Een werkend compromis over Zwarte Piet? Misschien moet u daarom een beetje lachen om de titel van dit stuk. Misschien lacht u zelfs terwijl u het leest. Dat geeft niks. Lachen is gezond. Bedenk wanneer u uitgelachen bent wel, dat ik hier bijna[1] even serieus ben als u van mij gewend bent.

De meneer uit Ghana die op scholen wordt uitgenodigd om daar tegen betaling zijn – uit Amerika geïmporteerde – Blackface-visie op het oer-Nederlandse Sinterklaasfeest te geven, heeft een naam die door nogal wat mensen opzettelijk verkeerd wordt gespeld als ‘Airfryer’. Hij heet in werkelijkheid Jerry Afriyie. Velen zijn boos op hem, maar die bijnaam herinnert er intussen wel aan dat mensen inderdaad met van alles en nog wat gepláágd kunnen worden. Erger is dat ook kinderen met van alles geplaagd kunnen worden. Véél erger nog: kinderen kunnen zelfs jarenlang gepest worden. Zo erg dat ze soms op afschuwelijk jonge leeftijd zelfmoord plegen.

De organisatie van meneer Afriyie, met de weinig naar dialoog hintende naam Kick Out Zwarte Piet, vraagt aandacht voor het leed van kinderen die zouden lijden onder hun grotere uiterlijke overeenkomst met Zwarte Piet dan de meeste kinderen. Nu is, zeker de laatste 50, 60 jaar, Zwarte Piet niet alleen ongeveer net zo lief als Sinterklaas zelf, maar ook veel atletischer en leuker. Een opmerking van een (blank) kind dat ergens doet denken aan het vergelijken van een kind met donkere huidskleur met Zwarte Piet is dus zeker niet per definitie een vorm van expres plagen, laat staan van pesten.

Ik vind meneer Afriyie een nare man. Zijn bezwaar tegen roetveegpieten is voor mij een aanwijzing dat voor hem het gebeuren op basisscholen niet voorop staat. Maar natuurlijk worden kinderen met een donkere huidskleur ook wel eens geplaagd of zelfs gepest. En het komt vast wel eens voor dat daarbij ‘Zwarte Piet’ als scheldwoord gebruikt wordt. En inderdaad: kinderen die slachtoffer worden van pesten helpen om weerbaarder te zijn, kan wel eens helpen, maar in het gunstigste geval wordt vervolgens een ander kind slachtoffer. Nee: de pesters moeten worden aangepakt.
Het is echter heel raar om niet de pesters aan te pakken, maar er aan te gaan werken dat zaken in de maatschappij waaraan pesters mogelijk scheldwoorden kunnen ontlenen, onder vuur te nemen En dat is wat gebeurt bij de aanval op het Sinterklaasfeest.

Omdat kinderen met rood haar daar wel eens mee geplaagd of gepest worden, voeren we geen verbod in op rode pruiken of rode haarverf. Zelfs knalrode niet, terwijl die toch ook gebruikt kunnen worden om kinderen met veel sproeten te bespotten. En omdat ‘brillenjood’ wel eens als scheldwoord gebruikt wordt, schaffen we ook de brillen niet af. Vult u deze zin desgewenst zelf verder aan.

Maar laatst bedacht ik onder de douche ineens iets waarover we de – al dan niet echt bestaande – redelijke tegenstanders van Zwarte Piet niet op kunnen tegenspreken: er is nog nooit in de geschiedenis, ergens op de wereld een kind uitgescholden vanwege zijn of haar overeenkomst met Sinterklaas! Natuurlijk weet ik ook wel dat in sommige delen van Afrika het lot van albino kinderen gruwelijk afsteekt bij het lot van de ergst gepeste kinderen in Nederland. En ik weet ook dat Afrika echt heel groot en divers is, zodat meneer Afriyie daar mogelijk echt nooit van gehoord heeft. Maar die albino kinderen worden niet uitgemaakt voor Sinterklaas.

Voor wie wagenwijd openstaat voor het idee om te zoeken naar ‘white old male privilege‘ is dit gewoon een moeilijk te weerspreken geval. Alleen: dat zit niet in de huidskleur maar in de baard van Sinterklaas! Het probleem dat kinderen geplaagd of gepest zouden kunnen worden omdat ze op Zwarte Piet zouden lijken, is in een klap opgelost wanneer ook Zwarte Pieten, net als Sinterklaas, altijd een baard zouden dragen! Ik ben er vrij zeker van dat er ontzaglijk veel minder bezwaar is tegen zo’n compromis dan tegen de bespottelijke roetveeg- of regenboogpieten. Niet alleen omdat die roetveegpieten er uitzien alsof ze een akelige ziekte hebben, maar vooral omdat de vermomming dan tien keer minder goed werkt.

Het vast willen houden aan Zwarte Piet is geen racisme, en het is ook geen kwestie van krampachtig vasthouden aan elke traditie. Net als bij heel wat andere folklore zit er echter iets leuk-griezeligs-magisch aan Zwarte Piet. Omdat hij volstrekt onherkenbaar is. Hij heeft geen negroïde huidskleur, maar is echt pikzwart. Een Sinterklaasmantel die op een tafelkleed uit de voorkamer lijkt, deugt absoluut niet! Wie dat draagt is een waardeloze vent. En dan hebben we het niet eens over de absurditeit dat mensen met een donkere huidskleur in feite het recht ontnomen wordt om voor Zwarte Piet te spelen.

Maar voor wie graag problemen zoekt: vrouwen kunnen in mijn compromis niet meer voor Zwarte Petronella spelen. Maar ook daarin had Toon Hermans gelijk: Zwarte Pieten met borsten zijn nep. En nee, achter de kribbe van het kindeke Jezus in de kerststal gaan we geen nijlgans of dinosaurus zetten en ernaast geen tweetal, laat staan drietal, eenbenige transgenders met regenboog-huidskleuren.

---

Bij de afbeelding:
Het is een overzicht van intochten van Sinterklaas mèt Zwarte Piet. Oók serieus: het is een soort app. Gemaakt door de mensen achter deze website.

1. Bijna even serieus schrijf ik. Ik spot ook een beetje, omdat ik er niet zeker van ben dat er nog enige ruimte in Nederland bestaat voor discussie zoals ik die zou willen voeren.

---

Meer over Zwarte Piet en wat daar allemaal mee samenhangt leest u op Veren of Lood hier.