweet. Zoals iedereen weet, zijn bankiers door het vooruitzicht van torenhoge bonussen getransformeerd tot onbetrouwbare dieven die met hun vervaarlijke hoektanden de maatschappij tot op het bot leegzuigen als ze maar even de kans krijgen. De hoogste tijd voor een straal zonlicht op hun duistere praktijken!

Klaas Knot weet natuurlijk wel beter. Het is de taak van politici en bestuurders om de omstandigheden te scheppen waarbinnen een gezonde economische situatie in stand blijft. Als zij dit nalaten, kun je er op wachten dat bankiers met een neus voor mazen in wetten en regels deze binnen de kortste keren zullen uitbuiten. De markten zijn een verscheurend beest, dat als een goed roofdier eerst de zwakke broeders attaqueert. Maar dit verscheurende beest is niet per sé slecht, het doet slechts waartoe het de gelegenheid krijgt.

Waar Knot sprak over het onverantwoordelijke gedrag van bankiers die de zwakkere staten van de eurozone tegen te lage rente geld leenden, onderbouwde hij dit met het argument, dat zij zich gedroegen alsof de sterke staten van de eurozone de discrepantie tussen gevraagde en realistische rente hadden gegarandeerd. Terwijl de structuur van de eurozone nu juist dat inderdaad tot gevolg had. Slechts de politici die de eurozone in elkaar timmerden en ratificeerden, en slechts zij alleen, zijn er schuldig aan.

Moeten banken hun maatschappelijke verantwoordelijkheid niet nemen dan? Homo homini lupus, maar er is meer. Het zou natuurlijk wel mooi zijn geweest, maar zelfs àls de Europese banken zich hiertoe hadden geleend, had dat alleen betekent dat zij zichzelf uit de obligatiemarkten hadden geprijsd.

Hierboven beschreef ik de markten als één verscheurend beest, maar realistischer is hen te zien uit een horde kleine maar zeer gevaarlijke roofdieren. Als een paar van die roofdieren besluiten liever gras te eten zal dat de rest een zorg zijn. Voor hen is een grotere portie beschikbaar, ze eten zich rond, en worden groter en gevaarlijker. Uiteindelijk zullen zij de grasetenden verdringen en hun posities overnemen. Voor het proces dat plaatsvond rond de euro zou het allemaal niets hebben uitgemaakt.

 

Eerder gepubliceerd op Dagelijkse Standaard.