Gisteren bepleitte minister Dijsselbloem in een interview met het Financieel Dagblad het inbouwen van een noodremprocedure voor als de zorgkosten plotseling teveel uit de hand lopen. Op de keper genomen een erkenning van politiek onvermogen van heb ik jou daar.

Het is een lastig punt, aangezien het welbeschouwd een adembenemende erkenning van politiek onvermogen impliceert. Niet alleen politiek onvermogen aan te zien komen wat herkenbaar in het vat zit, maar evenzeer het onvermogen van de politiek de kosten in de hand te houden. Na twintig jaar gedoe met privatiseringen, het inkapselen van specialisten in ziekenhuizen en het niet langer vergoeden van duurdere geneesmiddelen is ;e;en ding zeker: de allerbeste zorg is niet voor iedereen betaalbaar. Maar omdat dat politiek onverkoopbaar is, weigert men de illusie te verstoren. Het gevolg is een onafzienbaar geschipper tussen stijgende kosten en doen wat mogelijk is.

De reden voor een potentiële noodremprocedure illustreert dat par excellence. Tegen het eind van komende kabinetsperiode zullen de extra kosten voor de zorg circa €2,1 miljard bedragen. Exclusief tegenvallers, en dat is waar Dijsselbloem het ongezegd over had. Want tegenvallers treden nu eenmaal voortdurend op. Het is de rode draad van de zorg zou je kunnen zeggen:

In de volgende kabinetsperiode loopt dat bedrag op tot €2,1 miljard. Dat is het gevolg van nieuwe kwaliteitseisen voor de verpleegzorg, die het Zorginstituut op verzoek van staatssecretaris Van Rijn heeft opgesteld. Die nieuwe eisen zijn wettelijk verplichtend en zet de Tweede Kamer buitenspel.

Vervelend. En zo voorspelbaar ook. Dat ze zon elke ochtend in het oosten opkomt is minder zeker dan dat de kosten van de zorg uit de hand zullen lopen.

Helaas zijn juist een del van de maatregelen om die kosten onder controle te krijgen er mede debet aan dat de kosten onbeheersbaar blijken. Want als je gaat kijken zijn het juist die diverse managementlagen die de kosten zo hoog houden. Managementlagen die de kosten moesten helpen onderdrukken. Soms binnen de ziekenhuizen, vaker binnen de verzekeraars. Helpen zal het niet.

Wat zou het gevolg zijn van toekomstige ingrepen door de politiek als de kosten weer eens uit de hand lopen? Heel anders dan bezuinigen op beschikbare zorg en het verhogen van eigen risico’s is er niet. De lonen in de zorg zijn al zo zwaar gedrukt dat een vervolg daarop moeilijk denkbaar is. In ieder geval niet zonder de kwaliteit in de breedte fundamenteel aan te tasten.

Als je kijkt naar de lonen in de zorg dan valt op dat die qua koopkracht de afgelopen veertig jaar aanzienlijk aan waarde hebben ingeboet. Overigens net als die in het lager onderwijs. En dat voor mensen met HBO-opleidingen die toegang gaven tot banen die weinig meer waren dan middelbaar. Daar zit ook een deel van de ontevredenheid van de werknemers: als je een HBO-diploma hebt verwacht je na vier jaar studie meer van de baan die er op volgt.

De zorg van Dijsselbloem is dus evenzeer terecht als zijn oplossing zinloos is. Anders dan het verhogen van het eigen risico is sowieso iets wat de politiek geestelijk maar moeilijk aan kan. En het zal curieus genoeg juist zijn eigen partij zijn die daarvoor mede zorg zal helpen dragen, door te gillen van verontwaardiging over het verlagen van normen die ze zelf te hoog hebben helpen stellen.