De peiling die Maurice de Hond gisteren publiceerde gaf weer interessant voer ter overdenking. Wildersproces2 verscheurt Nederland politiek. Bijna angstwekkend.

Nu neig ik er toe alle peilingen interessant te vinden, maar wat mij speciaal inneemt voor die van De Hond is dat deze er van tijd tot tijd een stevige vragenlijst tegenaan gooit om te kijken naar de beweegredenen achter de beweegredenen. Zo formuleert hij het natuurlijk niet, maar je leest er uit af dat men bij Peil.nl probeert te ontdekken hoe het electoraat redeneert, in plaats van domweg paaltjes te zetten voor de verkregen voorkeuren. Wat mij dan weer in staat stelt uit de manier waarop men dat doet de redenaties van de peilers te destilleren.

Gisteren gaf de wekelijkse peiling een enorme uitschieter te zien:

Wat de uitschieter nog sterker maakt is dat ik me meen te herinneren dat Maurice de Hond ooit stelde grote (3+) uitschieters over meerdere peilingen te verdelen om emotionele uitschieters te dempen. (Een uitstekend verdedigbaar principe. Of mijn herinnering klopt ziet u volgende week.)

Drie zetels extra naar de PVV, één naar DENK. Ten koste van de VVD en de traditioneel-linkse partijen. Die, zoals het peilingsverslag achteloos opmerkt, gezamenlijk nog slechts 25% van het electoraat vertegenwoordigen. Daarmee worden zowel SP, PvdA als GL in één hoekje gezet. Heel kort samengevat kun je zeggen dat de partijen die zich van oudsher het meest druk maken om een ‘rechtvaardiger’ verdeling van het nationale inkomen gisteren 3% van het totale electoraat hun prioriteiten zag verschuiven. Dat is heel veel, en zegt wel iets over de manier waarop politieke prioriteiten in het algemeen onderhevig zijn aan een algemene verandering.

Politiek proces
Evenzeer belangrijk is de vragenlijst die men bij Peil.nl liet beantwoorden over hoe de kiezers Wildersproces2 beoordelen. De resultaten waren niet mals (pdf), zeker niet als je beseft dat de voorstanders van een veroordeling van Geert Wilders toch zeker voor een deel netjes zullen antwoorden dat het recht zijn loop moet hebben. Hetgeen natuurlijk waar is, maar is er in Nederland in de recente geschiedenis een proces gevoerd waarover vrijwel de gehele bevolking een mening had voor er een uitspraak was? Dat is naar ik vrees een unicum, en ondersteunt het idee van een politiek proces.

Merk op dat het ten aanzien van dit proces vooral de aanhang van GL, PvdA en D66 is die het onderling erg eens is, en zich daarmee van de hoofdmoot van het electoraat afkeert. Niet dat dat op zich betekent dat ze ongelijk hebben, wèl dat dit proces de samenleving op een ontstellende manier verscheurt. En dat voor een proces dat beoogt op te treden tegen ‘haatzaaien’. De antwoorden op de stellingen uitgesplitst naar politieke voorkeur zijn volstrekt desastreus vanuit het perspectief van het OM.

OM
Als uit peilingen blijkt dat de meerderheid van de bevolking dit als een politiek proces ziet dat vooral doet wat het beoogt te bestrijden, is er iets goed mis met de door het Openbaar Ministerie gekozen aanpak. Dat de meerderheid der ondervraagden er van uit gaat dat – ongeacht de uitslag – dit proces voor de PVV een gunstig effect zal hebben is daarvoor de kers op de taart, die nogmaals onderstreept dat dit proces nooit gevoerd had mogen worden. Het doet pijn dat je een peiling ziet waarin de rechterlijke macht zó’n draai om de oren moet incasseren, maar anders duiden kun je het niet. Een politiek proces is wat een overgroot deel van het electoraat als zodanig bestempelt. Onder welke vlag dat gebeurt doet ironisch genoeg eigenlijk niet ter zake.