De bewering “de ontwikkelingshulp is mislukt” is van een ander kaliber dan “de mensheid is slecht”.

Voor de laatste bewering zijn geen objectieve criteria denkbaar en zij valt dus niet te toetsen. Dat kan wel voor de mislukking van de ontwikkelingshulp en meer in het bijzonder voor de mislukking van de Nederlandse hulp. Mede dank zij het feit dat we die altijd heel ongelijk verdeeld hebben over de diverse in aanmerking komende landen, kan het effect met enkele simpele ceteris paribus aannames worden gemeten.

Neem de drie leden van de Oost Afrikaanse Unie, een drietal voormalige Engelse kolonies, Kenia, Oeganda en Tanzania. Toen de Unie uiteenviel hadden ze een vergelijkbare infrastructuur en een zelfde niveau van opleiding van de inheemse bevolking.

Oeganda was dank zij haar gunstige klimaat en bodemgesteldheid iets beter af dan de andere twee, die relatief over meer woestijn en savanne beschikken, maar Oeganda had een politieke handicap die de andere weer niet hadden.

Vrij snel na de onafhankelijkheid veranderde Oeganda van regime. De koning werd opzij gezet door Milton Obote en die op zijn beurt door Idi Amin. De hard werkende Hindoestanen werden het land uitgezet, de meeste blanken vertrokken en na verloop van tijd was Oeganda aan de bedelstaf. Veel ontwikkelingshulp heeft het nooit gehad.

Ook in Tanzania en Kenia werden de Hindoestanen op alle manieren de voet dwars gezet. Zij werden gediscrimineerd, hun bedrijven werden hen afgenomen ze kregen geen vergunning hun geld het land uit te brengen. De meesten immigreerden berooid naar Engeland. Blanken mochten blijven en hadden ook minder last van discriminatie dan de Hindoestanen. Kenia had er ongeveer twintig duizend. Tanzania, dat voor de Eerste Wereldoorlog Duits was en daarna nooit helemaal Brits is geworden had er maar een handvol. De regimes waren in beide landen incompetent en corrupt, maar Kenia koos voor een kapitalistische en Tanzania voor een socialistische variant.

Tanzania kreeg van Nederland een voorkeursbehandeling, Kenia kreeg van ons nauwelijks iets. Voor de Kamerleden die menen dat de Nederlandse ontwikkelingshulp effectief geweest is, zou het niet zo moeilijk moeten zijn om aan te tonen dat Tanzania met haar gelijke uitgangspositie, maar zonder Mau Mau of burgeroorlog, zonder voormalige kolonialistische grootgrondbezitters en met een socialistische verdeling van kennis, macht en inkomen het beter gedaan heeft dan de zusterlanden Kenia en Oeganda. Anders dan Oeganda had Tanzania geen Obote of Idi Amin maar de algemeen geachte en in Nederland zelfs vereerde Julius Nyerere.

Heeft Tanzania betere scholen, betere wegen een groter nationaal inkomen per hoofd, betere medische voorzieningen, een betere infrastructuur dan Kenia of Oeganda? Nee, integendeel, het scoort op al die punten slechter.

Oeganda heeft na de verdwijning van Obote en Amin een inhaalslag gemaakt, met leningen van de Wereldbank, maar verder nog steeds zonder ontwikkelingshulp die ook maar in de verte vergelijkbaar is met die van Tanzania. Kenia is en blijft corrupt en verandert niet spectaculair. Tanzania zakt verder weg in een moeras van incompetentie en bureaucratie. De hulp van Nederland die nog steeds wordt gegeven heeft geen meetbare resultaten opgeleverd.

Museveni heeft Oeganda er wel boven opgeholpen. Niet erg democratisch en ook met verwaarlozing van nogal wat mensenrechten, maar zijn landgenoten hebben het er wel beter dan vroeger en ook beter dan in de buurlanden. Alleen homo’s dus niet.

———————————————————————————————

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp