Sinds jaar en dag wordt in de Nederlandse politiek geklaagd over de gebrekkige politieke participatie van de bevolking. Maar als die er komt wordt er geklaagd – en niet zo´n beetje ook.

Nederlandse politici laten daarmee blijken dat hun idee van politieke participatie er eentje is van blije instemming met wat politici doen. Maar! Kritiek en afwijzing zijn ongewenst: de ontsteltenis in Den Haag over de massale afwijzing van de EU-grondwet is er een hoogst pijnlijk voorbeeld van.

Dat bedreiging van politici eveneens een vorm van politieke participatie is zullen ze in Den Haag ook wel onwenselijk vinden. Dat is begrijpelijk, maar het demonstreert tevens dat het besef van wat politieke participatie is, bij politici volkomen ontbreekt. Voor veel politici is de beste kritiek die van een ingezonden brief met wat kanttekeningen in het lokale sufferdje, of op een obscure website die onderdeel uitmaakt van de staatsomroep.

Dat niet veel mensen hun kritiek makkelijk in keurige brieven weten te vatten wil er bij politici niet in – veel politici vinden dat ééns in de vier jaar ‘verkeerd stemmen’ al teveel politieke participatie is. Vandaar dat de kluchtigheid deze week die minister Yeşilgöz uitte zo kenmerkend is voor het probleem van de politieke participatie, en hoe ermee wordt omgegaan.

In zekere zin kun je zelfs zeggen dat bedreigingen effectief zijn:

Politici in Nederland zijn dit jaar vaker dan ooit naar de politie gestapt omdat ze bedreigd worden. Dat komt niet alleen doordat politici vaker bereid zijn om aan de bel te trekken als ze worden bedreigd. Volgens minister Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) is dit recordaantal meldingen ook het gevolg van de toegenomen maatschappelijke onrust over zaken als corona en stikstof.
Dat blijkt uit een Kamerbrief die de VVD-minister vandaag naar de Kamer heeft gestuurd. Dit jaar zijn er tot eind november al 1072 meldingen gedaan van bedreigingen door politici. Dat is een forse toename. Ter vergelijking: in heel vorig jaar werden 588 meldingen gedaan en het record uit 2018 stond op 620 meldingen in een jaar.
Het OM ziet ook dat het meer dan voorheen om strafbare feiten gaat. Minister Yeşilgöz schrijft: “Tevens is de ernst van de bedreigingen toegenomen, waarbij het ook opvalt dat het aantal fysieke bedreigingen toeneemt.”
De NOS deed recent een onderzoek onder politici waaruit bleek dat zij zich vaker geïntimideerd voelen. Soms houden ze daarom zelfs maar hun mening voor zich.

Daarmee wil ik wil niet zeggen dat we hiermee op de goede weg zijn, maar wel dat het zinloos is er paniekerig over te doen. Veel van de bedreigingen waar Yeşilgöz het over heeft zijn ongetwijfeld via internet verzonden, en de manier waarop dat werkt is sociologisch onderzocht. Het is te makkelijk, en de bedreigers zijn zich maar al te vaak niet bewust van wat ze aanrichten, aangezien veel bedreigers zich niet al te serieus genomen voelen door de politici, voelen ze dat ook zo over hun uitingen van frustratie – wat de aard is van het gros van de gewraakt bedreigingen. Dat politici dat met bedreigingen wel doen, is op de keper genomen óók een fenomeen dat enige sociologische reflectie verdient.

Hysterie over bedreigingen aan de voordeur zijn precies dat: hysterie. Politieke participatie is meer dan alleen vierjaarlijks stemmen op partijen die regerende politici niet aanstaan. Dat besef dient dieper in te zinken. Zowel bij stemmers als bij politici.