Marcel Canoy, D66-epigoon en deeltijd-hoogleraar aan de universiteit Tilburg, meent dat rechtspopulisme slecht is voor de economie, en schreef dat op. Dit politiek geïnspireerde kwastwerk irriteerde Alexander Sassen van Elsloo hooglijk, zodat hij de portee van het epistel fileerde, opdat de bedoeling er van niet kan worden misverstaan.

De heer Canoy heeft een column geschreven (zie hier) met 5 redenen waarom rechtspopulisme economisch slecht uitpakt. Het stuk rammelt aan alle kanten, dus ik zal mijn bezwaar bij elk punt kort aankaarten.

1 – Nexit
Canoy stelt dat alle economen, zelfs de eurosceptische, uit de EU stappen een slecht idee vinden. Brexit is daar mooi voorbeeld van en Noorwegen en Zwitserland zijn onzin voorbeelden.

Allereerst is Brexit niet per se een template voor Nexit. Vraag is hoe en waarom en met wie. Als alleen Nederland exit gaat, dan betwijfel ik of de EU zal blijven voortbestaan, maar laten we aannemen dat de EU zal blijven bestaan. Wat dan? Canoy heeft gelijk dat de manier waarop een exit plaatsvindt cruciaal is. De meeste EU-sceptici zijn juist voor andere samenwerkingsvormen tussen Europese landen dan de supranationale EU. Het feit dat Canoy dit niet benoemt maar gewoon stelt dat de rechtspopulisten een exit willen en basta, toont mijns inziens aan dat Canoy een gekleurde column heeft geschreven. Niets mis mee, maar doe dan niet alsof je een gebalanceerd beeld schetst.

Als een Nexit gezien wordt in de context van vrije handel maar zonder politieke unie, dan is daar genoeg voor te zeggen, ook door economen. Echter, de EU heeft al veel stappen genomen naar een supranationale staat en dus zal een wijziging van koers zeker kosten met zich meebrengen. Iemand die dat in twijfel trekt, is niet realistisch. Dit betekent echter niet dat de keuze voor iets anders dan de EU dan maar moet worden uitgesloten. Vraag is of de EU de beste is van alle mogelijke opties (en daarbij behorende geschatte kosten) en daar hoor ik Canoy absoluut niet over; hij blijft zijn droombeeld van de EU vergelijken met een harde Brexit, terwijl dat niet de enige keus is om de EU te veranderen/verlaten.

De problemen die ontstaan bij één maken wat niet één is noch wil zijn, die negeert Canoy ook compleet. Veel critici van de EU die ik ken zijn dus niet zo zeer bezig met terug achter de dijken met eigen guldens en zo, maar met de vraag of de EU de beste manier is om ons de twee doelstellingen (vrede en welvaart) te brengen. Sommigen, zoals ikzelf, denken zelfs dat het geforceerd één maken van bovenaf, in combinatie met een steeds centralistischer overheid die verder en verder weg staat van de kiezers, juist een bedreiging is voor vrede en welvaart. Weer een bezwaar wat Canoy negeert; het is namelijk makkelijker om de andersdenkenden als zotten weg te zetten, in plaats van ze te beschouwen als mensen met legitieme zorgen.

2 – Minachting voor wetenschap
Canoy stelt dat rechtspopulisten de wetenschap bestrijden en met name economen niet wil gebruiken maar het volk wil laten bepalen wat en hoe.

Ook hier is Canoy (bewust?) nalatig; economie is een sociale wetenschap en geen exacte. Wat ook gelijk betekent dat economen niet zo eensgezind zijn over wat er zou moeten gebeuren, aangaande sociaal beleid, subsidies en de andere punten die hij opnoemt. Nog meer onvolkomenheden: een kosten-batenanalyse maken is afhankelijk van de aannames die je doet, het model wat je gebruikt; voor elke econoom kunnen deze dus anders uitpakken. En als er iets exact uit te rekenen valt, dan heb je geen econoom nodig maar een accountant.

Maar de grootste gotspe is door te stellen dat rechtspopulisten geen begrotingsbeleid zouden hanteren, geen mededingingsbeleid en zo verder. Allereerst is de door Canoy betitelde rechts-populistische groep niet zo homogeen als hij suggereert: FvD en PVV zijn economisch absoluut niet met elkaar te vergelijken. Dat de heer Canoy deze partijen abject vindt (vindt hij mij ook) is duidelijk, maar om ze dan op één grote hoop te gooien en gelijk te schakelen is onzinnig. Onderscheid maken tussen de verschillende groepen zoals FvD en PVV weigert hij dus te maken (bewust?). Verder verspreidt hij hier fake news want hij dicht partijen standpunten toe die helemaal niet zijn ingenomen door bijvoorbeeld FvD of PVV.

Het tweede punt van Canoy komt dus erg over als een frame: met de EU en heersende economen en wetenschappers is alles OK, maar bij rechtspopulisme gaat het licht uit.

3 – Welvaart is gebaseerd op een win-win
Rechtspopulisten zijn net als Trump en beschouwen handel als een win-lose wedstrijd, wat juist tot lagere welvaart leidt. Het wij-zij denken van rechtspopulisten is dus rampzalig voor de welvaart.

