Woningbouwverenigingen in grote en grotere steden beginnen de sociale woningbouw nieuwe impulsen te geven door aan de bevolkingssamenstelling te knutselen. Feitelijk is dat al te laat.

De NOS maakte een reportage over dergelijke projecten, en sprak met bewoners die zich versmaad voelen door het geforceerde karakter en de geventileerde ideologische houding die er mee gepaard gaat.

Om arme wijken een impuls te geven, worden in steden steeds vaker sociale huurwoningen gesloopt.

Het idee achter het mengen van meerdere bevolkingssegmenten in de oudere volkswijken door die selectief op te kalefateren is sympathiek, en heeft in de jaren tachtig en negentig ook redelijk gewerkt. Zelf woon ik in een wijk die op die wijze door Vestia inderdaad is ‘gelift’, en het heeft gewerkt vind ik.

Wat men ten tijde van die ‘lift’ mogelijk wat minder besefte, is dat mijn eigen wijk van oudsher al een ietwat gemengde wijk was: een volkswijk vlak naast de er iets later bij gebouwde universiteitswijk. Maar ook binnen die wijk waren er gedifferentieerde straten met huisvesting voor geschoolde, en voor ongeschoolde arbeiders. Dat tussen dergelijke groepen ook onderscheid werd gemaakt toen deze wijk 100 jaar terug in de planning kwam is tegenwoordig geheel vergeten. Ik weet het doordat mijn familie hier al die volle honderd jaar woont. De bewoners voelden die toenmalige stratificatie beter, maar het is mettertijd vergeten omdat men deze groepen als één is gaan zien.: de arbeiders.

De sanering van de jaren tachtig heeft onder andere gezorgd dat de immigratie hier minder sporen heeft getrokken dan elders, en de van oudsher sterke sociale cohesie van een territoriaal duidelijk afgebakende woonwijk hielp daarbij ook. je zult me daarom ook nooit horen zeggen dat integratie onmogelijk is, maar dat een stevige basis nodig is om die integratie kansrijk te maken.

Bestaat dat nog in de wijken die de NOS-ploeg bezocht? Ik betwijfel dat sterk, en wat ik er van zag versterkte die twijfel. Niet in het minst omdat ik een aantal van deze wijken ook persoonlijk ken. Gentrificatie is een fraai woord, maar als er niet al voldoende aansluiting voor deze geïmporteerde gentry is, zijn de kansen op succes maar matig. Dat zag je bijvoorbeeld ook al direct gebeuren in wijken als het Amsterdamse IJburg., waar de gentry in vlot tempo werd geïsoleerd in een wijk waar iedereen ‘gelijk’ begon. Sindsdien poogt deze groep te ontsnappen als dat maar enigszins mogelijk is in verband met  de hypotheek die soms ‘onder water’ staat.

Dat brengt een tweede punt aan de oppervlakte: hoe lok je die gentry, en hoe behoud je haar? Geld helpt altijd, maar als een experiment mislukt verkopen de gelokte mensen hun mooie maar relatief goedkope woningen weer snel. Dat geeft ook scheve gezichten bij mensen die zich minder gewenst voelen: of doordat de huizen waarin zijzelf soms al decennia woonden werden afgebroken en zij elders werden gedumpt, of dat ze zien dat nieuwe mensen voor relatief weinig geld mooiere huizen krijgen dan zijzelf ook kunnen bemachtigen. Dat laatste is ook in verband met immigranten die eerste keus hebben een enorm probleem aan het worden dat men niet onderschatten mag – hetgeen teveel gebeurt.

Maar het laatste is mogelijk nog wel het grootste probleem waarom deze aanpak too little, too late zal blijken: er is te weinig gentry beschikbaar, en de groepen die zij mede zouden moeten helpen beschaven (door hun aanwezigheid) groeien als kool. Voor de gewenste stratificatie op weg naar een gemengde samenleving zijn eenvoudig de mensen niet langer beschikbaar.

Terwijl bepaald niet onderschat mag worden hoe delicaat het gezochte evenwicht is: een paar rotte appels die te dicht bij de gehoopte kwaliteitsverbetering komt te wonen kan al dodelijk zijn voor het project in een hele wijk. Met het oog op de groepen die men in de moderne mix wil onderbrengen maakt dat de kans op succes minimaal, want een bewuste mix is in de moderne sociale woningbouw moeilijk voorstelbaar te realiseren.

Deze constatering zal de woningbouwverenigingen niet weerhouden het toch te proberen, maar veel kans op succes hebben ze niet (meer). Opnieuw zien we hier een poging de vorige oorlog te winnen, terwijl het karakter van ‘de vijand’ is veranderd.

---

Wat we op Veren of Lood eerder schreven over sociale woningbouw vindt u hier.