Nu het nieuwe kabinet is beëdigd, is Olleke Bolleke Knol staatssecretaris-af. Er kwam prompt veel achterstallig vuil boven drijven.

Maar eerst een kwestie waarin Nederland weer eens het allerbraafste kindje in de klas speelt. Een Nederlandse commissie beweert dat Nederland betrokken is bij pushbacks[1], en dat dat moet worden aangekaart bij de EC. Basis van die redenatie is dat de buitengrenzen van de EU ook onze grenzen zijn, en derhalve dat Nederland geen eigen grenzen meer heeft omdat het haar soevereiniteit te grabbel heeft gegooid. Gevolg zou zijn dat alles dat aan die buitengrenzen gebeurt mede onze verantwoordelijkheid zou zijn, en dat we dus blootstaan aan een volgende procesgang van Urgenda-allure.

Volgens de ACVZ moet Nederland oppassen hier niet medeverantwoordelijk voor te zijn. “We zijn door een ondergrens gegaan in de EU.” Bij zogeheten pushbacks worden migranten met geweld bij de grens tegengehouden en teruggestuurd. Dat gebeurde afgelopen jaar onder meer bij de grenzen tussen Griekenland en Turkije, Kroatië en Bosnië, en Polen en Wit-Rusland.

Het schijnt de ACVZ te zijn ontgaan dat de EC in december besloot dat uitzonderingen mogelijk zijn. Voorts:

Volgens de ACVZ is het lastig om vast te stellen wat er precies gebeurt aan de Europese buitengrenzen. Deels komt dat doordat het gebeurt op moeilijk toegankelijke plekken, zoals militair terrein of op zee. Ook zijn er veel verschillende instanties bij betrokken. Tegelijk is het te moeilijk voor slachtoffers van illegale pushbacks om hun recht te halen, stelt de adviescommissie.
De mogelijkheden om te klagen zijn beperkt, en juridische bijstand is nauwelijks geregeld. De commissie wijst erop dat Nederland hiermee juridisch nog meer in de problemen kan komen. Het “patroon van wegkijken en onderling afschuiven van verantwoordelijkheid door lidstaten, en ook de EU-instellingen” moet volgens de ACVZ doorbroken worden. Maar het ontbreekt aan “politieke wil”.
De commissie adviseert dat Nederland zich sterker gaat inzetten om de situatie aan de grenzen te verbeteren, bijvoorbeeld met materiële steun of geld. Verder zou Nederland zich volgens de ACVZ moeten inzetten om in samenwerking met de andere lidstaten het beleid te veranderen, de rechtspositie van de migranten te verbeteren en de monitoring aan te scherpen.

Hè, ja. Net wat niemand met enig verstand wil. Zoals uit eerdere opvangperikelen al bleek: Wir schaffen das nicht! En ik mag er aan toevoegen: dat willen we ook niet. We worden al meer dan te veel bedonderd door bestuurders die niet in Brussel durven verschijnen met de boodschap dat ónze grens overschreden is, en daarom gemeenten voorliegen dat ze moeten, ook als het niet kan. Het was het eerste dat mevrouw Olleke Bolleke Knol na haar eervolle ontslag erkende.

Kort gezegd: de staatssecretaris heeft de gemeenten bedrogen door te suggereren dat ze de bevoegdheid had hen te dwingen – hetgeen naar zij zelf wist niet klopt. Maar geen gemeente (behalve Alkmaar) kon zich voorstellen zó belogen te worden, dus zocht verder niemand het uit. Je mag er vanuit gaan dat de overheid weet waarover zij het heeft als zij beweert je ergens toe kunnen dwingen. Het minste is toch wel dat zijzelf denkt het te mogen doen. Maar nee:

Er was geen juridische basis om vijf gemeenten te dwingen om noodopvang in te stellen voor asielzoekers. Dat schrijft de vandaag afgeloste staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ankie Broekers-Knol in antwoord op Kamervragen van Pieter Omtzigt.

Dit als gevolg van de eerdere ‘aanwijzing’:

Alkmaar kondigde toen aan uit te zoeken of de aanwijzing juridisch aangevochten kon worden. Ook andere gemeenten hekelden de handelwijze van het Rijk. Staatsrechtgeleerden zetten er al direct vraagtekens bij of het Rijk de opvang juridisch wel kon verplichten.

Dat, in plaats van het verdrag over vluchtelingenopvang eindelijk eens op te zeggen:

Volgens Broekers-Knol is “het gebruik van de term aanwijzing ingegeven door de acute noodsituatie waarvan sprake was, mede gezien de internationaalrechtelijke verplichtingen waaraan Nederland zich verbonden heeft.” Daarbij verwijst ze onder meer naar het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Vluchtelingenverdrag. Daarin is bijvoorbeeld geregeld onder welke omstandigheden asielzoekers moeten worden opgevangen.

Maar de nieuwe coalitie ligt alweer met de benen wijd gereed:

In het coalitieakkoord van het vandaag aangetreden kabinet-Rutte IV staat dat “het kabinet, met inachtneming van de lokale autonomie en passende waarborgen, gebruik [zal] maken van de mogelijkheid een aanwijzing te geven aan de medeoverheden”, mocht dat nodig zijn in het algemeen belang. In haar beantwoording aan Omtzigt wil Broekers-Knol niet ingaan op de vraag wat het nieuwe kabinet daarmee beoogt.

Ook al wil het nieuwe kabinet meer vluchtelingen opnemen dan het land aan kan, dan nog is het meer dan tijd degenen van wie het land van herkomst nu veilig is, op transport naar huis te zetten.

---

1. Het verjagen van aandringende maar als kansloos beschouwde immigranten aan de grens.

---

Meer over immigratie leest u hier.