Dat de Nederlandse overheid alert is op kinderontvoeringen is prachtig. Maar de redenatie er achter riekt naar de gedachte dat mensen staatsbezit zijn. Dit is een fundamentele stap van het concept onafhankelijk burgerschap verwijderd, en kan daarom niet hard genoeg bestreden worden. De overheid is er voor de burgers, niet andersom.

Waarom een paradigmawisseling als hierboven gesuggereerd een probleem kan zijn (worden) verdient wellicht eerst enige reflectie. Daar voor is het noodzakelijk om de handelswijze van de staat in het absurde te trekken, met andere woorden: ik schets een situatie die niet snel zal ontstaan (en wij hopelijk niet meer zullen meemaken), maar het gaat er om het principe te verduidelijken. Wie het principe begrijpt, begrijpt het probleem, en kan zich wapenen tegen de risico’s.

In het uiterste geval van een leegloop van een staat omdat d bevolking er niet meer wonen wil en er geen deel mer van wil uitmaken, zijn er in het verleden genoeg staten geweest die hun burgers verboden te vertrekken. Dit is een vorm van lijfeigenschap, slechts gradueel verschillend van slavernij. De horigen die aan de grond gebonden zijn is het juiste perspectief.

Dat ziet u zichzelf niet snel overkomen, maar zo zullen de mensen die in Oost-Europa rond 1944-5 van de Duitse bezetting werden bevrijd er ook ongetwijfeld over hebben gedacht. Maar met het neerdalen van het IJzeren Gordijn voorkwamen de nieuwe communistische regimes dat hun bevolkingen de kuierlatten zouden nemen. Speciaal die bevolking van Oost-Duitsland was daar zeer bevattelijk voor. Het verhaal van De Muur en de mensen die werden doodgeschoten bij pogingen die Muur over te steken zijn dramatische illustraties van het principe, hoe ver dictatoriale regimes soms bereid zijn te gaan om hun macht te behouden. Een staat die er is voor u zou dat een ondenkbare gedachte vinden: u bent daarin vrij om te gaan en te emigreren naar waar u wilt, mits men u in uw gewenste bestemming hebben wil.

Gaan we even terug naar wat de NOS gisteren meldde over die kinderontvoeringen:

In 70 procent van de gevallen is de ontvoerder de moeder van de kinderen. “Daar verbazen mensen zich vaak over”, zegt Coskun Çörüz, directeur van het IKO, in het NOSRadio 1 Journaal. “De moeder is vaak de verzorgende. Als zij uit het buitenland komt en haar relatie loopt stuk, dan neemt zij die kinderen vaak mee als zij terugkeert naar huis. Moeders zien dat niet als ontvoering, maar zodra dit zonder toestemming gebeurt, is dat wel het geval.”(De vette letters zijn mijn accentuering, J.)

We hebben het hier dus nadrukkelijk niet over kinderen die door hun vader bij hun wettelijke voogd zijn weggehaald, al zal dat hoogstvermoedelijk de reden zijn geweest dat dit IKO ooit werd opgericht. Doet dat ter zake? Maar heel beperkt. Als de ouder die de voogdij heeft besluit dat zij/hij de rest van het leven (en dus ook dat van het gezin) elders in de wereld wil voortzetten, zie ik niet in waarom de Nederlandse staat zich de bevoegdheid toekent daar een vinger in te houden. Als men een probleem had, had men de toekenning van de voogdij maar anders dienen te regelen.

Een praktisch voorbeeld dat direct volgt uit deze staatsbemoeienis is niet alleen de discussie nu over de kalifaatkinderen, maar juist ook over die kinderen die door hun ouders een paar jaar terug werden meegenomen naar IS-gebied. Waarom die mensen niet eenvoudig werden beschouwd als emigranten op doorreis die ook een tijdje in Nederland hebben gewoond begrijp ik nog steeds niet, maar enfin.

En het allergekste aan deze Nederlandse rechterlijke bemoeienis is nog wel dat zij lijnrecht in tegenspraak is met de EU-wetgeving op dit gebied. Vrij verkeer van mensen en goederen, toch? Niet als het gaat om een moeder die met haar kinderen verhuist:

Kinderen uit Nederland worden het vaakst meegenomen naar respectievelijk Duitsland en Polen (beide evenveel) en België. De meeste kinderen worden naar Nederland ontvoerd uit België, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.

Als men ook hier het etiket ‘ontvoerd’ aan gaat hangen, krijg je sterk de verdenking dat de ontvoeringen door niet-voogden naar islamitische landen eigenlijk slechts een onbelangrijk detail zijn. Maar ik moet eerlijk toegeven dat ik geen enkele basis heb Coskun Çörüz, directeur van het IKO en oud-Kamerlid voor het CDA, te beschuldigen van een dergelijke maskerade.