Hier ben ik het in ieder geval eens met de paragraaftitel die Canoy gebruikt, maar weer gebruikt hij een doorzichtige frame: rechtspopulisten zijn zoals Trump. Klaar; einde discussie. Weer de groep rechtspopulisten als één  bestempelen en dan linken aan een impopulaire persoon is nou niet bepaald wetenschappelijk te noemen van Canoy. Hij begaat de fout die hij aan rechtspopulisten toedicht: minachting voor wetenschap.

Verder is dat wij-zij denken niet onderbouwd. Ik heb toch duidelijk gehoord dat FvD (die Canoy bestempeld als rechtspopulistisch) vrije handel en goede betrekkingen met andere landen wil, niets van dat wij-zij denken waaraan hij refereert. Canoy doet een beschuldiging en onderbouwt deze niet eens. De interessante vraagstukken over vrijhandel (kapitaalstromen, regulatory arbitrage, oligopolie effecten, clash of cultures, immigratie, enz.) negeert hij. Weer niet serieus een discussie aan willen gaan of aanzwengelen, maar gewoon de andersdenkenden zwart maken, dat is wat de heer Canoy lijkt te doen.

4 – Politiek kapitaal
Door de afleidingsmanoeuvres van de rechtspopulisten wordt er enorm veel politiek kapitaal gespendeerd aan randverschijnselen zoals het Oekraïne referendum. Verder geeft de media er ook teveel aandacht aan en verlaagt zij zich tot het najagen van clicks en advertenties.

Hier kondigt Canoy een mening aan, want hij vindt het EU-verdrag met Oekraïne een bijzaak. Maar is het een bijzaak? Is discussie niet de hoeksteen van democratie? Waar het op neer lijkt te komen, is dat Canoy referenda maar duur vindt en alleen de dommigheden van het volk etaleren. Het Oekraïne-referendum was bij voorbaat onzinnig omdat al duidelijk was dat de EU er mee door zou gaan. Aankaarten of het wel goed is wat de EU hier kon doen zonder instemming van de Nederlandse kiezer, daar heeft hij het niet over. Dat de kiezer overduidelijk wat anders wilde, daar heeft Canoy het ook niet over. Dat deze onvrede voor instabiliteit kan zorgen, daar hoor ik hem ook niet over. Dat onze bestuurlijke elite keer op keer faalt de kiezers te enthousiasmeren voor de EU en de stappen die zij neemt, ook daar hoor ik niets over; terwijl een kenmerk van goed leiderschap is om mensen mee te krijgen in plaats van op te dragen. Het falende leiderschap van onze elite wordt niet genoemd in deze context, laat staan als mogelijke oorzaak van de opkomst van het door hem zo verfoeide rechtspopulisme.

Verder, door te stellen dat de media alleen aandacht geven aan andersdenkenden uit effect- en winstbejag, bepleit hij naar mijn mening een poging tot opleggen van censuur. Onder het mom van “deze gekkies moet je geen podium geven” en “omdat ze zo’n groot podium krijgen, is rechtspopulisme zo groot geworden”, probeert Canoy de media te laten opereren naar zijn idee wat politiek correct is. Dat de media steeds gekleurder wordt zoals in de VS, dat zie ik ook (en ik vind het een slechte ontwikkeling), maar het is wel erg simplistisch om de eigen maat als maat voor anderen te gebruiken.

5 – Angst
Canoy stelt dat rechtspopulisten iedereen ongefundeerde angsten aanpraten, met name betreffende moslims en het buitenland. Hierdoor zouden beslissingen genomen kunnen gaan worden waarvan de risico’s onderschat worden.

Dat immigratie en de gebrekkige integratie (zo niet volkomen segregatie) van verschillende culturele groepen niet tot problemen hebben geleid en/of kunnen gaan leiden is een boude bewering. Niet willen inzien dat er problemen zijn en dat er een verschil is tussen stock en flow, zou hij als econoom toch moeten weten. en verbaasd mij. Het cumulatieve effect van immigratie, de verschillende geboortecijfers van elke groep en zo verder kunnen wel degelijk leiden tot problemen. Dat is geen angst maar een zorg, die volgens Canoy niet bestaat en onbesproken dient te blijven.

Dat het economisch goed gaat en dat onze maatschappij relatief zeer stabiel is, betekent niet dat dit altijd zo zal blijven. Dit argument gebruikt Canoy in wezen ook als hij de EU verdedigt (nodig voor vrede en welvaart). Het verschil van mening tussen de verschillende groepen ter rechterzijde en Canoy over wat de toekomst bij elke mogelijke route brengt, is waar het om moet gaan. Dat sommigen (met name politici) hier angst gebruiken, is helaas een feit. Een aanpak overigens waaraan de heer Canoy zich geregeld zelf ook schuldig maakt, gezien opmerkingen die neerkomen op “zonder EU gaat het licht uit” en dergelijke. Dus in deze vind ik het een slecht argument met een enorm de pot verwijt de ketel gehalte.

Conclusie
Al met al lijkt de column van Canoy eerder een poging tot vilification te zijn van de groepen die er andere meningen op na houden dan hijzelf, dan een goed onderbouwde stelling weer te geven.

---

Dit artikel verscheen eerder op Tradeidee.nl, een site waar ervaren professionals uit de beleggingsindustrie hun unieke ideeën en uitgesproken meningen delen met beleggers.