Na de stemming komt de duiding. Heel de EU is in een opstandige stemming, de EU-instituten niet uitgezonderd, welbeschouwd.

De opstandigheid van die EU-instituten manifesteert zich met aankondigingen dat de EU gewoon verder sukkelt op de ingeslagen weg. Terwijl leiders die zich in hun oordeel bevestigd zien de EC oproepen om de weg naar een korter, eenvoudiger EU-verdrag zonder het pad naar federalisering te nemen, roepen Juncker, Tusk en Schulz eendrachtig dat het jammer is dat de Britten het niet hebben begrepen, maar dat de EU doorgaat. Zoals vanouds.

Wat hier vooral verhelderend aan is, is wat Angela Merkel eerder deze week kennelijk bedoelde met een andere aanpak van de EU, en zoeken naar een moment van bezinning op welke weg voorwaarts te nemen, waartoe ze eerder deze week opriep in een laatste desperate poging Brexit te voorkomen. Het ging haar om hetzelfde einddoel, mogelijk met een grotere omweg. Bedrog en misleiding: het zijn de handelsmerken van de EU geworden.

Dat na een grote klap nieuwe doelen opnieuw geformuleerd moeten worden, en liefst door nieuwe mensen, lijken ze in het UK veel beter te begrijpen dan bij de moloch in Brussel. Het aftreden van David Cameron als premier was verstandig, de rustige reactie er op van de winnende kant in zijn Conservatieve partij is een schoolvoorbeeld van verstandig politiek management. Dit is geen moment voor overhaast gejuich. Er moet eerst nog lang en zorgvuldig gewerkt worden aan het ontwarren van de nefaste Brusselse webben. De leiderschapswissel zal wel enige personele gevolgen hebben voor al te blatante voorstanders van een Brits Remain – zoals Minister van Financiën Osborne en mogelijk de gouverneur van de Bank of England, die in de campagne een kwalijke rol speelden.

Dat begrip van verstandig politiek management ontbrak vanmorgen bij de Schotse premier, die ietwat overhaast haar kans schoon zag om er direct vol in te springen met het door haar zo gewenste nieuwe referendum over Schotse onafhankelijkheid van het UK. De tijd lijkt inderdaad rijp, maar heel verstandig is het niet er zo direct en genietend gebruik van te maken. Het is een signaal van gefixeerde onbezonnenheid.

Labour
Wie ook een leiderschapswissel in het vooruitzicht heeft is Jeremy Corbyn, de Labourleider. Er werd vanmorgen een motie van wantrouwen tegen zijn leiderschap ingediend door mensen die meen en dat hij meer had kunnen doen om Brexit te voorkomen. Het is een twijfelachtige kwestie: met meer recht kan hij zeggen dat hij de eenheid binnen zijn partij niet onnodig heeft belast door in dit referendum vol uit te gaan. In het UK van dit moment, en binnen Labour, is dat een punt dat Labourmensen zich meer bewust zouden moeten zijn. Wat niet wegneemt dat grote onrust binnen socialistische partijen een land op langere termijn maar zelden slecht uitkomt.

EC
Wie zich wel zouden moeten bezinnen op hun toekomst is de Europese Commissie, speciaal JC Juncker en zijn meest naaste medewerkers. Deze hebben de afgelopen jaren dusdanig blijk gegeven van onbegrip voor de krachten die zij hebben losgemaakt, dat opstappen het enige logische antwoord is. Dat zou het in een democratie in ieder geval zijn – maar de EU bewijst hiermee ten overvloede dat het dat niet is.

Media

In samenhang daarmee dient zich de vraag aan wat we moeten met de huidige media, met name de Nederlandse staatsomroep. Het ongelovige gekrijs vanmorgen was een nieuwsorganisatie onwaardig – zoals veel van door de NOS verzorgde nieuwsvoorziening van de laatste jaren dat is. Zoals GeenStijl al opmerkte: een beschamende vertoning. Het wordt de hoogste tijd de Nederlandse staatsomroep op te heffen of de bezem er flink door te halen. En met flink bedoel ik grote schoonmaak onder de mensen die de inhoud van de programma’s bepalen: de precieze invulling is niet langer boeiend, de collectieve verantwoordelijkheid kan niet langer worden ontkend. Inpakken en opkrassen – en graag snel.

Dat laat allemaal onverlet dat deze gebeurtenis ook voor de EU niet zonder gevolgen zal blijven. De blik van totale verwarring op het gezicht van de Franse president Hollande zojuist was een indicatie van zijn eigen vooruitzichten op herverkiezing volgend jaar. Angela Merkel: zal zij echt nog een periode leidster van de CDU blijven? Het valt niet voor te stellen. Het geroep om de zaak nu maar snel af te handelen vanmorgen was het zoveelste blijk van incompetentie van EP-voorzitter Schulz en anderen. De onderhandelingen tussen EU en UK zullen tact, subtiliteit en beschaving eisen: kwaliteiten waarover deze EU-leiding zo op het oog onvoldoende beschikt. Het is fijn als iemand van hen 9 talen spreekt – maar met begrip van diplomatieke onderhandelingen heeft zoiets helaas te weinig te maken.