Wilders gaat vanavond in de aanval, dat staat vast. Maar wat zijn de do’s en don’ts in het debat vandaag in Rotterdam? Een voorbeschouwing.

Het debat begint om 18:15 uur op NPO1. Volkskrant-journalist Frank Hendrickx en Telegraaf-hoofdredacteur Paul Jansen praten na het debat na onder leiding van politiek verslaggever Remko Theulings. Gijs Rademaker presenteert de cijfers van de laatste politieke peiling. EenVandaag-hoofdredacteur René van Brakel:

“Ik ben trots dat EenVandaag een debat tussen premier Rutte en Wilders, zijn grootste uitdager, mag organiseren. Dit wordt een bepalend debat voor deze Tweede Kamerverkiezingen.”.

Je kunt ook zeggen dat er niet veel kandidaten overbleven, maar vooruit. Met de constatering dat dit een bepalend debat wordt is weinig teveel gezegd. Tot nog toe keek de PVV-aanhang nauwelijks naar de debatten in de aanloop naar woensdag 15 maart, maar je mag verwachten dat het ditmaal anders zal zijn. Zeker na de Turkenrel dit weekend kun je er op rekenen dat veel mensen willen zien hoe de belangrijkste politieke leiders hier over denken.

Daarin gaan ze overigens teleurgesteld worden. Geert Wilders is vanavond de aanvallende partij, en daarvoor zijn veel redenen, onder andere doordat de puinhoop op integratiegebied – en alles wat daar mee samenhangt – gigantisch is. Dat krijg je van vierenhalf jaar lang regeren met de PvdA. Tegenaanvallen van Rutte zullen er zeker zijn, maar veel verder dan kreten als dat de PVV een te kort financieel programma heeft en geen oplossingen aandraagt, zal hij niet komen. Terzijde: gezien de hoeveelheid PVV-voorstellen die door andere partijen is gekaapt en als eigen gedachte is gepresenteerd valt het daarmee wel mee.

De grote valkuilen in dit debat zijn dan ook een te agressieve Wilders die trapt in vooropgezette verdedigingen die het VVD-kamp heeft ingebouwd. Nu zijn beide heren uitstekende debaters, dus de voorbereiding is alles. Rutte heeft deze campagne al meerdere debatten gevoerd, Wilders heeft meer rust en tijd gehad zich hier op voor te bereiden.

Wilders gaat Rutte niet aanvallen op zijn leiderschap dit weekend: daarmee valt niets te winnen nu de premier door de pers wordt geroemd om zijn leiderschap – hoe onzinnig dat ook is. Een ander punt dat essentieel zal blijken is hoe Wilders het eeuwige gelieg van de premier gaat aanpakken. Een frontale aanval sorteert te weinig effect, aangezien Rutte dan kan vragen om voorbeelden, iets waar je niet 1-2-3 mee klaar bent, en al snel verzand in een verzwakking van wat je aantonen wilt. Slimmer is er zo nu en dan in een bijzin aan te refereren. Mensen weten dat toch wel, en het is de kunst het niet ter discussie te stellen, maar er in te hameren als vaststaand feit. Door te vermijden er over te beginnen, maar door het wel steeds te noemen kan de gedachte er bij mensen in worden geramd zonder dat ze zich daar heel van bewust zijn. Dat is bijzonder effectief.

De aanval moet komen op het falen van het scheidende kabinet wat betreft zorg, veiligheid en sociale zekerheid, en de daarmee samenhangende mislukkingen. Dat zal niet heel ingewikkeld zijn: dit kabinet heeft veel afbraak gepleegd waar Ruitte kwetsbaar voor is – niet in het minst doordat het programma er uitziet of er nog meer aan zit te komen. Speciaal de aandachtspunten waarvoor Fleur Agema zich altijd sterk maakt zullen pijn doen.

En dan is er de eeuwige faalhazerij van de VVD-ministers van V&J. Een vervolgverhaal waarvan het einde nog niet in zicht is. Of Wilders de gemiste kansen de EU in te tomen nog ter sprake brengt is naar mijn idee onzeker, maar het ondemocratische karakter van de regering ten aanzien van het gedraai over het Geenpeil-referendum zal het sluitstuk van de aanvallen zijn: dat is immers nog niet voorbij, maar is deels stiekem over de verkiezingen heen getild. Het electoraat daar aan herinneren bereikt in ieder geval 62% van de kiezers.

Het gaat spannend worden. De winnaar (als er een duidelijke is) kan naar mijn gevoel ten minste zeven zetels bijschrijven ten opzichte van de peilingen vandaag (naar 30+). Ook de verliezer zal er ongeacht hoe het afloopt (onvoorziene totaalblunders buiten beschouwing gelaten) altijd nog drie a vier winnen. Dit debat beslist de verkiezingen, geen discussie over mogelijk. Dit is een einddebat – hierna is het gedaan.