Met de aanstaande vervroegde verkiezingen (UK2017) in het UK op 8 juni zet het land de eerste schreden op weg naar een situatie waarin het vrij van de EU zal zijn. In hoeverre dat al een feit zal zijn moet worden afgewacht, want de LibDems lijken campagne te gaan voeren met een soort van terug naar de EU-beweging.

Het Britse parlement in Westminster noemt zichzelf wel de ‘moeder van alle parlementen’. Daar is heel veel op af te dingen, maar er is wat mij betreft weinig leuker dan een General Election in het UK. De variëteit van partijen die kans maken op zetels, de deelname van splinters van soms bizarre pluimage en de regionale verschillen waarvoor bepaalde politieke keuzes heel anders uitpakken dan voor mainstream Britain, met alle politieke consequenties van dien, ik vind het fascinerend. Op Election Night slaap ik nooit voor zessen – al ruim dertig jaar niet. De aankondiging van UK2017 was voor mij dus een prettige verrassing. Niets om u dagelijks mee lastig te vallen, wel om er met regelmaat over te schrijven.

Ditmaal zijn de vervroegde verkiezingen uitgeschreven door een premier die hoopt haar smalle meerderheid in het parlement te verbreden. Maar op de achtergrond speelt meer: die smalle meerderheid wordt mede gevormd door EU-gelovigen in de gelederen van haar eigen Conservatieve partij. Juist die smalle meerderheid beperkt haar in haar slagkracht tegenover Brussel en de EU, en een verbreding van haar meerderheid zal haar in staat stellen desgewenst een harde, eenzijdige Brexit af te kondigen. UK2017 biedt ook de kans wat oude getrouwen van haar voorganger David Cameron te lozen in het House of Lords, en bovendien zal ze over Brexit de positie van het Lagerhuis tegenover het meer EU-gelovige House of Lords versterken. De LibDems zullen proberen juist van deze verkiezingen een tweede Brits referendum te maken. Dat zal ze zetels opleveren, maar dat versterkt per saldo uiteindelijk ook de positie van de regering-May, want heel veel enthousiasme maken de LibDems nog niet los. Er is voor Theresa May dus veel te winnen op 8 juni.

Vanzelfsprekend draagt elk verkiezingsproces een risico in zich – het electoraat is voorspelbaar, maar in heel beperkte mate hebben de Europese leiders tot hun schade ondervonden. Maar in het UK heeft de oppositie een leider die wel enthousiasme losmaakt bij zijn achterban, maar niet in de rest van het land. Labour is de campagne al begonnen, en leider Corbyn heeft het onderwerp zeggenschap voor vakbonden op de agenda gezet. Over Corbyn is binnen Labour grote twijfel over zijn ‘electability’, maar de laatste kans hem als leider te wippen voor men het bewijzen gaat is verkeken. Zelfs als Labour een vernietigender nederlaag leidt dan al verwacht, is dat van groot belang voor de toekomstige houding van Labour in het UK. In zekere zin bestendigt dit de Corbyn-revolutie binnen de socialisten, zelfs als de leider na de verkiezingen het veld zou moeten ruimen. De kans dat Labour met hem als leider in UK2017 electorale winst zal boeken moet worden uitgesloten, maar deze verkiezingen gaan voor Corbyn over iets anders dan dat. En ook hij zal proberen meer medestanders uit de ‘loony left’ binnen de fractie te halen. Voor de politiek van de komende 10-15 jaar is dat voor de Britse politiek heel belangrijk.

De andere partijen lijken even af te willen wachten wat Labour doet en lijkt te willen aks focus voor de campagne, alvorens met een eigen manifesto te komen. De richting van Corbyn zich te richten op meer zeggenschap voor vakbonden lijkt een recept waarin een hennepen venstertje voor eigen gebruik een hoofdrol speelt. De andere partijen wachten daarom dankbaar af, is de analyse van veel Britse journalisten.

Strategisch zijn deze verkiezingen ook een probleem voor de Schotse SNP. Die partij snoepte in 2015 40 van de 41 Schotse Labourzetels weg, en kan nu eigenlijk alleen nog maar zetels verliezen. Corbyn heeft zijn eerste tour in Schotland er al op zitten, ook omdat Labour in Engeland vooral in het defensief is. In Schotland kan het juist alleen maar beter gaan. Voor de LibDems geldt het iets dergelijks. Nna de vernietigende nederlaag in 2015 kan de partij het alleen nog maar beter doen. Ook zij proberen in Schotland terrein terug te winnen, en zelfs de Conservatieven zijn perspectief in een aantal Schotse districten.

Landelijk is daar ook nog UKIP. Die partij zit na de gewonnen Brexit-campagne ietwat in een identiteitscrisis, maar lijkt onder leiding van Paul Nuttal in de richting van een anti-islam-programma te schuiven. Als eerste punt voor UK2017 is een verbod op openbare islamitische bedekkende kleding aangekondigd, en het bestrijden van sharia-rechtbanken. Daarover zullen we de komende tijd meer hysterie van gaan meemaken in de Britse pers.