Het Nederland waarin ik opgroeide is verder weg dan ik me eigenlijk herinneren wil. Het is de vloek van een goed geheugen.

In ons land (zo’n begin van een zin is bij De Volkskrant ten strengste verboden, want een indicatie van nationalisme) is de afgelopen vijftig jaar veel veranderd. Zóveel, dat eigenlijk niemand nog beseft hoe groot het verschil intussen is. Het Nederland van toen is een Land van Ooit geworden: iets dat bestaan heeft, maar waarover we zelfs in geschiedenisboekjes weinig lezen.

Een land waar (bijna) 12 miljoen mensen woonden volgens mijn aardrijkskundeboek op de lagere school.
Een land waar racisme niet bestond, omdat we dat eigenlijk allemaal waren, maar dat nog niet wisten.
Een land waar we gewoon spruitjes roken in het trapportaal, in plaats van de macrobiotische pompoensoep die je er al snel voor aanziet.
Een land waar zo weinig gebeurde, dat het bon mot dat aan Heinrich Heine wordt toegeschreven, dat als de wereld vergaat hij naar Nederland zou gaan omdat daar alles vijftig jaar later gebeurt, zó waar was dat dat het voornaamste ideaal van de bevolking leek.
Een land waarvoor de rest van de wereld iets was waarover we in tijdschriften lazen, om ons over te verbazen.

Aan dat land appelleren politieke partijen als de VVD, volkomen beseffend dat het niet meer bestaat, maar wetend dat vooral oudere kiezers er naar hunkeren. Niet militant, geen geschreeuw maar met een enorme sentimentaliteit.

Een tijd waarin je zeker wist dat de premier nooit loog.
Een tijd waarin je belangen door de politici van je eigen zuil werden verdedigd.
Een tijd waarin je wist wie de vijand was, en dat alle communisten eigenlijk landverraders waren.
Een tijd waarin je als Kortjakje ondanks alles op zondag meestal naar de kerk ging.
Een tijd dat de tegenstellingen tussen protestant en katholiek de bevolking belang inboezemden.
Een tijd waarin je ouders alleen konden scheiden als een van beiden voor de rechtbank loog het met een ander dan de echtvriend te hebben gedaan.
Een tijd waarin je om te kunnen trouwen een bootreisje naar Schotland maakte als je ouders dwars lagen.
Een tijd waarin op elke straathoek een kruidenier de eindjes aan elkaar knoopte.
Een tijd waarin prefab sauzen nog niet bestonden.
Een tijd dat je vlees, groenten en brood bij een deskundige specialist kocht.
Een tijd dat de reclames op TV nog over toiletpapier, bananen en Nederlandse leverworst gingen.
Een tijd waarin pizza een woord was dat bijna niemand kende.
Een tijd waarin Indo-Chinees een exotische keuken suggereerde, en een blik op een onbekende wereld.
Een tijd waarin je broertjes en zusjes had, en veel familie.
Een tijd waarin je moeder na school gewoon thuis op je wachtte.
Een tijd waarin je moeder op zaterdag rundvlees braadde, en soep voor zondag.
Een tijd waarin opa en oma na hun pensioen meestal verhuisden naar een bejaardentehuis.
Een tijd waarin je die jongen van om de hoek nog rustig ‘schele’ noemen kon zonder een bestraffende preek over de gevaren van onderscheid te riskeren.
Een tijd waarin je ’s avonds een pak op je donder kreeg als je je die dag misdragen had.
Een tijd waarin Gerard Cox niet hoefde uit te leggen waaròm geluk heel gewoon was.

Het was een tijd dat je misschien niet wist wat je later worden zou. Maar wèl, dat je vooruitzichten had.

Dat was de tijd dat Nederland ontzettend monocultureel was. En weet u? Naarmate ik ouder wordt ga ik die sentimenten en heimwee steeds beter begrijpen. Want misschien was het niet goed, maar het was beter dan het geworden is.