De strijd die de VOC in het Indiaase subcontinent leverde met inlandse koninkrijken en Europese concurrenten behoort tot de verst weggezakte van Nederlands vergeten oorlogen.

Dat de VOC tot 1800 ook grote belangen in India had weet vrijwel niemand in Nederland nog. Veel aandacht is er niet voor, Ceylon is omgedoopt in Sri Lanka en men heeft in die contreien sinds het vertrek van het Nederlandse gezag zoveel eigen oorlogen en leed veroorzaakt waar ons land part noch deel aan had, dat er weinig resteert om ons schuldig over te voelen.

Toch was een deel van India minder dan 300 jaar geleden een zeer belangrijk onderdeel van de Nederlandse (VOC-)bezittingen in Azië. Maar voor een kaart van de Europese bezittingen in India in de 18e eeuw kwam ik uit op een Portugese kaart:

Vrijwel alle Portugese bezittingen die dat land verloor, verloor ze aan de Nederlanders. Zodat het er in het begin van de 18e eeuw nog naar uitzag dat de strijd om India zou gaan tussen Engeland, Frankrijk en Nederland. De ook aanwezige Denen stelden niet genoeg voor om ooit een serieuze bedreiging voor de grote drie uit die periode te kunnen vormen.

Ten tijde van de oorlog met Travancore begon serieus met de nederlaag in de Slag bij Colachel van de VOC tegen het koninkrijk in 1741, waardoor de VOC in zuidelijk India in een hachelijke positie verzeilde. Noordelijk India was staatkundig een eenheid onder het verzwakkende keizerrijk van de Groot-Mogels, maar dat was er nooit in geslaagd de zuidelijke punt van India te onderwerpen. Curieus voor de schuldgevoeligen onder ons: men was zich in India nauwelijks bewust van de beginnende Europese kolonisatie van India. De Portugezen hadden einde 16e eeuw wat problemen met de Mogols gehad omdat ze de zeewegen naar Mekka blokkeerden (de Mogel-elite was mohammedaans) en werden daarop door de Mogols verslagen. Maar verder bemoeiden de landgerichte koninkrijken van het subcontinent zich nauwelijks met hun eigen kusten. Significant is dat men in India nooit een grote zeevarend rijk heeft gekend.

De Nederlandse VOC begon echter het binnenland te penetreren en zich daar te bemoeien met de gang van zaken, zoals men dat ook in Nederlands-Indië gewoon was. De lokale Indiase koninkrijken waren daarvoor echter te goed georganiseerd, en verschilden technologisch te weinig van de Europeanen om niet in staat te zijn fel weerstand te bieden. En zo geschiedde.

De Nederlanders haalden vrijwel hun gehele handelsvoorraad peper uit zuidelijk India, en dat was de reden dat de VOC betrokken raakte in deze oorlog met Travancore. Sinds 1731 was e koning van Travancore in een oorlog verwikkeld met zijn buurkoninkrijken Kayamkulam en Kollam. De wederzijdse vernietiging van oogsten bezorgde de VOC veel last en al in 1734 probeerde de VOC te bemiddelen, hetgeen mislukte. Toen Travancore in 1737 ook nog het grootste peper-producerende gebied van zuidelijk India, Eleyadathu Swarupam, annexeerde was de boot aan. Ook door de nieuwe aanwezigheid van Engelse handelaren meende de VOC niet aan actie te ontkomen, omdat de inkoopprijzen van peper sterk stegen(, en de verkoopprijzen in Europa daalden). De eerste vijandelijkheden begonnen al in 1739, maar pas met de slag bij Colachel ontbrandde een volledige oorlog.

Na die eerste nederlaag zette Marthanda Varma, de koning van Travancore, zijn campagne tegen de Nederlanders voort met de verovering van een aantal kustforten van de VOC. Gedurende de eerste jaren van deze oorlog raakte heel zuidelijk India er bij betrokken, en het verging de Nederlanders en hun bondgenoten niet al te best. In 1753 sloten de Nederlanders een verdrag met Marthanda Varma, waarbij ze toezeiden zich strikt neutraal op te stellen in hun handelen met de inheemse koninkrijken. Na nog enig gekonkel werd in 1757 een definitieve vrede gesloten, waarbij de VOC de forten Cranganore en Pallipuram aan de koning van Travancore verkocht.

Pur militair was dit een nederlaag van de VOC, die niet de middelen bleek te kunnen genereren om Travancore op de knieën te krijgen. Uiteindelijk ging het om de handel, en dat was waarom vrede uiteindelijk eenvoudig binnen handbereik bleek nadat de VOC haar territoriale aspiraties liet varen.

Noordelijker vochten de Fransen en Engelsen in deze jaren de koloniale pendant van de Zevenjarige oorlog in Europa uit, waarbij de Fransen werden verslagen en moesten berusten in een staken van hun aspiraties in India, hoewel Pondicherry tot 1954 (!!!) een Franse kolonie bleef. De rest van India werd langzamerhand door de Engelsen veroverd, tot in 1856 Queen Victoria ook keizerin van India werd. De Nederlandse bezittingen in India waren echter al tijdens de Napoleontische oorlogen door het UK geannexeerd, en we hebben ze nooit terug gezien, hoewel de formele erkenning pas in 1825 plaatsvond..

---

Eerdere afleveringen van Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier.