Dennis Bos verdedigt als expert van radicaal-links zijn studieobject Antifa op allerlei platformen.

Laatstelijk deed hij dat in Nieuwsuur hetgeen veel verontwaardiging gaf. Nu weet Dennis Bos ook wel dat zijn verdediging van Antifa en andere radicaal-linkse groepen controversieel want antiliberaal is: vooraf merkte hij dan ook op dat weliswaar volgens het liberalisme al het geweld, ongeacht of dat van de rechter of linkerzijde komt, even onwenselijk is. Vervolgens gaf hij twee beweegredenen van Antifa om toch geweld te gebruiken (en daarmee impliciet het liberalisme te verwerpen): om te voorkomen dat extreemrechts aan de macht komt (door te voorkomen dat extreemrechts zich kan organiseren) en dan opnieuw een genocide pleegt en bij wijze van zelfverdediging tegen het reeds bestaande geweld van extreemrechts tegen bijvoorbeeld moslims.

Nu durfde hij zich niet zonder meer achter de eerste beweegreden te stellen (“je kunt daar vraagtekens bij zetten”): je kunt immers de toekomst niet voorspellen. Dit zei hij ongetwijfeld als wetenschapper en niet als politiek activist want uit andere opmerkingen van hem op andere platformen blijkt dat hij extreemrechts wel degelijk als een extreem groot gevaar voor de toekomst ziet zodat hij als activist net als Antifa het risico dat extreemrechts, waartoe hij ook Trump en Baudet rekent, een genocide zal plegen, reëel acht. Zodat het beetje geweld dat Antifa gebruikt om dat te voorkomen volkomen proportioneel en politiek dus legitiem zou zijn. Maar als wetenschapper stond hij sowieso achter de tweede beweegreden van Antifa: moslims en andere minderheden worden nu al bedreigd en aangevallen door extreemrechts zodat de ‘zelfverdediging’ van Antifa bitter noodzakelijk is.

Nu is het mij niet precies duidelijk waar hij met die extreemrechtse aanvallen op doelt: op het actuele extreem-rechtse geweld zoals in Charlottesville of toch ook op simpelweg alle discriminatoire uitlatingen van (extreem-)rechts. Ik vermoed dat laatste want vanuit linkse hoek wordt nooit onderscheid gemaakt tussen woorden en daden: reeds bijvoorbeeld kritiek op de islam wordt gezien als een krenking en dus aanval of zelfs (psychische) mishandeling van in potentie alle moslims (dus van bijna twee miljard individuen). Die immers – in de woorden van Balkenende – “in het diepst van hun ziel worden geraakt” bij elke aanval op hun religie. Dat maakt voor veel linkse mensen reeds het bekritiseren van de islam een kolossaal misdrijf dat niet onder doet voor de Holocaust (want dat is de onvermijdelijke uitkomst als je het liberale onderscheid tussen woorden en daden verwerpt). “Woorden hebben gevolgen” plegen linkse mensen te zeggen en dus is het volkomen logisch en terecht dat iedereen die ook maar iets negatiefs zegt over andere etniciteiten of religies de prijs voor zijn vrijheid van meningsuiting zal moeten betalen in de vorm van bijvoorbeeld een confrontatie (“zelfverdediging”) met Antifa.

Het liberale tegenargument tegen deze redenering van Dennis Bos en zijn Antifa is de volgende. Om te beginnen is het onderscheid tussen woorden en daden bitter noodzakelijk voor een vredelievende democratie. Het idee van een democratie is dat geweld kan worden voorkomen doordat het gegeven van een plurale samenleving van burgers met allemaal eigen belangen en meningen tot een vreedzame conclusie kan worden gebracht doordat men elkaar met woorden probeert te overtuigen waarna verkiezingen moeten uitwijzen wie de meeste draagvlak voor zijn mening heeft verworven tot welk meerderheidsstandpunt de minderheden zich voegen in de wetenschap dat zij deze vreedzame strijd hebben verloren (maar een volgende keer krijgen ze een nieuwe kans: “we moeten het nog beter uitleggen” zoals de PvdA dan zegt). Maar wel zal in deze woordenstrijd onvermijdelijk mensen worden gekwetst: dat is de – in liberale ogen – kleine prijs die moet worden betaald voor het uitsluiten van fysiek geweld. In de woorden van Wouter Bos: “democratie vergt een dikke huid”.

