Een inkijkje in het gutmenschdenken kan heel verhelderend zijn. NRC brengt vandaag een interview met David Kenning, de belangrijkste adviseur van de gemeente Amsterdam op het gebied van Syriëgangers. De samenvatting er van doet het ergste vrezen.

Zoals vaker, het begon goed:

De Westerse aanpak van radicalisering is gedoemd te mislukken. Deze aanpak leidt alleen maar tot polarisatie en kweekt terroristen van eigen bodem.

Maar dan.

‘Het is belangrijker dat we de psychologische gesteldheid van de jihadisten begrijpen, dan dat we ons blindstaren op de radicale islam.’

Want:

Zij vragen de gematigde islam zich verantwoordelijk te voelen voor de bestrijding van de radicale.’ Een misvatting, vindt Kenning, want jihadisme heeft volgens hem weinig met de islam te maken. ‘De jihadistische ideologie is zwak. Ga maar na: 99,99 procent van de anderhalf miljard moslims is immuun voor de ideologie van IS.

David Kenning is psychoanalist en terrorismedeskundige. Voorwaar een leerling van Freud, als we uit mogen gaan van hoe hij hier geciteerd wordt.

‘De ideologie van IS geeft een vrijbrief voor geweld. De volgelingen hoeven zich niet te beheersen zoals wij. Jihadisme is een puberoplossing voor een puberbrein.’

En ook nog:

Kenning wijst erop dat 90 procent van de jihadisten jonger dan 24 jaar is. En er zitten opvallend veel bekeerlingen bij, zegt hij: ‘Een op de zes Nederlandse jihadisten is vanuit een ander geloof bekeerd tot de islam, een op de vier in Frankrijk en in Noorwegen zelfs een op de drie.’ (..)
Dat psychologische problemen een rol spelen bij radicalisering, kwam onlangs ook naar voren uit onderzoek van de Landelijke Politie die 120 dossiers analyseerde van Syriëgangers en mensen die van plan waren naar Syrië te gaan. Van hen bleek 60 procent te kampen met psychosociale problemen, fors meer dan gemiddeld.

Puberaal?
Volgens de belangrijkste adviseur van de gemeente Amsterdam is vertrekken naar Syrië om deel te nemen aan de jihad dus een puberaal probleem? Zelfs als we alle andere uitingen van islamitisch gedrag verder buiten beschouwing laten, is dit een adembenemende simplificatie van wat gaande is. Bovendien geeft Kenning blijk van een tamelijk beperkt blikveld, aangezien hij denkt dat de problemen zich concentreren binnen de groep tot circa 24 jaar – omdat dat de leeftijdsgroep is waaruit verreweg de meeste jihadisten afkomstig zijn.

Hier zouden de Amerikaanse soldaten die in 1945 Europa bevrijdden van hebben opgekeken, ook zij immers behoorden voornamelijk tot deze leeftijdscategorie. Normaal gesproken is dit precies de leeftijd die strijdende legers het meest verbruiken. Kennings beeld van de gewapende strijd is hoogstvermoedelijk gevormd door lange avonden Dad’s Army, maar met de realiteit heeft dit weinig van doen.

Kromme redenatie
De analyse van Kenning is mede gebaseerd op het feit dat 1/6 van de bekeerlingen van autochtone afkomst naar Syrië vertrekt. Dit is een typerende samenvoeging van twee fenomenen, en de weigering te zien dat het er twee zijn is typerend voor de Gutmenschproblematiek waarvan Amsterdam een pronkstuk is. De bekering tot de islam kan best een gevolg zijn van puberaal gedrag, maar het besluit om op jihad naar Syrië te gaan is iets geheel anders – omdat dit een voorschrift van de islam betreft. Het is op zijn best een consequent gevolg van een puberbrein dat zich de voorgaande jaren (tussen 15 en 18 worden gemeenlijk de puberjaren genoemd) heeft gevormd naar een bepaalde manier van denken. Wie na zijn 18e besluit de fantasieën uit zijn puberteit te realiseren is echter weinig meer dan een psychopaat.

En inderdaad, zegt Kenning, “van Syriëgangers en mensen die van plan waren naar Syrië te gaande bleek 60 procent te kampen met psychosociale problemen, fors meer dan gemiddeld.” En uit deze conclusie van Kenning valt te destilleren waar het mis gaat met de hierboven al aangehaalde Gutmenschproblematiek: hij is niet in staat een ander paradigma te herkennen voor wat het is, en doet het daarom af als een psychosociaal probleem.

Gutmenschdom
Dit is de ellende met Gutmenschen in een notendop: door hun onvermogen zich in een andere manier van denken te kunnen verplaatsen – zozeer zelfs dat ze zich niet kunnen voorstellen dat iemand anders denken kan dan zijzelf – moet iedere andersdenkende wel iemand zijn met psychische problemen. Het is de neerbuigendheid van mensen die op andersdenkenden neerkijken alsof zij simpele zielen zijn. Het is de arrogantie van de zogenaamd beter opgeleide betweters. Het is de domheid van ‘de betere mensen’, die vinden dat zij iedereen de les mogen lezen, gebaseerd op een set waarden en overtuigingen die met de realiteit niets hebben uit te staan.

Het is geen wonder dat het maar niet opschiet met maatregelen die gericht zijn op effectiviteit, in plaats van op het geruststellen van gekwetste kinderzielen. Dat dergelijke mensen de koers van het beleid in Amsterdam bepalen – en daarmee landelijk een bakenfunctie hebben – is levensgevaarlijk. Kennings geruststelling: het kalifaat van IS kan ‘ons leven nauwelijks in gevaar brengen. zal de mensen die de pech hebben om te komen in de categorie Nauwelijks een schrale troost zijn.