Als de peilingen niet bedriegen gaat binnenkort een oud bon mot in werking treden: You can fool all the people some of the time, and some of the people all the time, but you cannot fool all the people all the time. De VVD zit in haar eigen val. En diep vallen zal ze.

De quote is van Abraham Lincoln. Het zijn woorden die hem in ieder geval worden toegeschreven, al is allerminst zeker dat hij ze daadwerkelijk gebruikte. Dat doet echter niets af aan wat het gezegde impliceert. Wat je naar het Nederlands mogelijk zou moeten vertalen met de uitdrukking: Gods molens malen langzaam maar heel fijn. Hoewel ook Boontje komt om zijn loontje in aanmerking komt.

Sinds 2012 (41 zetels) is de VVD ongeveer gehalveerd. Dat ze nog steeds de grootste is in de peilingen toont dat het electoraat in grote verwarring verkeert, hetgeen een aanwijzing is dat pas vlak voor Tweede Kamerverkiezingen de echte rekening zal worden opgemaakt. Herinnert u zich wat het CDA onder Balkenende overkwam in 2010? De mensen waren hem zat; Rutte lijken ze nog meer zat te zijn, want dat hij de zaak voortdurend flest is onmiskenbaar. Een andere leider zal de VVD niet helpen, tenzij er iemand met groot gezag uit de coulissen zou worden opgediept die tegen premier Rutte oppositie heeft gevoerd.

Aangezien Bolkestein en Wiegel echt te oud zijn nu, betekent dit dat de VVD bij eerstvolgende verkiezingen totaal kansloos zal zijn. De smoes rechts te zijn ondanks een jarenlange aantoonbare linksliberale koers gaat niet langer op, en iedere opvolger van Rutte zal worden gevloerd met de vraag waarom deze zijn of haar afwijkende mening niet eerder in stelling bracht? Slecht een hernieuwd lijsttrekkerschap van Rutte maakt die uitkomst ongewis, niettegenstaande dat veel mensen zijn leugens te zeer haten om ooit nog op hem te stemmen. Toch: voor veel mensen blijft Rutte de premier in onzekere tijden, ook al heeft hij die schijn van zekerheid slechts.weten te creëren door voortdurend de boel aan elkaar te liegen.

Het stopwoord van toekomstige verkiezingsdebatten met Rutte is nu ‘leugenaar’. Ook al wordt dat voortdurend eleganter geformuleerd, het is het woord dat in het achterhoofd van elke toeschouwer vastgeklonken zit.

Zo lang de VVD in de peilingen veilig boven de andere partijen zweefde en de premier in het Torentje had, leek er geen vuiltje aan de lucht. Maar de peiling hierboven laat zien dat de partij definitief binnen schootsafstand van de concurrentie gekomen is, en dat zij niet de meest logische partner behoeft te zijn om een toekomstig kabinet rond te bouwen. Behalve door haar aanwezigheid in het midden van de politiek, maar dat was nooit wat haar kracht was. Anders dan op links was de rolverdeling op rechts herkenbaar: de PVV blafte rechtse waarheden, en de VVD ging er mee aan de loop. De SGP was het keurmerk voor nette afkeer van zaken, en het FvD is een partij waar een bijna progressieve hoop van af  straalt. Allemaal heel kort door de bocht geformuleerd, zoals u begrijpen zult.

De mars naar het midden die de VVD onder Rutte inzette heeft haar het CDA op alle rechtse punten voorbij zien gaan in haar drang bij linksere partijen in het gevlij te komen. De verwarring daar – de VVD blijft de partij van het grootkapitaal, iets dat men daar maar al te eenvoudig associeert met elites en aanverwanten – maakt de VVD niet direct hun gedroomde partner. De tandem die de VVD de laatste jaren met D66 vormde (vooral, maar niet uitsluitend in het EP) doet eigenlijk de deur dicht. Dat deze partij van globalistische luchtfietsers in feite een extreemlinkse koers volgt als het gaat om de attitude tegenover eigen volk en land, lijkt bij de VVD niet doorgedrongen. Nog minder dat dit onverenigbaar is met wat de partij altijd wilde uitstralen: waakhond tegen de PVV met een gezonder behandeling van dezelfde gedachte. Dat alles met de herkenbare maar dwaze attitude, dat alles rechts van de VVD extreemrechts zijn moet. Alsof de VVD de maatstaf der dingen is.

Het FvD staat bij peiler Maurice de Hond een stuk hoger dan bij de andere peilers, maar dat verhindert niet dat het algemene beeld van haar succes duidelijk is: de PVV heeft de VVD van haar karakter als volkspartij beroofd, het FvD doet dat wat betreft rechtsliberale ruimdenkendheid. Hetgeen altijd een belangrijke stroming binnen de VVD was en haar intellectueel interessant maakte. Wat bij komende verkiezingen resteert is een partij die de rol van het CDA overnemen wil. Maar daarvoor echter niet langer over de middelen beschikt, aangezien zij die de afgelopen jaren met verve verkwanseld heeft.

Dit weekend verspreidde zich op twitter de hoax dat Frits Bolkestein zijn lidmaatschap van de VVD had opgezegd. Zelf acht ik dat eigenlijk ondenkbaar, maar het feit dat het zo gretig rondging is zowel kenmerkend voor het verschil in statuur dat Bolkestein heeft als elder statesman tegenover de huidige VVD-top, als de wanhoop die men voelt als men die huidige top in ogenschouw neemt. Wellicht was dit het meest kenmerkende bewijs van de deconfiture van de VVD dat ik de afgelopen jaren heb gezien. Er kan nog meer af, want de VVD biedt nu te weinig om kiezers vast te houden bij een doorsnee middenpartij zonder positief aansprekende punten.