Zowel het socialisme als het fascisme verwerpen dit liberale principe op grond van hun notie dat deze – in wezen competitieve en dus kapitalistische – liberale vorm van democratie slechts zichzelf voortbrengt (namelijk meer kapitalisme en competitie). Ook is zij corrupt, omdat het de liberale elite aan de macht houdt – onder meer omdat die elite de media in hun zak heeft en zo de publieke opinie bepaalt ten gunste van zichzelf – en niet de ware belangen van het volk behartigt (zoals in het kapitalisme grote bedrijven de consument misleiden tot onnodige aankopen door middel van reclame en ander bedrog). Al zit er zeker waarheid in deze analyse, het alternatief kan slechts politiek geweld zijn, wat nu juist het probleem was waartegen de liberale democratie de oplossing gaf.

En dat dat een probleem is, illustreert Antifa zelf. Politiek gaat over vriendschap en vijandschap, zei nazi-filosoof Schmitt, en ook links kan zich daar niet aan onttrekken: voorheen waren de kapitalisten hun vijand en nu vooral ‘racisten’ en ander ‘xenofoob extreemrechts’. En zoals Jezus al leerde leidt dat tot slechts een escalatie van geweld als we niet leren de vijand lief te hebben. Zo stelt Antifa dat rechts gewelddadig is waartegen zelfverdediging in de vorm van meer geweld noodzakelijk is. Maar alle gewelddadige politieke groepen beweren dat zij niet met het geweld zijn begonnen en dat zij slechts noodzakelijk tegengeweld bieden tegen een gewelddadige vijand. Zo meenden de nazi’s dat de Joden uit zelfverdediging andere volkeren tegen elkaar opzetten en tot oorlog verleidden, waarbij met name ook de Eerste Wereldoorlog door de Joden zou zijn bekokstoofd. De Joden zouden alleen al met de Eerste Wereldoorlog dus zo’n 20 miljoen doden op hun geweten hebben: als Antifa rechtvaardiging ziet in wat Trump of Baudet doen voor hun ‘tegengeweld’, hoeveel rechtvaardiging hadden de nazi’s dan wel niet voor hun ‘tegengeweld’ jegens de Joden? De ironie is dan ook dat Antifa precies doet wat ook de nazi’s deden: geweld toepassen vanuit hun mening dat een ander is begonnen met geweld, waartoe hun ‘tegengeweld’ een proportionele en noodzakelijke reactie is bij wijze van ‘zelfverdediging’.

Merk op dat de nazi’s nota bene meenden dat ook de Joden zelf uit zelfverdediging hun dodelijk geweld jegens andere volkeren instigeerden: zoals bedoeld met mijn Jezus-opmerking gaat het hier om een eindeloze vicieuze cirkel van geweld – gelijk bloedwraak – die niet kan worden gestopt (c.q. de start ervan niet kan worden afgewend) zonder het liberale principe in te roepen: wie jij ziet als de vijand is ook maar een mening (hetgeen telkens weer blijkt uit de geschiedenis en waarschijnlijk zal menig lezer ook hier zowel bij de opvatting van de nazi’s als bij de opvatting van Antifa over wie begonnen is met het geweld zijn wenkbrauwen fronsen). Zodat als er geweld nodig is, dan is daar een democratisch draagvlak voor nodig en de Staat, bij wie het geweldsmonopolie dient te liggen, is haar enige valide uitvoerder. Wat Antifa doet, en wat door intellectuelen als Dennis Bos wordt verdedigd (ongetwijfeld op grond van een opvatting van democratische corruptie), is in wezen politieke eigenrichting en net als bij juridische eigenrichting leidt dat alleen maar tot meer onrecht en geweld (van beide kanten). Uiteindelijk zal zo radicaal-links hun grote vijand – extreemrechts – de overwinning in de schoot werpen, want bij een escalatie van geweld zal de bevolking uiteindelijk democratisch extreemrechts aan de macht brengen op basis van diens geëigende belofte van het herstellen van de orde en veiligheid.

---

Dit essay verscheen eerder op Geband van Joop.