Het zijn niet de misdaden die je tot razernij brengen, maar het gebrek aan verantwoordelijkheid van de mensen die misdaden moeten bestrijden. Want TBS is een schaamlap, zo blijkt elke keer weer.

Het nieuws dat gisteren in de media kwam, dat een vrouw van 21 in Limburg werd verkracht door een TBS’er, en wat daar op volgde doet je schuimbekken:

Een vrouw die anderhalf jaar geleden werd verkracht door een tbs’er heeft excuses gekregen van de politie in Limburg. Agenten geloofden haar verhaal aanvankelijk niet. De politie is tot de conclusie gekomen dat ze “te weinig oog voor het slachtoffer” hadden.

Dat men het heel opmerkelijk vindt dat de politie zich excuseert is dat ook, maar tevens weinig anders dan een onderstreping van een probleem dat dieper zit dan de onbekwame dwazen die de aangifte moesten opnemen. Het belicht pijnlijk nauwkeurig wel het probleem van de hedendaagse politie, de er van overtuigd is geraakt dat daders de eigenlijke slachtoffers zijn. Als iemand dat moet bepalen, is dat de rechter; de politie dient een zaak te onderzoeken en de resultaten daarvan te overleggen.

Maar tijdsdruk, tijdsdruk, tijdsdruk is eeuwig het excuus om dergelijke verantwoordelijkheden af te schuiven, en de lagere echelons van de misdaadbestrijding anticiperen bovendien op de attitude van de hogere. Zodat in de praktijk die agenten in Limburg beslissingen namen waar ze niet toe bevoegd zijn, en overduidelijk evenmin toe in staat.

Als we de zaak de zaak laten en direct kijken naar de achtergronden van dit verhaal, dan komen we bij rechterlijke macht en de politiek die geacht wordt die aan te sturen. Het totale gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef bij deze mensen is pas echt hemeltergend. Want wat was het vervolg dat die verkrachtende hoofdpersoon uit dit verhaal verder overkwam?

De tbs’er is vorige maand veroordeeld tot 3 jaar cel en tbs voor het verkrachten van de vrouw. Ook moet hij haar een schadevergoeding betalen. Het slachtoffer liep een posttraumatische stressstoornis op en staat onder behandeling bij een psycholoog.

Klinkt dat als ‘stevig’ voor een moderne veroordeling? Op zich wel, nietwaar? Maar dan heeft u niet gezien waar deze man voor in TBS-kliniek De Rooyse Wissel in Oostrum zat:

… die zat al zeventien jaar in de kliniek na een moord op een meisje en, jaren later, een poging tot moord.

Wat is de zin deze man nog 3 jaar extra te geven? Nul-komma-nakko-nul. Het is symboolpolitiek, om maar niet te hoeven erkennen dat behandeling van deze man zinloos is. Geldverspilling. Hij mag nooit meer vrij komen, want dit is menselijk afval dat een gevaar is voor zijn èn onze omgeving. Zodra hij onbegeleid los loopt zal hij opnieuw toeslaan. Als je deze man geen spuitje wilt geven om de maatschappij te beschermen – omdat niemand daarvoor de verantwoordelijkheid nemen wil of durft – dan moet je in ieder geval de moed hebben de sleutel tot toekomstige vrijlating weg te gooien. Maar zelfs daartoe mist de rechterlijke macht de moed. Rechters die zo’n verantwoordelijkheid niet aan kunnen dienen een ander vak te kiezen – ingewikkelder is het niet.

Het gevolg is dat een zoenoffer wordt gebracht voor het in stand houden van de rechterlijke nachtrust – eens in de zoveel tijd zal er opnieuw een zeloot vinden dat we het nog maar een keer moeten proberen. Dat meneer X op (on)begeleid verlof moet kunnen. Hoe groot de kans is dat hij uiteindelijk opnieuw zal toeslaan? Tot zijn dood zal die kans nooit nul zijn, en daarmee is feitelijk alles gezegd. De slachtoffers die nog vallen zullen kleven de rechters die de logische conclusies van hun vak niet durven trekken persoonlijk aan. Dat het die niet wordt aangerekend is een maatschappelijk defect, waardoor ten bate van die zo belangrijke rechterlijke gemoedsrust meer toekomstige slachtoffers in de weegschaal worden geworpen.

En zo komen we bij de politici die de noodzakelijke maatregelen niet durven nemen om rechters te dwingen. Want geen mens is illegaal, en geen mens is door en door slecht, zodat iedereen een tweede kans verdient. Humbug, kletskoek. Worden deze politici verplicht de rest van hun leven met hun kinderen naast een TBS-kliniek te gaan wonen? Door zich te verschuilen aan achter de rechterlijke macht zien we opnieuw de onwil werkelijke verantwoordelijkheid te nemen.

Ik wil zelfs best aannemen – binnen zekere grenzen – dat mensen een tweede kans verdienen. Maar geen derde. Bovenstaande TBS’er is zelfs al aan zijn vierde toe, en wie tussen de regels doorleest ziet dat hij die feitelijk al gekregen heeft. Waar nog eens bij komt dat levenslang tegenwoordig geen levenslang meer is, want dat is toch zó zielig. Dat ook in de politiek niemand de consequenties van het eigen handelen in de ogen hoeft te zien is geen kwestie van een kwetsbare emotionaliteit, maar van lafheid en cognitieve dissonantie.

Politici worden geacht mensen aan te wijzen die de verantwoordelijkheid aan kunnen, en hen daarvoor de middelen te verschaffen. Dat is op zich een verantwoordelijkheid, maar anders moet je de politiek niet in gaan. Die rechters dienen zich die verantwoordelijkheid eveneens bewust te zijn, maar ook in staat zijn er mee om te gaan. Want dat je iedereen standaard TBS moet geven en het probleem daarmee doorschuift naar behandelaars in TBS-klinieken, is ook het doorschuiven van eigen verantwoordelijkheid. En uiteindelijk is niemand langer verantwoordelijk, behalve ‘het systeem’. Over schaamlap gesproken.

Als niemand in de politiek de trom van de eigen verantwoordelijkheid van hun vak roeren wil, dan zal de burgerij die stap zelf moeten zetten.