Er is een wapenstilstand bij Idlib. Vrij plotseling, want Turkije was een oorlogsverklaring aan Rusland en Syrië nabij. Het verstand zegevierde, voorlopig.

Dat dat verstand zegevierde zal niet in het minst te danken zijn geweest aan dat de USA en NATO Turkije opnieuw duidelijk hebben gemaakt dat er geen oorlog met Rusland zal komen om de territoriale aspiraties van Turkije te kunnen steunen. Datzelfde was eerder al gebeurd nadat Turkije in 2015 een Russisch jachtvliegtuig neerschoot boven Syrisch gebied, en onder vergelijkbare omstandigheden als nu ook toen al oorlog vermeden werd.

Turkije daagde Rusland en Syrië afgelopen weken nadrukkelijk tot oorlog uit, met de illusie dat de NATO haar rug dekte en Rusland niet zou durven. Mogelijk was dat 10 jaar geleden nog waar geweest, maar op dit moment zeker niet. Zowel de Amerikanen als de Syriërs bleken zich dit beter bewust dan de Turkse president en zijn legerleiding. De Syriërs voltooiden stoïcijns hun operatie tegen Idlib waardoor ze de gehele snelweg M5 (Damascus-Aleppo) weer onder controle hebben, alsmede een gevaarlijke uitvalsbasis voor de herovering van de rebellenstad Idlib.

Dat ondanks geregelde artilleriebombardementen door het Turkse leger, die soms werden beantwoord met Syrische tegenbombardementen en eerder deze week met een vernietigende aanval op een Turks legerkonvooi.

Gisteren had Turkije een indrukwekkende strijdmacht klaar staan om een direct militair offensief tegen Syrië te starten, en dreigde daar uitdrukkelijk mee. Dat had ook oorlog met Rusland betekend. President Erdogan ging stevig te keer, en liet ditmaal niet zijn woordvoerder te keer gaan – een belangrijke nuance om te duiden in hoeverre de zaak serieus wordt.

No military or air element posing a threat to Turkey will be safe in Syria’s northwestern Idlib province, President Recep Tayyip Erdoğan said Wednesday, noting that Turkey will not hesitate to hit targets that pose a direct threat to the military in the area.
“Aircraft that have been bombing civilians in Idlib will no longer fly as freely,” Erdoğan told his party’s parliamentary group meeting in Ankara.
The president said the terms of the Sochi deal are no longer effective since the Assad regime and others have blatantly violated it.

Opnieuw een indirect dreigement aan Rusland. Merk op: the Assad regime and others. Die others zijn zowel Rusland als Iran, maar het gaat hier heel nadrukkelijk om Rusland, dat de afgelopen dagen eveneens stoïcijns het Syrische leger met bombardementen bleef ondersteunen bij haar opmars en gevechten met Syrische opstandelingen.

Op de achtergrond werd een diplomatiek en propagandistisch gevecht geleverd, waarvan soms uitingen opdoken die wel een beeld gaven wat op de achtergrond gebeurde, maar die je alleen met de uitkomst achteraf volledig duiden kunt. De verschillen in stijl tussen Russische en Turkse diplomatie komen er nadrukkelijk in naar voren. Een opvallend kenmerk is dat Erdogan voortdurend bezig is de publieke opinie in Turkije te bespelen, terwijl de Russische er op gericht lijkt hem daar zo min mogelijk bij in de weg te staan. Maar niet oneindig, en de laatste Russische berichten zal men in Turkije beslist als onprettig beoordelen.

Tot het moment dat Rusland het te gortig vond worden, en enige harde woorden liet optekenen:

En Turkije op haar plek zette met de beschuldigingen over Russische schendingen van ‘Sochi’.

Wat dit functioneel maakte is de plotselinge harde toon op een moment dat de spanning gisteravond het grootst (en oorlog het dichtst bij) was:

Turkije leek even gesteund te worden door de westerse landen:

Maar meer dan een waarschuwing tegen een volledige oorlog Rusland-Turkije kan ik er niet in lezen. Vroeg in de middag vandaag (ca 13:00 uur) kwam nog vrij plotseling het bericht dat Rusland en Turkije een wapenstilstand in de regio overeen waren gekomen, maar niet zonder wat gemene snauwen uit Syrië:

Syrië dat de Armeense genocide plotseling erkent als een Turkse misdaad tegen de menselijkheid? Toen dat plaatsvond was Syrië zelf nog niet geheel los uit dat zieltogende Ottomaanse empire. Ook vanuit Rusland werden nog enige onaardige dingen over Turkije los gelaten waarvan men zich eerder onthield:

De Amerikanen meenden Turkije nog een hart onder de riem te moeten steken, maar opnieuw valt op hoe vreemd dit alles in de context van de afgelopen dagen klinkt, en dat de USA door Rusland grotelijks werd genegeerd terwijl zij Turkije hanteerde.

