Paniek in de politiek is altijd interessant, maar wat er ditmaal bij het debat over de regeringsverklaring wordt gezegd is opvallend. Zowel VVD als D66 roepen niet op goed naar hun plannen te kijken, maar smeken om steun en gezamenlijkheid, al noemen ze het anders. Maar PVV zowel als GroenLinks lijken vanuit hun eigen standpunten totaal ongeïnteresseerd.

Het begon gisteren vrij normaal. Dijkhoff strekte zijn vingers iets, wat door moest gaan voor een uitgestoken hand. De directe reactie van zowel Roemer als Asscher liet zien dat door hen niet begrepen werd wat Dijkhoff bedoeld had: Zowel Roemer als Asscher verzochten direct om een bewijs van goede trouw door een hapje van de baas te krijgen toegeworpen. De toezegging van Dijkhoff er serieus mee om te zullen gaan was wat vlak, en binnen de lijnen van het normale politieke spel. Grappig was wat Dijkhoff zei over het regeringsprogramma dat wellicht zelfs beter zou zijn dan dat van de VVD. Die partij haalde immers maar 33 zetels, en moest er 43 bijeensprokkelen om te kunnen regeren? Dat impliceert dat er voor dit regeringsprogramma tijdens verkiezingen toch zeker tegen de 75 zetels gehaald zouden moeten worden, al lijken de peilingen er eerder op te wijzen dat deze coalitie gezamenlijk op de weg terug is naar die 33.

Dat werd anders met de vaak wat gezwollen taal van Alexander Pechtold. Pechtolds oproep de tegenstellingen niet verder te vergroten doet wat vreemd aan van een man die zijn politieke verdienmodel heeft afgestemd op verzet tegen de standpunten van de PVV, en daarmee een zeer belangrijke basis legde voor de huidige verdeeldheid in het land.

De woorden over GroenLinks duiden onmiskenbaar aan dat hij vindt dat Klaver cs  gewoonlijk niet aan wegwerppolitiek doen. Daar merk je dan weer niets van als Klaver zelf wat mag zeggen:

Als je af gaat op de aanpak van Klaver zie je direct dat deze vindt dat het gebrek aan gemeenschapszin duidelijk wordt geëtaleerd door het volgen van zijn leiderschap. Dat is natuurlijk een op zich deugdelijke definitie, maar politiek klopt er niets niet.

Wat is er gaande? Zoals ik een paar maanden terug al liet zien in een essay over de weg naar een burgeroorlog, is de eerste stap het versplinteren en wegvallen van het politieke centrum. Pechtold heeft door het Nederlandse centrum mede te versplinteren zijn eigen D66 weer van enige levensvatbaarheid voorzien.  Door zijn onvermogen het electoraat van verslagen politieke tegenstanders op te slokken heeft hij echter vooral de doos van Pandora geopend voor een keur aan nieuwe partijen. Die probeert hij nu allen tot gematigdheid en volgen van (oud) leiderschap op te roepen? Dat kan onmogelijk werken, aangezien juist hun verzet tegen de gevestigde orde hen mede van hun electorale levensbloed voorziet. Gehoor geven aan de oproep van Pechtold zal eenvoudig betekenen dat ze zullen worden leeggezogen door Pechtold en stijfkoppiger concurrenten. Gebeuren zal het daarom niet.

Een versplinterd politiek spectrum herstel je niet door in de Kamer een oproepje te doen en je klamme voorpoot uit te steken. De wijsheid daartoe komt nu te laat, en de gedachte is al te vaak door hemzelf verraden. Want aan het eind van de dag zijn zowel Pechtold als Dijkhoff carrière politici die in de eerste plaats zijn gericht op hun eigen korte termijn succes. Dat de ruimte voor politieke spelletjes met een horizon van niet meer dan een jaar of drie er niet meer is lijkt nog steeds onvoldoende doorgedrongen.