De donkere dagen heeft kabinet Rutte3 benut door zich zelf van een duister imago te voorzien. En is de Toeslagenaffaire al vergeten. Maar wegwezen blijft wegwezen.

Voor de premier is het allemaal al weer zo lang gelezen, die richt zich liever op de toekomst. Een toekomst zonder aftreden, dat spreekt. Want van verantwoordelijkheid nemen weet Rutte niet meer dan dat mensen dat horen willen. Zelf meent hij daarmee niets te maken te hebben – niet zijn probleem.

Je zou hem bijna bewonderen om zijn botte lef:

Premier Mark Rutte vindt niet dat zijn kabinet moet aftreden vanwege de toeslagenaffaire. Opstappen is voor Rutte geen logische optie, dan had het kabinet dat eerder moeten doen, zeggen bronnen rond de VVD.

Niet gedwongen?
Omdat hij eerder niet gedwongen werd nadat de Kamer wilde aannemen dat het kabinet even iets anders had te doen (dat was inderdaad dom, verantwoording gaat vóór alles), meent de premier dat de Kamer zich maar te schikken heeft naar wat de premier wenselijk vindt. Hoe dan ook, want verkiezingen.

En het liefst had Rutte ook deze attitude voor zich gehouden, maar kon hij er niet meer onderuit er iets over te zeggen doordat Klaver er zondag bij Buitenhof iets volstrekt logisch over zei: opstappen of een motie van wantrouwen aan je broek, zie analyse hier. Er is dan ook altijd een smoesje als van alles, opnieuw:

Ook het aftreden van minister Eric Wiebes, destijds staatssecretaris van Financiën, vindt men bij de VVD veel te zwaar. Zeker niet nu Nederland in een forse crisis zit.

Dat klinkt alsof er door het kabinet langs deze lijnen wordt gedebatteerd over al dan niet opstappen? Niets is minder waar. RTL meldde gisteren:

Dit is het tegendeel van democratisch. “Laten we vooral de Kamer omzeilen.” In zekere zin is wat Rutte doet een gok. Hij blijft een smoesjesmaker. En beter kan hij ook niet, maar hij beseft wel iets anders: als hij en zijn kabinet deze maand in de Kamer sneuvelen, dan is de logica van zijn terugkeer als premier drie maanden later niet uit te leggen. Rutte vecht voor zijn politieke leven, en de VVD zal hem moeten volgen, want de interne uitholling die onder Rutte plaatsvond heeft van de partij een holler vat dan ooit gemaakt.

Een grove misrekening
Wat in feite ook meespeelt – en dat zou een grove misrekening kunnen blijken – is dat Rutte klaarblijkelijk Asscher nog steeds als de belangrijkste oppositieleider ziet. Zolang Asscher niet verdwijnt, meent Rutte te kunnen blijven zitten. Dat schemert ook door de analyses van de NOS heen:

Eventuele steun voor een motie van wantrouwen is nog zeer onzeker. (..)

“De coalitiepartijen kijken ook naar de oppositie, neem bijvoorbeeld de PvdA. Lodewijk Asscher heeft excuses aangeboden voor zijn rol in de affaire. Maar durft hij het ook aan om een motie van wantrouwen te steunen? En als uiteindelijk de voltallige oppositie het kabinet afvalt, blijft er wel een zeer wankele basis over.”

Zowel vandaag als vrijdag spreekt het kabinet er nog eens intern over. Anders de media tot nog toe werd voorgehouden gaat het niet meer over de noodzaak tot aftreden, maar om wie waar ergens wellicht nog een gaatje ziet om niet weg te hoeven. Dit alles geeft het woord kabinetscrisis een geheel nieuwe inhoud, helaas.

De ‘weg van verantwoordelijkheid’ optie
Enig eergevoel heeft dit kabinet niet over, en over hun zelfreinigend vermogen wil ik het liever helemaal niet hebben. Derhalve is de logische weg volgende week een debat over het rapport over de Toeslagaffaire te plannen, zonder verder al te veel aankondigingen te doen, maar gewoon omdat  men het niet maken kan er niet over te praten.

Aangezien Rutte niet in de Kamer wil sneuvelen, moet het kabinet in die situatie dan bijna wel verplicht harakiri plegen aanstaande vrijdag. Dat vermijdt voor diverse partijen het probleem van wie de schuld krijgt.

Niets werkt beter dan ´s mensens eigen wapens tegen henzelf keren. Zo kan de Toeslagenaffaire toch nog een ietwat bevredigend eind krijgen. Anders moet de oppositie hem maar in de Eerste Kamer onderuit halen. Dat kan ook, al is het staatsrechtelijk een stuk minder fraai.

---

Meer over de Toeslagenaffaire en onze commentaren vindt u hier op Veren of Lood.