Koerden
Op de achtergrond nog ander interessant nieuws dat belangrijk is voor de toekomst van Syrië en de plaats van de Koerden daarbinnen:

Evident is dat Koerden en het Assad-regime al een tijd onderhandelden over een nieuw vorm van autonomie van Koerden binnen Syrië. Dat de volgende stap die autonomie moet gaan afbakenen zal voor de Koerden een belangrijke en bemoedigende stap zijn. Opnieuw echter moet hierbij worden aangetekend dat dit Turkije allerminst bevallen zal, en daarom ook een toekomstige bron van meer conflicten is.

Vluchtende Syrische opstandelingen
Turkije heeft zichzelf met de situatie in Idlib een nieuw probleem op de hals gehaald, grotendeels van eigen maaksel. De ‘veilige plek’ voor vluchtelingen die Idlib een paar jaar was – enclaves die door het SAA werden belegerd kregen een vrije aftocht met familie en vrienden in bussen door het Assad-regime gefourneerd naar Idlib – bleek niet voor de eeuwigheid veilig. De stroom die de afgelopen weken naar Turkije trok bestaat dan ook voor het overgrote deel uit Syrische rebellen en hun familie. De hoeveelheid rot fruit dat zich daaronder bevindt zal bovengemiddeld zijn – iets waarvan je hoopt dat de westerse landen die ze op hun nek geschoven zullen krijgen zich dat realiseren en er naar handelen.

Turkije krijgt ze nu tot haar schrik allemaal naar zich toe, en de ontwikkelingen rond Idlib demonstreren dat ook de enclave rond Afrin die Turkije zich lijkt te hebben toegeëigend geen soelaas kan bieden. Let wel, de meerderheid van deze stroom nieuwe vluchtelingen gaat er van door omdat hun geweten er tijdens de Syrische burgeroorlog niet schoner op geworden is. Dat is daarom ook niet iets waarop Turkije te wachten zit, en het besluit hoe hier mee om te gaan zal de Turkse regering de komende tijd moeten nemen, terwijl de Syriërs de terreinwinst van de afgelopen weken consolideren en hun volgende acties plannen onder leiding van de Russische strategen die dit coördineren.

Turkish government prohibits the setting up of camps in the Afrin region
The numbers of the displaced exceeded the minimum one million, snow and low temperatures
We demand that clarification be made @AFADBaskanlik @ihhinsaniyardim @UNarabic @UNHumanRights #Idlib #Aleppo #Syria pic.twitter.com/E1VNQGeF19

— Mohammed Ghorab (@MGhorab3) February 13, 2020

Eén belangrijke nuance moet in het grotere verband hierover nog duidelijk worden gemaakt: de wapenstilstand geldt tussen Turkije, Syrië en Rusland, maar de rebellen en hun gegraven versterkingen zijn wat Rusland betreft nog steeds fair game. De berichten uit de laatste uren demonstreren dat.

Plus dat de situatie van die vluchtende opstandelingen bepaald geen sinecure is nu.

Over hoe de kaarten liggen in Syrië kan na deze week geen misverstand meer bestaan. Turkije zal zich moeten bezinnen op een elegnate manier om zich zonder al te veel gezichtsverlies uit het Syrische wespennest los te maken, en niet gelijk in te moeten grijpen bij de strijders die de grens over staken in de hoop vanuit Turkije hun strijd tegen Assad cs voort te kunnen zetten.

---

Ons dossier over Syrië (sinds september 2015) staat hier. Vanwege de Turkse invasie van Noord-Syrië hebben we daarover een speciaal dossier gecreëerd, dat u hier terug vindt. Meer nieuws over Turkije (hier) onder Erdogan op Veren of Lood vindt u hier.