De Marokkanen, wat achtergrondgeschiedenis

Na WO ll kwam in Europa de wederopbouw op gang. Er was echter zoveel vernietigd en achterstand, dat ook in Nederland extra handen nodig waren. Men ging gastarbeiders werven. Eerst kwamen de Italianen, daarna de Spanjaarden. Dat gebeurde in de periode tussen 1949 en 1975.

In 1959 werd de aardgasbel ontdekt. Het huizentekort was nog steeds niet opgelost, maar Nederland had nu weer extra arbeidskrachten nodig om het aardgasnet aan te leggen. Wij gingen gastarbeiders werven in Marokko.

Wanneer kwamen de Marokkanen? In 1960 waren nog maar drie Marokkanen in ons land officieel ingeschreven. Maar toen in 1969 de officiële wervingsovereenkomst tussen Nederland en Marokko werd afgesloten, hadden de Nederlandse werkgevers al zo’n 12000 Marokkanen over laten komen. De meesten werkten in de bouw, metaalindustrie en mijnbouw.

Deze Marokkanen kwamen voornamelijk uit het Rifgebergte in Noordoost Marokko en uit de Draa-vallei. Dit hele gebied was tot 1956 onder Spaans protectoraat geweest en politiek erg onrustig. De Marokkaanse overheid wilde voor werving van personeel vrijwel alleen vergunningen afgeven voor mensen uit deze streken. Het was een arm gebied en erg achtergesteld. Meer dan zeventig procent van de bevolking, veelal de Berbers, had zelfs geen lager onderwijs gehad.

Marokko werd in 1956 onafhankelijk. Het centrale gezag in Rabat pakte toen de Berberopstanden hardhandig aan, daarbij werden vele Berbers gedood.
De Berberbevolking werd daarna stevig onderdrukt. De Berberse taal en cultuur vond men in Rabat in strijd met de Arabische eenheidsideologie.

Tegenwoordig herontdekken de Berbers, vooral de jonge Marokkanen, hun Berber-identiteit.
Er is zeker een verschil tussen de Berbers uit het Rifgebergte en de Marokkanen uit de Draa-vallei.
De Rif-Marokkanen onttrekken zich makkelijker aan sociale verplichtingen en zijn individualistisch.
De Marokkanen uit het Zuiden komen uit dorpsgemeenschappen waar je als bakker of slager de kost kan verdienen en waar gemeenschapscontrole en de sociale banden sterk zijn.

Geëmigreerde Marokkanen sturen ongeveer een kwart van hun inkomsten naar Marokko. Hoeveel er precies aan geld wordt overgemaakt weet men niet, omdat ongeveer veertien procent via de moskee gaat en niet via de bank. Deze geldzendingen zijn een belangrijke bron van inkomsten voor Marokko, belangrijker nog dan het toerisme en de export van fosfaatproducten, zoals kunstmest. De helft van alle huishoudens in Marokko krijgt geld uit Europa. Dat gaat naar de ouders of naar het achtergebleven gezin. Een derde van de Marokkanen in Nederland heeft een laag inkomen. Toch kunnen zij geld of goederen naar Marokko sturen, dankzij de Nederlandse armoedecompensatie, zoals huursubsidie en kinderbijslag. In sommige gevallen lukt het zelfs om van dat geld daar een huis te bouwen voor het geval dat zij op latere leeftijd weer naar Marokko zouden willen terugkeren. Vooral in Noordoost Marokko, waar de meeste immigranten vandaan komen, verrijzen villa’s van  Marokkaanse Nederlanders.
Het aantal remigranten naar Marokko neemt toe en daarmee stijgen relatief nieuwe geldstromen naar dat land: die van uitkeringen als AOW bijvoorbeeld.

De emigratie naar Europa had voor Marokko ook nog een heel ander bijeffect. De achtergebleven vrouwen regelden nu de uitgaven in het gezin. Zij werden daardoor steeds zelfbewuster, hoewel de man vanuit het buitenland nog alles onder controle probeerde te houden. Maar wanneer hij dan zijn gezin in Marokko bezocht, vond hij thuis niet meer dat onderworpen vrouwtje van weleer.
Voor de emancipatie in Marokko is de emigratie heel goed geweest.