Eigenlijk vind ik opruiing een vaag maar interessant begrip. Juristen kunnen er wat mee, maar sociaal gezien blijf het een bizar concept.

Voor opruiing dien je namelijk eerst een gehoor te hebben. Zonder luisteraars geen opruiing. Iemand die in het luchtledige staat te schreeuwen zou je theoretisch poging tot opruiing ten laste kunnen leggen, maar wie zou zo gek zijn? Internet heeft wat dat betreft de verbaal uitgedaagden de kans gegeven het schriftelijk te doen, en het OM maakte daar vandaag dan ook gretig gebruik van om BlokkeerFriezin Jenny Douwes (die overigens bepaald niet als verbaal uitgedaagd kan worden beschouwd) van alles ten laste te leggen.

Overigens is een poging tot opruiing wel degelijk strafbaar als je in het openbaar wilde dingen gaat staan roepen terwijl niemand er acht op slaat. Is dat echt strafbaar? Theoretisch wel, maar de kans dat je als dorpsgek wordt weggezet is aanmerkelijk groter. Maar nu de overheid de instituten voor verwarde mensen heeft opgeheven of omgebouwd tot moskeeën, wordt de kans op opsluiting weer groter. Dat het een communicerend vat is met instituten voor geestelijk welzijn is een indicatie van wat het begrip werkelijk omvat.

Voorts is opruiing een soort onbepaalde variant van “aanzetten tot..” Aanzetten tot moord kan in het geniep, in kleine kring of gewoon één op één. Maar uit de aard der zaak weet je in geval van opruiing vaak niet eens wie je ergens toe zou kunnen hebben aangezet. Opruiing is daarom in alle opzichten ook een juridisch containerbegrip, waarin een Officier van Justitie tussen de restjes van zijn mogelijkheden toch de hoofdprijs nog ontdekken kan. Want het Wetboek van Strafrecht geeft ook een indicatie van waar het probleem werkelijk zit. Een opruier is

Hij die in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruit, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie.

Dat het openbaar gezag hier letterlijk wordt genoemd als hèt object om tegen op te ruien is ook van grote betekenis. Het heeft de wetgever kennelijk vooral verontrust dat er tegen haarzelf en haar consorten kan worden opgeruid. Opruiing tegen je buren of Zwarte Piet-anti’s houdt de overheid in laatste instantie een stuk minder bezig. Hoewel in het geval van de Zwarte Piet-anti’s het artikel zo zou kunnen worden geïnterpreteerd, dat de bedoelingen van de opruiing is de wensen van het openbaar gezag te dwarsbomen. Ai. Daar zitten ze nu in Friesland maar mooi mee. Jenny Douwes riep niemand ergens toe op, en sprak alleen haar afkeuring uit over een bepaald aanstaand fenomeen. Desalniettemin was het OM er snel bij haar te waarschuwen tegen opruiing.

De kans dat mensen eigen conclusies trekken en daarop mogelijk daden baseren is daarom het grote probleem met het verbod op opruiing. Achteraf bezien werpt dit de vraag op of dit stukje ook onder de definitie van opruiing zou kunnen vallen? Vriendelijk over de wetgever en het openbaar gezag is het niet speciaal, maar ik noem niets dat mensen zouden moeten ondernemen tegen de toepassing van opruiingsbestrijding door het OM. Of is het benoemen van feiten tegenwoordig soms ook al opruiing? Je krijgt steeds vaker de indruk. We zullen moeten afwachten en het al dan niet zien.