Als je het bij de PvdA over een nieuwe lijsttrekker hebt, spreek je al snel over oude wijn van oude zakken.

Laat ik beginnen te bekennen dat ik een zwak heb voor Diederik Samsom. De man durft. Wat ik vaak echter jammer vindt, is dat zijn eigen voorprogrammering hem verhindert de logische conclusies te trekken uit wat hij rondom zich ziet. Desondanks lijkt hij te pogen elk discussie van meerdere kanten te bezien, en dat sla ik hoger aan dan zijn uiteindelijke capitulatie voor de eigen ingebakken overtuigingen die uit de tijd zijn. Dat zijn veel linkse standpunten nu eenmaal, en weinig verstandige mensen blijken links te kunnen blijven als ze de realiteit serieus nemen in plaats van die eigen overtuigingen.

Precies wat SP en GL de PvdA vaak voor de voeten werpen, maar dan vanuit een links perspectief.

Samsom meldde zich afgelopen zaterdag formeel als kandidaat, maar dat hij het zou proberen stond vooraf eigenlijk wel vast. Als hij er van had willen afzien had hij dat eerder aan moeten geven om overtuigend te zijn. Zodat hem weinig anders restte dan de vlucht naar voren.

Gisteravond bij Pauw kwam hij zijn aanmelding motiveren. Dat is wat zwakjes – alsof hij Pauw verantwoording schuldig zou zijn, maar het blijft natuurlijk publiciteit. Voor de partij. Want men doet het voor de partij, daar is waar het om gaat bij deze lijsttrekkersverkiezing. Het dilemma van de PvdA is namelijk niet zozeer welke koers de partij moet gaan varen, want daarover bestaat weinig debat. De verschillen tussen Samsom en Asscher zijn niet erg groot. Belangrijker is hoe men bereiken kan wat men wil, en welke lijsttrekker daarvoor het geijkte middel zal blijken. Want dat is waar komende verkiezingen de kneep zal zitten. Dat Samsom zelf het idee heeft dat hij voor veel mensen al iets bereikt heeft lijkt me totaal niet boeiend.

Nu vrijwel zeker lijkt dat Aboetaleb zich echt niet in deze lijsttrekkersstrijd zal werpen, is Asscher het logische alternatief voor Samsom. Overigens is dat ook de logische reden waarom Samsom graag ook Aboetaleb in de strijd zou zien, want het PvdA-spelletje dat er in de coulissen altijd nog een alternatieve leider staat is voor een politiek leider niet alleen uitputtend, maar electoraal desastreus. Daarmee staat Samsom alvast één puntje achter.

Wie het geijkte middel zal blijken is dus de vraag waarom deze lijsttrekkersverkiezing zou moeten draaien als de PvdA-leden hun verstand gebruikten. Dat zit zo: als de PvdA inderdaad haar impopulariteit van de afgelopen drieënhalf jaar verzilvert, eindigt zij maart 2017 met een zetelaantal van circa 14. Dan dreigt het PASOK/CDA-scenario: een partij die met het vertrek van de oude voorhoede (dat wordt dan onvermijdelijk) geen nieuwe aansprekende leiders meer weet aan te voeren, en een verstervingsproces aanvangt. In die situatie is een voorman als Samsom de perfecte pitbull als leider van de klein geworden Kamerfractie. Slechts als regeringswaardige partij kan de PvdA zich veroorloven een leider als Lodewijk Asscher in de Kamer te hebben. Hij schijnt veel mensen aan te spreken, maar overtuigen vind ik hem vrijwel nooit. Een soort Van Haersma Buma, eigenlijk.

Zoals altijd is de vraag welbeschouwd: met wie men een redelijk zetelaantal bereiken kan, en welke leider daaruit het hoogste rendement zal weten te halen. Het blijft in alle gevallen een gok, en de leden te vragen om een beslissing heeft evenveel waarde als het aan een paar doorgewinterde verkiezingsstrategen over te laten. De toegevoegde waarde is dat er door zo’n leiderschapsstrijd wat media-aandacht komt. En dat lijkt nu het enige criterium te zijn waaraan de PvdA zich nog vasthoudt.

Voor de toekomst van de PvdA lijkt Samsom me de veiligste keus, al ben ik blij dat ik het vermoeden heb dat de Pvda-leden dat anders zullen zien. Nederland kan de PvdA namelijk missen als kiespijn, en een keus voor Lodewijk Asscher maakt de kans op een stille implosie het meest waarschijnlijk.