Is het recht op drift? Steeds vaker zien we dat rechters de hand lichten met normale wettelijke mores omdat er een element in een onderhavige zaak zit dat men blijkbaar tè zielig vindt om recht te spreken zoals recht bedoeld is. Niet alleen schept dit precedenten, maar het ondermijnt tevens het rechtsgevoel.

Ben ik wellicht te achterdochtig? Als je serieus met dergelijke beschuldigingen komt mag je dat voor jezelf niet uitsluiten. Maar het is niet de eerste maal dat er een – laten we zeggen bijzondere – uitspraak wordt gedaan waarvan het onderwerp mede de verdenkingen voedt dat er de hand wordt gelicht met de logica. Juist als het gaat om extreme gevallen is een verdenking van vooringenomenheid dan moeilijk te vermijden.

Het geval waarover ik me nu boos maak kwam gisteren langs via TPO. Het OM eist geen gevangenisstraf voor getraumatiseerde vluchteling uit Iran die in Utrecht op terras inreed, was de kop. Met als toevoeging dat de man daardoor zijn behandeling kan voortzetten. Maar wel neemt de Officier van Justitie hier in haar eis mee een poging tot doodslag, rijden onder invloed van cannabis en vernieling.

Rijden onder invloed van alcohol is al genoeg om je een lange onvoorwaardelijke gevangenisstraf te bezorgen als de gevolgen ernstig genoeg zijn. Niemand stelt dat ter discussie en dat lijkt me terecht. Maar deze man wordt behandeld alsof er iets mis ging met zijn suikerspiegel, en dat hem verder niets kan worden verweten:

De officier wil een klinische opname van maximaal twee jaar en daarna een ambulante behandeling, toezicht door de reclassering en een meldplicht, een verbod op alcohol- en cannabisgebruik en een ontzegging van de rijbevoegdheid. Ook moet er een locatieverbod komen voor de Voorstraat, waar het voorval gebeurde. Verder eiste ze een celstraf van 720 dagen waarvan 633 voorwaardelijk.

Volgens getuigen reed de verdachte de stoep op waarna hij niet remde maar gas gaf, in de richting van de coffeeshop waar hij eerder niet binnen mocht. Portiers hadden hem eerder die dag geweigerd omdat hij geen identificatiebewijs kon tonen. Ze hadden de indruk dat de man hen opzettelijk wilde aanrijden. Tijdens de zitting woensdag zei hij dat het in een opwelling gebeurde. Volgens deskundigen was de man verminderd toerekeningsvatbaar.

En die overige 87 dagen zijn kennelijk het aantal dagen dat de man in voorarrest gezeten heeft. Als men die niet onvoorwaardelijk oplegt, moet het OM betalen, zo dwaas is de wereld al geworden. Bureaucratische overwegingen gaan voor op puur juridische. Maar het wordt nog erger als je je verder verdiept in deze kwestie. Want waarom komt de OvJ met zo’n onwaarschijnlijk van de normale juridische praktijk afwijkende eis? Omdat de man anders na zijn straf direct moet worden uitgezet! En dat mag niet gebeuren, want dat is zielig. Deze man moet je behandelen, vindt de OvJ. Alsof je terroristisch aandoend gedrag behandelen moet met een cursus, maar dat laten we er hier verder buiten.

De wetgever heeft die regel van verplichte uitzetting een aantal jaren geleden ingevoerd om excessieve overtredingen van asielmigranten effectief te kunnen aanpakken. Daarmee is de wetgever veel ruimhartiger en coulanter geweest dan verstandig was, maar daarin speelde – zoals vaker – een stevige dosis politiek gejank een rol. Nu zien we ook nog dat de rechterlijke macht op eigen houtje de regels verder oprekt. En dat met gevallen (dit is niet het enige) waarvan je moet vaststellen dat een politieke mening de basis moet zijn, juridisch is de zaak klip en klaar.

Deze OvJ moet zelf onder behandeling, hoewel direct ontslaan zou beter zijn. Er is een voorbeeld nodig, en graag een goed. Politieke meningen zouden geen rol mogen spelen in de rechtspleging, maar dat dat hier gebeurt is kristalhelder. Als het recht een verlenging wordt van het politieke debat, dan is het op drift, en weet niemand waarheen we zouden kunnen afdrijven.