Gisteren werden in de Duitse hoofdstad Berlijn verkiezingen voor de stedelijke senaat gehouden. Berlijn is een van de kleine deelstaten, naast Hamburg en Bremen, die Duitsland rijk is.

En het werd een nog ernstiger drama voor de regerende CDU/SPD-coalitie dan de verkiezingen in Mecklenburg-VorPommern drie weken terug al waren.

De NOS leek er bijzonder slecht op voorbereid. Niet alleen werden er de vreemdste berichten de lucht in gestuurd – de AfD zou met 13,5% van de stemmen kans maken op een entree in het deelstaatparlement, terwijl de FDP met 6,7% zeker zou terugkeren – maar in algemene zin is er de afgelopen tijd voorafgaand aan deze verkiezingen bijzonder weinig aandacht besteed. Het is de paniek van mainstream media die beginnen te beseffen dat ze nog slechts een minderheid van mensen effectief weet te manipuleren. Erg chique reageren ze er niet op.

Ook was daar de opvallende wijze waarop de prognoses gaande de avond werden bijgesteld naar boven. Het begon met een verwachte score van 11,6% voor de AfD, aan het eind van de avond was het al 13,5%, en toen ik vanmorgen de stand opmaakte was de AfD geëindigd op 14,2%. Dat is ongeveer een kwart meer dan aanvankelijk werd voorspeld, wat op zich al vreemd is. Maar het wordt pas echt opvallend als we bezien dat de AfD landelijk in Duitsland al enige tijd rond de 12% wordt gepeild. Berlijn is iets linkser dan de rest van Duitsland (wat je in de rest van de uitslagen ook vertaald ziet), dus werd een iets lagere uitslag dan landelijk wordt gepeild kennelijk voetstoots aangenomen.

Dat bleek niet zo te zijn. Dat de NOS meldt dat het allemaal te maken heeft met de speculanten die in Berlijn profiteren van de woningsschaarste, verklaart natuurlijk niets. Winst voor linkse partijen zou dan logisch zijn, maar ook die verliezen licht. Het wordt pas logisch als je het koppelt aan de asielmigratie die ook in Berlijn zorgt voor stijgende huren en een algemene afnemende beschikbaarheid van woningen voor autochtonen. Dan valt plotsklaps alles op de juiste plek. En begrijpt U plotseling het belang van die 200.000 extra inwoners die Berlijn recent te verwerken kreeg, maar die verder door de NOS niet worden benoemd qua achtergrond.

En zoals u uit bovenstaand staatje concluderen kunt: ook de linkse partijen Grünen en Die Linke hebben (gezamenlijk) lichtjes verloren. Het verlies van SPD en CDU komt vrijwel exact overeen met de winst van de AfD. Dat de FDP winst ergens anders vandaan komt is evident. En dat voor een partij die traditioneel speculanten aantrekt als logisch politiek vehikel.

Dat SPD en CDU nu niet langer gezamenlijk de meerheid hebben in Berlijn, maakt een driepartijencoalitie in de hoofdstad noodzakelijk. De verwachtingen zijn dat de SPD in Berlijn met Die Linke en Grünen regeren gaat.

Berlijn is Duitsland niet, maar de AfD heeft intussen bewezen overal in Duitsland grote successen te kunnen boeken. Dit zal in de eerste plaats leiden tot grote onrust binnen de Beierse CSU, zusterpartij van de CDU. Die partij is gewend in Beieren alleen te regeren, en als de AfD de kiesdrempel haalt zit dat er voorlopig niet meer in.

Landelijk lijkt de opmars van de AfD richting Bondsdagverkiezingen volgend jaar nog niet gestuit, en het paardenmiddel van een lokale coalitie om te bewijzen dat ook de AfD geen oplossing heeft zit er niet in, omdat de Duitse regentenklasse die zich heeft verenigd in SPD en CDU daarvan niets weten wil. Maar het meest bedreigende van de uitslag in Berlijn voor hen is mogelijk dat zij tezamen hun meerderheid zouden kunnen verliezen.

Angela Merkels beleid wordt door steeds meer Duitsers geïnterpreteerd als nog een stukje links van de SPD (daaraan werkt de SPD in het geniep enthousiast mee). Als die trend nog doorzet is het ondenkbaar dat Merkel de CDU nog zou kunnen aanvoeren komend jaar. Dat gaat nog heel interessant worden.