En toen was-ie ineens dood. Zo maar.

Kan gebeuren blijkbaar. Althans volgens het pleidooi dat Spong en confraters zullen houden in het proces tegen de moordenaars van de Almeerse grensrechter Richard Nieuwenhuizen.

Oeps, foutje. De veronderstelde moordenaars. Want volgens een geraadpleegde externe patholoog-anatoom van internationale naam en faam is het heel wel mogelijk dat Nieuwenhuizen spontaan overleed aan een aangeboren defect aan een halsslagader. Een mankement dat soms van het ene op het andere moment de dood tot gevolg kan hebben. En dat heeft als consequentie, volgens De Volkskrant gistermorgen:

dat er mogelijk geen sprake is geweest van een misdaad, is een van de argumenten die de advocaten van de acht verdachten naar voren zullen brengen.

Medisch zal het ongetwijfeld allemaal in orde zijn wat patholoog-anatoom Christopher Milroy hier te berde heeft gebracht, maar desondanks kun je met je boerenverstand aanvoelen dat het hier een redenatie betreft, die uitgaat van het principe dat we ooit allemaal dood zullen gaan. Zodat als sommigen wat eerder gaan, het eigenlijk geen moord betreft, maar een zetje in een richting die we ooit toch allemaal zullen nemen.

Het is verleidelijk om hier in grote woede met Godwins te gaan gooien, maar dat zou goedkoop zijn.

De inzet van deze Britse patholoog-anatoom door de verdediging laat wel zien, dat de verdediging bereid lijkt vèr te gaan in haar pogingen de aanklacht wegens moord te ondergraven (zie hierover ook het stuk van Tim, gisteren). Worden de kosten van dit onderzoek ook vergoed door de rechtsbijstand? Een interessante vraag, waarop ik later graag nog eens het antwoord vernemen zou. Op dit moment wil ik vooral graag nadenken over de attitude jegens daders en slachtoffers waarmee we hier worden geconfronteerd.

In het kader van meer respect voor de nabestaanden van een slachtoffer, is het tegenwoordig mogelijk dat deze nabestaanden tijdens een proces ook spreekrecht krijgen. Ik vind dat een klucht. Invloed heeft het niet, maar mogelijk geeft het een gevoel van opluchting de killer van je familielid je woede en verdriet in het gezicht te kunnen spuwen. Toch betwijfel ik dat. Eerder word je je als nabestaande bewust van je machteloosheid. Dat dat een balsem voor de ziel is wil er bij mij niet in.

Tegelijkertijd is er alle aandacht voor die zielige, kwetsbare verdachte(n). En dan ook nog met zo een achtergrond, waarmee we medelijden dienen te hebben. Ondanks dat spreekrecht is er nog steeds die fixatie van de rechterlijke macht op medelijden met die arme verdoolde ziel die zo onnadenkend het slechte pad koos. En het is pas de eerste keer, jandokie!

Er zijn van die misdrijven, waarvoor je bij de eerste keer direct het volle pond verdient. Zaken, waar men in de opvoeding de nadruk op dient te leggen, omdat het zaken zijn die je je medemens niet aandoet, punt. Geweldsmisdrijven horen op die lijst bovenaan te staan. Als wij veronderstellen een maatschappij te hebben waarin dat niet voor hoort te komen, dan moeten we er ook alles aan doen om daders – die niet in staat blijken zichzelf in de hand te houden – buiten die maatschappij te houden.

Maar wat zien we?

In een land als Zweden – in veel opzichten met Nederland vergelijkbaar – ligt nu de helft van de bevolking in een schuldstuip omdat de politie vorige week een verwarde gek doodschoot die een paar agenten aanviel met een machete. Ach, heden. Je laten afslachten als een schaap met de Ramadan is zeker te prefereren? Ondertussen staat half Zweden in brand, en lijken sommigen dat als een terechte penitentie te koesteren.

In Nederland hadden we 30 jaar geleden de zaak-Meta Hofman. Een agent schoot een vrouw dood die hem met een aardappelmesje aanviel. Natuurlijk is dat iets anders dan een machete, toch kwam die agent er mee weg. Maar het trauma daarover heeft de Nederlandse rechterlijke macht blijkbaar nog niet losgelaten. Maar dat wordt de hoogste tijd.

Want wat gaan wij doen als de eerste gek van het type-Woolwich zich in ons land aandient? Ja, ik ken de argumenten dat het een lone wolf is, een gestoorde, waarvan je een regelmatig voorkomen niet voorspellen kunt. Dat wil ik best aannemen – graag zelfs – en ik hoop dat het waar is. Desalniettemin, wat gaan we doen als zo iemand zich hier aandient? Gaan we die voor de rest van zijn leven opsluiten, chippen èn levenslang het land uitgooien, of hangen we die eenvoudig op aan een mooie hoge boom? Komend jaar keren de eerste Syriëgangers weer terug. Wat een vreugde we daar aan gaan beleven weet niemand nog, maar optimistische geluiden er over heb ik nog niet gehoord.

De doodstraf is voor dergelijke luitjes een stuk minder wreed dan wij ongelovigen gemeenlijk veronderstellen. Om martelaar te worden moet je immers eerst dood? Zo iemand veertig jaar laten rotten in een zwaarbeveiligde inrichting is niet alleen bijzonder kostbaar, maar bovendien wreed en zinloos. Als een gevangenisstraf er niet op gericht is iemand uiteindelijk te laten terugkeren in de maatschappij, is zij zinloos. En anders dan in gevallen waar twijfel mogelijk is aan de schuld van de veroordeelde, is dat met terroristen van het type Mohammed B. in het geheel niet zo.

Maar de meer tere zielen zullen dit vermoedelijk iets te sec geredeneerd vinden. Want zo van buitenaf lijken het net mensen, nietwaar?

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.