De bom waar we al een paar maanden op zaten te wachten is gisteren alsnog gebarsten. Het Poolse Constitutioneel Hof vindt de eigen soevereiniteit van Polen belangrijker dan EU-oekazes.

Gisteravond nam de NOS-correspondent al de eerste aanloop om de toon te zetten. De eerste analyse bij de staatsomroep betekende een naar de mond praten van Brussel en de EU:

#breaking
Poolse Constitutionele Hof oordeelt dat belangrijke artikel 1 en 19 van de Treaty on European Union niet in overeenstemming zijn met Poolse grondwet. Hof zegt daarmee de facto dat Europees recht in gevallen niet boven de Poolse wet staat.
Ramkoers met Brussel ingezet. pic.twitter.com/AKd1IA4dav

— Wouter Zwart NOS (@WouterZwart) October 7, 2021

Uitspraken van Poolse rechtbanken wegen zwaarder dan het Europese recht. Dat is het langverwachte oordeel van het Constitutionele Hof van Polen in een zaak die de verhouding tussen Polen en Brussel op scherp zet. De Poolse regering moet de uitspraak nog rechtsgeldig verklaren, voordat hij van kracht wordt.

Maar deze bekendmaking kwam gisteren te vroeg om al veel officiële reacties te genereren, dus die kwamen vandaag. Vooral de boosheid spatte er af:

EU-landen hebben verbolgen gereageerd op de uitspraak van het Poolse Constitutionele Hof. Dat oordeelde gisteren dat de Poolse wet boven het Europees recht gaat.
Het grondwettelijk hof boog zich op verzoek van premier Mateusz Morawiecki over de vraag wat zwaarder weegt: Pools of Europees recht. Sommige artikelen van de verdragen van de Europese Unie en sommige uitspraken van de EU-rechtbanken zijn in strijd met de Poolse grondwet, luidde het oordeel.

Het EU-volk lijkt te denken dat het voldoende heeft afgetikt om nu slaafse volgzaamheid van Polen en haar regering te mogen eisen. Zo ongeveer als de masochisten van D66 dat van nature graag willen.

De verwachting was al dat de uitspraak de verhoudingen tussen Polen en de andere EU-landen verder op scherp zou zetten. “Een aanval op Europa”, zo noemt de Franse minister van Europese Zaken het oordeel van de Poolse rechter. Hij sluit economische sancties niet uit. “Het is zeer ernstig. Er is een risico dat Polen de Europese Unie verlaat.” Hij voegt daar aan toe dat hij dat scenario niet wenselijk vindt.
Luxemburg laat zich fel uit. “Deze ontwikkeling in Polen is zeer verontrustend”, stelt minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn. “We moeten zeggen dat Polen met vuur speelt.”

Bovenstaand Teletekst-bulletin is in al zijn onoprechtheid heel kenmerkend voor de situatie, en iets dat je als landverraad door de staatsomroep zou moeten betitelen. Het Poolse Hof heeft bepaald dat EU-beslissingen niet te allen tijde boven de Poolse wet gaan, niet andersom. Om Donald Tusk nu tot oppositieleider te bombarderen, omdat men van hem weet dat hij met Brusselse regels meepraat is ook al stevig over de top.

Dat die economische sancties al enige tijd geleden zijn gestart was al bekend – de pecunia voor de Poolse Corona-herstelplannen (sowieso een onzinnig verhaal) zijn door Brussel in de diepvries gestopt, en de begrote 24 miljard worden niet uitgekeerd tot Polen voor Brussel buigt, zo lieten bronnen al enige tijd doorschemeren.

Het Poolse Hof heeft zijn uitspraak een paar maanden uitgesteld – klaarblijkelijk in een poging een kool-geit formule te bedenken – laatstelijk deed zij dat vorige week nog. Dat de uitspraak deze week toch kwam, suggereert dat men besefte dat er geen baat te verwachten was van verder uitstel, van iets dat voor iedereen helder genoeg lag. Zodat men het verder aan de Poolse regering overliet de uitspraak te bekrachtigen, en deze rebellie tegen Brussel al dan niet voort te zetten.

De kwestie zou inderdaad tot een Pools exit uit de EU kunnen leiden, hoewel de NOS gisteren al meldde dat het Poolse Hof niet vindt dat het Poolse lidmaatschap van de EU in gaat tegen wat de toenmalige regering gerechtvaardigd was te tekenen. Desalniettemin zegt de EU-correspondente van de NOS:

“Met deze uitspraak van het hof legt Polen echt een bom onder de rechtsorde van de Europese Unie. Want de bedoeling is juist dat het EU-recht, waar dat is afgesproken, boven de nationale wetten gaat. Dan is er maar een reactie mogelijk vanuit Brussel en dat is een harde reactie. Hoe hard die zal zijn, moeten we afwachten.

Wat hier ook uitkomt: duidelijk is dat een discussie over wat soevereiniteit onder Brussels bewind feitelijk betekent onvermijdelijk wordt. Dat is herkenbaar iets dat men in landen als Nederland altijd wilde vermijden, zeker nadat het referendum van 2005 het voorstel van een federale EU naar de internationale schroothoop verwees – waarna D66 in 2018 het bestaan van referenda in Nederland begroef.

Dat het recht je eigen rechtsprak in te richten een elementair onderdeel van soevereiniteit is, lijkt me iets dat je in geen enkele discussie zult kunnen vermijden. Wie daar rustig over nadenkt beseft dat de bizarre constructie met het EU-hof ooit tot moeilijkheden zou moeten leiden.

---

Nexit wordt een steeds beter idee. Maar dat ga je pas zien als je voelt en ziet wat men doet. Overigens laat deze hele charade zien wat de snelste en goedkoopste weg uit de EU is: de boel blokkeren tot ze blij zijn ons te laten gaan. Het alternatief is er uitgegooid te worden als je wetgeving van de wensen van de rest gaat afwijken – maar dat is het natuurlijk niet waard.

---

Meer over censuur en haar bijverschijnselen leest u hier op Veren of Lood. Over de worsteling van Polen en Hongarije met de EC leest u onder de links.