Spelen met vuur is mooi, spelen met vuur lijkt prachtig, maar wie altijd met vuur speelt wordt zeker nooit tachtig.

Het is een flauw versje hierboven, maar het gaat me on de gedachte die ik er mee over wil brengen.

Mogelijk zelfs tot verdriet van sommige politici bleek de hackersaanval op de Nederlandse banken van vorige week geen Chinees-Russisch complot of het voorspel van de eerste wereldwijde cyberoorlog (FWCB 1), maar slechts een actie van een verveelde tiener uit Oosterhout. Bovendien was het slechts een ddos-aanval, iets dat relatief simpel en eigenlijk geen hacken is. Dat was – gezien ervaringen in het verleden – in een aantal opzichten voorspelbaar. Maar het is ook een waarschuwing: cybersecurity moet door zowel overheid als grote commerciële organisaties serieuzer worden genomen, anders komt er een dag waarop zaken echt mis gaan.

De nadelen en gevaren van wereldwijde verbindingen van alles met iedereen worden hiermee eveneens gedemonstreerd: er is weinig nodig om ergens het systeem te hacken en eens goed ‘lol’ te trappen. De gevolgen worden door de loltrappers onvoldoende beseft, en wie door hen gehackt wordt is de klos.

Tegelijkertijd wordt onvoldoende benadrukt dat wie kinderen met een geladen pistool laat spelen, niet gek moet opkijken als er op een dag doden vallen, en eerder morgen dan volgende week. Anders dan schoolse wijsheid is het benul van voorzichtigheid en waakzaamheid iets dat zich bij mensen langzamer en later ontwikkelt. Vooral omdat het gebaseerd is op het branden van je vingers. Hoe jonger je (door eigen schuld) je vingers brandt, des te eerder snap je dat.

Dat we tegenwoordig ook beter opletten dat onze kinderen in hun jongste jaren niets overkomen kan (zielig, kinderziel, onze kleine schat etc) heeft dus ook nadelen. Een kind dat niet voldoende blaren oploopt in zijn jonge jaren, mist dus ook de bijbehorende ervaring en onvoorzichtigheid. Ondernemingszin is een karaktertrek die beloningen geeft, maar in de vrije natuur is het echter maar al te vaak de reden dat de jongen van een soort niet oud worden. Met als functie dat hun roekeloosheid zich evenmin voortplant ten nadele van de soort.

En dat allemaal op basis van het artikel van een 18-jarige hacker uit Oosterhout die nu wordt verdacht van de ddos-aanvallen die banken en de Belastingdienst plat legden. Voor zijn arrestatie sprak de Volkskrant hem, per mail, waarbij hij vertelde waarom hij het deed en hoe hij te werk ging:

We krijgen contact na een eenvoudige vraag. ‘Wat is je motivatie om dit te doen?’
Antwoord, acht minuten later: ‘Omdat het grappig is’.

Er is meer, maar dat is een beschrijving van de gebeurtenissen, waarbij en passant voorbij komt hoe eenvoudig dit alles is. Voor het algemene principe dat ik hier wil aankaarten is dit genoeg. Falende beveiliging tegen spelende kinderen is een signaal dat we onvoldoende begrijpen wat een informatica-maatschappij ons allemaal aan eisen stelt. Hoe getalenteerd ook: kinderen die spelenderwijs het halve land in paniek kunnen brengen zijn een teken dat de beveiliging van al die instanties en systemen eenvoudig onvoldoende is.

Moreel besef

Daarbij doet het er niet toe dat goede beveiliging lastig, duur en ingewikkeld is: het is noodzakelijk. Uiteindelijk zit het maar één stapje af van de oneindige hoeveelheid typende apen die op hun toetsenbord ooit de volledige werken van Shakespeare kunnen reproduceren. Anders gezegd: als iets statistisch gezien kan, zal het op een dag ook gebeuren.

Dat kind (want dat is het) vervolgen is nu het enige waaraan justitie lijkt te denken. Waarom arresteren? Omdat de rest van de Nederlandse kudde dat verwacht?? Dat is zinloos en contraproductief. Ten eerste mist het besef van wat mogelijk de gevolgen hadden kunnen zijn in voldoende mate, en ten tweede kun je niet iedereen die met een laptopje het internet op gaat in de gaten houden en tijdig van het juiste morele besef doordringen.

Vertrouwen is goed, controle is beter

Vertrouwen is goed, controle is beter blijft een waarheid als een koe. Het zou mooi zijn als we leefden in een wereld waarin iedereen zijn fiets zonder slot neer kon zetten waar hij wilde, om een jaar later de klimplanten te verwijderen en weg te fietsen. Dat dat niet zo is heeft een tijd geleden al geleid tot de overtuiging dat iedereen de morele plicht heeft zijn eigendommen te beschermen, al was het maar om duidelijk te maken dat je er niet zomaar gebruik van maken kunt zonder voorafgaande toestemming.

Dat laat overigens onverlet dat ouders hun kinderen in een jonger stadium best wat meer moreel besef zouden mogen bijbrengen en hen beter in de gaten moeten houden. Maar aangezien dat een verandering in het maatschappelijk besef vereist waarvan de resultaten op zijn vroegst over twintig jaar zichtbaar worden, lijkt het zinloos alleen daar op in te zetten.