Er zijn uitvloeisels van de Toeslagenaffaire die heel wat stof tot verdere overdenking geven. Zoals bijvoorbeeld de toegang tot de sociale advocatuur.

U kunt dit een flauwe intro vinden, maar waarom alle beelden van premier Rutte die met getroffen ouders in gesprek ging in de koude buitenlucht moesten worden gemaakt ontgaat me. Had de premier geen onderknuppel die ergens een zaaltje had kunnen regelen?

Evenzo: de kosten van de sociale advocatuur blijken zo hoog opgelopen dat die voor gewone mensen onbetaalbaar is geworden:

Dat zou de definitie van een sociaal advocaat doen degenereren tot: hij of zij die voor zijn honorering afhankelijk is van het toekennen van subsidie aan slachtoffers van aan de overheid wijtbare zaken. En dan houd ik het vrij ruim.

Dat je voor iets als de Toeslagenaffaire een advocaat nodig hebt suggereert al dat sommige zaken zo complex zijn gemaakt – en de eventuele gevolgen zo schrikwekkend, dat je ze zelf – met je boerenverstand – bijna niet meer kunt op lossen zonder gespecialiseerde vooropleiding. Mag een overheid dat vragen van haar onderdanen? Daar lijkt me wel een en ander tegen in te brengen. Daarbij komt dan nog dat de advocaat die je uiteindelijk krijgt altijd een schot in het duister is. Hoe goed is deze, en waarom zit hij of zij in de sociale advocatuur, in plaats van op een heel wat lucratiever plek binnen deze beroepsgroep?

Bedenk ook, dat de prijzen die elders binnen de beroepsgroep worden betaald ook van invloed zijn op de advocaten in de sociale advocatuur. De prijs van een advocaat valt maar heel zelden mee is mijn ervaring. Dat zien we allemaal als we terug gaan naar het verslag van de NOS, hierover:

Gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire werd jarenlang subsidie voor rechtsbijstand ontzegd, meldt de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) na een rondgang onder haar leden. De ChristenUnie en de SP willen opheldering van het kabinet over het weigeren van subsidie voor rechtsbijstand voor gedupeerden van de toeslagenaffaire.
Volgens VSAN-voorzitter Reinier Feiner hadden slachtoffers “geen enkele kans” zich te verweren tegen de overheid. Daardoor werd de omvang van de affaire lang niet onderkend en heeft het “veel te lang kunnen doorsudderen”, zegt hij tegen de NOS na berichtgeving van RTL Nieuws.

Overigens is het argument dat iets hierdoor te lang heeft doorgesudderd onzinnig: de overheid behoort daartoe zelf voelsprieten uit te zetten. Zoals we eerder tijdens deze affaire zagen waren die voelsprieten zelf ongenegen bij hun meerderen nadrukkelijk aan de bel te trekken. De werking van dat mechanisme is ook iets dat bij de Toeslagenaffaire een rol heeft gespeld, en waaromheen men met een boogje is gegaan: het fenomeen dat bekend staat als klokkenluider. Als ambtenaar wordt er van uitgegaan dat je partij bent in het conflict dat ontstaat tussen burger en overheid. De vriendelijke ambtenaar die snel iets regelt teneinde onrecht te voorkomen uit de verhalen van weleer bestaat mogelijk nog, maar is een onderduikend fenomeen geworden. Bedenk wel, dat hiermee op voorhand de neutraliteit van het ambtenarenapparaat wordt afgewezen en ontkend. Dat dat geen gezonde ontwikkeling is, heeft de discussie over klokkenluiders van de afgelopen jaren al vaker bewezen.

---

Meer over de Toeslagenaffaire en onze commentaren vindt u hier op Veren of Lood.