Wat wordt de eerste echte aanvaring met het ‘nieuwe Turkije’ van Erdogan? Turkse troebelen zijn er genoeg, protesten eveneens en een aantal landen houdt het er even op dat ze ‘verontrust’ zijn. Maar in welk kruitvat zit een lont, en welke nog holle vaten komen pas later aan de orde?

Duitsland en de EU proberen al een week te schipperen tussen beleden principes en het veronderstelde belang van hun Turkendeal. Dat men daarmee zoals altijd in dergelijke situaties verraadt geen enkel belang te hechten aan principes als er iets anders – wat dan ook – in het spel komt zou geen nieuws mogen zijn, maar verbaast immer weer de massa zonder geheugen. Het bijbehorende gehits lijken we allemaal liever niet te zien in de hoop dat het ooit ophoudt – al die mensen hebben ook stemrecht in de landen waarin zij wonen.

Niet dat niet al lang duidelijk is uit welke hoek de wind waait en wat de windrichting worden zal. Maar kennelijk hoopt de EU-silliputty nog steeds dat er uiteindelijk wel een mouw aan zal worden gepast. Vergeleken met de EC was Chamberlain een daadkrachtig visionair die zich geen knollen voor citroenen verkopen liet.

Hitler
Over Chamberlain gesproken, had U deze al gezien?? Daar hoor je de Nederlandse media nu nooit over. Ongetwijfeld heeft men het idee dat iemand als Erdogan zijn geschiedenis niet kent – onderwijl vergetend dat mensen als hij vooral op de hoogte zijn met die delen der geschiedenis die in hun kraam te pas komen. Wellicht vandaar het totale gebrek aan historische kennis en besef bij de Nederlandse media. Om over perspectief maar te zwijgen.

Dat de staat van beleg in Turkije drie maanden duren gaat is niet zo relevant. In Frankrijk duurt zij nu al 8 maanden, en is zojuist verlengt met een half jaar. Het gaat er als altijd om wat men in die drie maanden voornemens is uit te voeren.

Griekenland
Het noemen van zijn bewondering voor de manier waarop Hitler aan de slag ging, en niet een willekeurige andere dictator, impliceert bovendien een drang tot buitenlandse avonturen. Die zijn Turkije niet vreemd, en zaten al ingebakken in het Turkse nationalisme van het begin van de 20e eeuw. Gevoegd bij het Turkse melancholische terugverlangen naar de tijd van het Ottomaanse rijk geeft niet alleen een verklaring voor de maar net afgewende oorlog van Turkije met Rusland vanwege Syrië, maar stemt eveneens tot nadenken over huidige en historische conflicten met Griekenland.

En de verhoudingen met Griekenland is het kruitvat dat het meest acuut een buitenlandse aanleiding zal gaan vormen voor Erdogan c.s. Zoals ik maandag al voorspelde wordt de situatie rond de 8 naar Griekenland uitgeweken coupplegers langzamerhand precair, al is de helikopter zelf intussen al weer terug in Turkije. En er blijken meer militairen mogelijk te gaan uitwijken. Als dat werkelijk (en officieel, Griekenland zal dit zo lang mogelijk stil willen houden) gebeurt, is de boot pas echt aan. Erdogans paranoia begint spreekwoordelijk te worden, en na de wilde beschuldigingen aan het adres van de USA eerder deze week, en de min of meer opgeloste problemen met Rusland, blijven er minder kandidaten over om de schuld te geven van buitenlandse inmenging die de oorzaak zouden zijn van de staatsgreep afgelopen vrijdag.

Bodemschatten
Griekenland is een prominente kandidaat. Het zou ook niet de eerste keer zijn dat er een oorlog tussen Griekenland en Turkije dreigt. Daar heeft beider lidmaatschap van de NATO nooit veel aan veranderd. Dat er voor Turkije nog een en ander te winnen valt vanwege de aanwezigheid van bodemschatten (vooral gas) onder de bodem van de Egeïsche Zee en ten noorden van Cyprus (Cyprus valt nooit los te zien van Turkse troebelen met Griekenland) is dan natuurlijk mooi meegenomen.

EU
Blijft nog over het detail hoe de EU zal reageren op een conflict tussen Griekenland en Turkije? Op dit moment zien we het al aan het gefleem vanuit Brussel. Maar daadwerkelijk 8 mensen uitleveren aan een niet onwaarschijnlijke dood, terwijl ze politiek asiel aanvroegen op gronden die voor de verandering eens volledig valide zijn is zelfs voor de EU ietwat grof – zo moet je maar hopen. Ondanks dat Griekenland één van de grootste tanklegers van Europa bezit, wordt Turkije militair een stuk hoger aangeslagen. Waarom noem ik dat? Omdat het uiteindelijk moeilijk voorstelbaar is dat de Griekse regering zal buigen voor grote Turkse druk. Er zijn heel weinig zaken waarover men het in politiek Athene ooit onderling eens is, maar het wantrouwen tegenover Turkije doordesemt de volledige Griekse staat. Wat niet wegneemt dat op de achtergrond de EU hier een belangrijke rol in spelen zal.

Op de bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken van Turkije en de EU zaterdag aanstaande zal dit ongetwijfeld al hoog op de agenda staan. Evenals de toekomstige invoering van de doodstraf door Turkije, die aanstaande lijkt. Het zijn de zaken die u goed in de gaten houden moet als u kijkt naar indicatoren voor het verdere verloop van het buitenlandse deel van deze Turkse troebelen. Voorlopig heeft de EU weinig om naar uit te zien zaterdag. Turkije lijkt op ramkoers.