Stijloefeningen van Raymond Queneau is iets dat een aspirant-schrijver eigenlijk gelezen moet hebben. In het Frans als het kan. Maar in het Nederlands, in de bewerking van Rudy Kousbroek, is het verplichte kost voor wie zich als taalvirtuoos wil bekwamen.

Raymond Queneau (1903-1976) was een der grootste Franse schrijvers uit de twintigste eeuw. Curieus genoeg is het verhaaltje dat in dit boek op 99 verschillende manieren wordt verteld nauwelijks van belang. De voortdurende herhaling is dan ook een goede reden om er voor het slapen gaan een paar te lezen. Een overdosis is snel bereikt, zodat je er een paar weken plezier van kunt hebben. De essentie is extreem simplistisch.

Een verteller zit op een drukke autobus en ziet hoe een dandyachtige figuur zich opwindt omdat er iemand tegen hem opbotst. Later op de dag komt de verteller de dandy tegen op straat terwijl die met een leeftijdsgenoot over zijn kleding discussieert.

Dat is alles. Maar Queneau laat zien dat je dat op een veelheid van manieren presenteren kunt, door het anders te formuleren, door in de vertelling systeem aan te brengen, door met de tijd te spelen, met de volgorde van de gebeurtenissen en met wat niet al?

De inleiding van Rudy Kousbroek is bijzonder interessant. Niet alleen vanwege de gegevens over Raymond Queneau, maar ook vanwege de algemene kennis die hij terloops opdist voor een gretige lezer.

Hoewel het formeel om een vertaling gaat, is dit minstens zoveel het werk van Rudy Kousbroek als van Raymond Queneau. Dat is met een werk als dit onvermijdelijk. Wie poëzie vertaalt, wordt zeker zo sterk deel van een boek, en legt op dezelfde wijze als de oorspronkelijke auteur zijn ziel in de woorden die de tekst gaan vormen. Dichter dan dit komt proza niet bij poëzie. Alleen een dichter is in staat het werk van een groot dichter naar zijn eigen taal over te brengen. Alleen een groot meester kan een boek als Stijloefeningen bekwaam overzetten naar een andere taal. Kousbroek toont met deze vertaling zo’n meester te zijn. En alleen daarom is het al een genoegen het te lezen.

Stijloefeningen is een boek dat je gelezen moet hebben, dat je tot denken moet hebben aangezet, en je stimuleert met woorden te spelen. Met synoniemen, met de volgorde der woorden, met weinig gebruikte verbuigingen van werkwoorden. Voor het genoegen. En wellicht, om ooit op een dag te bewijzen dat meesterschap geleerd kan worden.

Een onverbiddelijke klassieker.
Zie ook: http://stripgids.org/wp-content/uploads/2009/08/achtergrondinfo.pdf

——————————————————————————————–

Raymond Queneau
Vertaling Rudy Kousbroek
Uitgeverij de Bezige Bij B.V.
143 pagina’s (maart 2005)