Je kunt klagen dat tekstanalyse een soort sofistiek is, maar dat neemt niet weg dat de manier waarop koppen, foto’s en teksten tezamen een nieuwsbericht vormen ook zonder direct aanwijsbare terminologie of bijzondere redenatie heel herkenbaar kan zijn. En als het alleen onbewust herkenbaar is, wordt het griezelig. Want dan lezen we ineens de gedachten van de journalist.

Een van mijn all-time-favourieten wat betreft onbewuste en onbedoelde missers op het gebied van manipulatieve beeldvormimg was de terugkijkpagina in foto’s van het jaar 1993 door de Volkskrant. Dat is dus al een dikke twintig jaar terug. Onder de kop “Jaar van de etnische zuiveringen” stond pontificaal als grootste foto de nog nasmeulende ruïne van de flat in Amsterdam-Zuidoost waar kort tevoren een vliegtuig binnengevlogen was. Dat de Volkskrant dat niet bedoelde zoals je het interpreteren kunt staat vast. Dat het een andere bedoeling had eveneens – een dergelijke kop moest wel degelijk de toon zetten voor het vastzetten van dat jaar in de herinnering van de Volkskrantlezers. Wat bij mij lukte – maar alleen via die fotopagina.

Vandaag en gisteren had de NOS weer een paar pronkstukken waarvan ik er eerlijk gezegd van uitga dat die niet al te onschuldig zijn. Speciaal niet als je ze met elkaar vergelijkt, hoewel het stof tot nadenken gaf over de wijze waarop binnen de NOS wordt gedacht. Waarom ik het hier bespreek is dat het niet gaat om een subtiele aanpak. Een cursusje begrijpend lezen:

Duidelijk is, dat de NOS weinig hebben moet van de aanpak van de Filipijnse president Duterte. Hoewel – zoals vaker bij de NOS – het bericht op de site een iets voorzichtiger toon aanslaat, druipt de afschuw er van af.

Dat staat dan weer in schril contrast tot de kop die men gisteren op Teletext zette boven het berichtje dat in Irak 36 IS-leden waren opgehangen: Irak hangt 36 IS moordenaars op. Je krijgt niet het idee dat de schrijver van het artikeltje veel sympathie heeft voor IS-aanhangers. Overigens kan ik het niet anders uitleggen dan dat volgens de schrijver die gemene IS’ers – die de islam verkeerd interpreteren – nodig een lesje moesten krijgen.

Dat de president van Irak heeft aangegeven de executies te versnellen wordt alleen op de NOS-site genoemd, waarbij luchtig heen gedanst wordt over beroepsmogelijkheden en meer van dergelijke westerse justitiële fratsen waar men in landen als Irak alleen maar last van heeft. Niet dat ik daarvoor geen begrip heb, maar het contrast met het berichtje over de Filipijnen is opvallend. Er zijn weinig fundamentele verschillen tussen beide kwesties namelijk, maar daarop wilde ik morgen vanuit een andere invalshoek in een bredere context terugkomen.