De programma´s voor NL2021 lopen van de lopende banden in Den Haag. Veel kretologie, maar weinig concreets. Zoals: wordt de VVD linkser?

Dat zag ik afgelopen weekend hier en daar beweren, maar in de artikelen die de NOS schrijft vind ik het niet terug. Er staat wel iets anders, en in Nederland weet je dan dat je wordt voorgelogen omdat men eerst heeft bedacht wat men de kiezer gaat vertellen, en er later voorstellen en beleid bij verzint om er handen en voeten aan te geven. Zelf vond ik vooral opvallend dat het VVD-verkiezingsprogramma vrijwel synchroon met Rutte’s aankondiging van beschikbaarheid kwam – zaken die je derhalve niet los van elkaar kunt zien. Dus laten we eens kijken wat de staatsomroep schrijft:

De overheid moet de “rafelranden van het kapitalisme actief bijschaven”, vindt de VVD. “In plaats van de overheid te verkleinen, zal de komende tijd juist een sterke actieve overheid nodig zijn om ons te beschermen en onze economie en samenleving eerlijk en gezond te houden”, schrijft de partij in het programma voor de Kamerverkiezingen van volgend jaar.

Mijn eerste indruk was dat de huidige VVD niet weet wat kapitalisme in houdt. In deze context is het niet meer dan een modieuze kreet om andere linkse (dat toch wel, inderdaad) mensen te paaien: dat men bij de VVD nog zo slecht niet is, Tevens is wat hierboven wordt geschreven een erkenning van tien jaar wanbeleid. Dat is dan weer weinig schokkend, aangezien het werd gedaan in samenwerking met partijen die gewoon zijn op die manier te opereren. Want als je naar de realiteit vertaalt wat hierboven wordt vermeld, dan kan dat niet anders betekenen dan dat men de overheid verder gaat ontdoen van overbodige franje door haar opnieuw te definiëren en keuzes te maken.

Kaasschaaf
Definiëren? Keuzes?? De VVD??? Daar begint het probleem waar ik op doelde. Het favoriete werktuig voor bezuinigend Nederland is sinds begin jaren tachtig – ongeveer het moment dat de groei van de overheid zou worden ‘gestopt’ – de kaasschaaf. Dit geliefde werktuig van pappen en nathouden garandeerde dat evidente overbodigheid nooit meer dan wat kortwieken zou betekenen, en dat alle fundamentele keuzes aan het nageslacht werden overgelaten. Dat nageslacht kijkt nu met ongenoegen toe, maar de kaasschaaf is van blijvender politieke waarde gebleken dan alle goede bedoelingen en verstandige voornemens waarop zij het antwoord was. Dat is dan ook precies wat de NOS – kennelijk onwetend en zonder kennis van zaken – schrijft over het VVD-programma:

Partijleider Rutte, die vorige week bekendmaakte dat hij weer lijsttrekker wil worden, zegt dat de VVD kritisch naar zichzelf heeft gekeken en gedurfde nieuwe keuzes heeft gemaakt. “We zijn gaan vernieuwen terwijl de winkel open is en we zetten echt andere accenten. We hebben altijd de nadruk gelegd op een kleine overheid, maar wat je echt nodig hebt, is niet zozeer een kleine overheid, en al helemaal geen grote, maar wel een sterke”, voegt Rutte toe, die daarvoor ook verwijst naar de Corona-crisis.

Mooie woorden, want inderdaad waar en noodzakelijk. Is Mark Rutte op cursus geweest? Vast niet, en daar uit kan ik niet anders concluderen dan dat hij zelf niet beseft wat hij hier uitspreekt. Rutte is er om de zaken aan elkaar te praten, en niet anders. Dat doet hij via de bekende Rutte-blalablah:

De VVD stelt in het programma de middenklasse en het midden- en kleinbedrijf centraal. De partij zegt dat de middengroepen nu een fors deel van de premies en belastingen betalen, maar te weinig profiteren van toeslagen en kortingen. Rutte zegt daarover: “Wij zijn een land van de middenklasse, een land van hardwerkende mensen. Die willen zien dat ze als ze werken ook iets overhouden.”

Ruttiaans
De kabinetten Rutte hebben tot dusver uitgeblonken in het millimeteren van de middenklassen. Veel vertrouwen hoeven die niet te hebben – voor zover dat die middenklassen nog bestaan. Ik heb al eens laten zien dat er van die middenklassen steeds minder overblijft. Nu is er altijd een ‘midden’ maar dat dat is gedegenereerd van middenstand naar middenklassen en ongetwijfeld binnen een paar jaar naar ‘middengroepen’ vertelt het verhaal voldoende adequaat. Ook herkenbaar in de onafzienbare blahblah-brei:

De VVD pleit verder voor economische groei in plaats van bezuinigingen.

Herkenbare kletspraat van de verkiezingsprogrammagenerator. Het zou aardig zijn als iemand er een s tijd in zou steken om via politiek noodzakelijk geachte steekwoorden te kijken wat daar uitkomt als je het random laat draaien. Iets als hierboven behoort zeker tot de reële mogelijkheden.

De VVD vindt daarnaast dat in de zorg de marktwerking is doorgeschoten.

Zorgelijk
De VVD kwam er de laatste maanden achter dat zorg belangrijker is dan zij ooit had kunnen denken. En dat in geval die noodzaak aan de man komt, het wel erg op gaat vallen wat een rokende puinhopen tien jaar Mark & co hebben achtergelaten.

Verder een collectie rijp, overrijp en ook groene voornemens. Daar zitten uitstekende dingen tussen, de bekende leugens om rechtse mensen te paaien (we worden strenger, ècht!), en tamelijk verontrustende. Vreemd is dat niet -dat is zo bij alle partijen. Het vervelende is echter altijd dat je na de verkiezingen maar moet afwachten wie tot het kabinet geroepen worden – zowel qua partij als qua bemensing. Verstandige zaken worden zo door het verzet van andere partijen al snel uitgerangeerd, en per saldo regeert altijd weer de kuddegeest. Dat zal na NL2021 niet anders gaan dan anders.

En daarmee zijn we terug bij het opslaan van de kaasschaaf in het museum voor gruwelbeleid. Gaat dat gebeuren? Natuurlijk hoop je dat, maar de kans is klein. Nederlandse kabinetten die beleidskeuzes maken, en besluiten iedere overbodigheid te elimineren in plaats van een beetje kleiner te maken, het land zou er op vooruit gaan. Als dat in Nederland echt moet wordt er wel een commissie tussen geschoven. Het goede voorbeeld – en hoe dat uitpakt – zijn de kunsten. Daar is de verdeling van geld aangeland op een niveau dat minder niet echt kan, en dan hoor je na een verdelingsronde van alles rond gaan – van kritiek op de gebrekkige vernieuwing tot kritiek op de slachting onder bestaande instituties.

Bestaande instituties
Dat is precies het probleem met bestuurlijk Nederland (met Rutte als exponent). Men vindt het vrijwel onmogelijk zichzelf voor te stellen dat bestaande instituties zichzelf kunnen hebben overleefd. Dus worden die bestaande instituties langzaam gesmoord met kreten als meer doen met minder. Dit soort conservatisme wordt te weinig benoemd, en hier mag de VVD best eens wat naar links. Ware het niet dat Nederlands Links op dit vlak nog veel conservatiever is, en tegen die partijen schurkt de VVD nu net weer zo gezellig aan.. Zodat vooral de kuddegeest regeert.

---

Meer over NL2021 leest u hier.