Er is op dit moment een heel interessante ideologische strijd gaande bij wat ik gemeenlijk betitel als ‘nationaal links’. Nationaal voelend links zou wellicht beter geformuleerd zijn, maar dat is weer zo’n mond vol. Terminologie die niet direct pakt is nu eenmaal niet functioneel.

Nationaal links, dat zijn partijen als de SP in Nederland en Die Linke in Duitsland. In de meeste andere landen bestaat het sentiment wel, maar is dat ondergebracht in grotere linkse verbanden. Omdat eendracht macht maakt, en omdat er altijd minimaal een spoortje schuldgevoel aanwezig is tegenover meer internationalistisch georiënteerde partijgenoten. Juist de basis van dat schuldgevoel is nu het fundament waar men in de SP en Die Linke mee worstelt.

Binnen de SP woedt nu het ideologische gevecht of de partij meer activistisch moet zijn, of meer bestuurlijk. De ironie is dat dit een vertaling blijkt van een strijd tussen een nationale of internationalistische politieke focus. Waar de activisten roepen dat er – middels buitenparlementaire actie – meer aandacht moet worden besteed aan de positie van buitenlanders en asielmigranten, zijn de ‘bestuurlijken’ traditioneel meer gefocust op het behalen van resultaten voor de arbeidende klassen in Nederland. Het lijkt ook sterk op het conflict binnen de PvdA eind jaren zestig dat leidde tot de afscheiding van de ‘bestuurlijke vleugel’ als DS70.

De wortel van het probleem is de fixatie van het socialisme met internationale solidariteit. Dat het lied van de PvdA de ‘Internationale’ is, zal daar mede debet aan zijn. Het is middels een lied uitdragen dat men hogere doelen nastreeft dan alleen het nationaal belang. Want nationalisme is vies, dus is het nationaal belang óók bah. Dat al lang vastgesteld is, dat het vestigen van een internationale heilstaat nooit realiseerbaar blijkt, omdat teveel factoren van eigenbelang van diverse actoren normaal gesproken de zaak festeren, wil men niet weten.

Het internationale ideaal van allen voor allen is wat het socialisme er van weerhoudt een realistische politieke kracht te worden. Desondanks is het een kracht op zichzelf, aangezien het de idealen van jongeren gewoonlijk het dichtst benadert. En daar moet men deels van leven. De strijd binnen de SP is dan ook een gevecht tussen de ouden en de nieuwe garde. Dat doet veronderstellen dat op termijn de nieuwe garde het pleit zal winnen. Het gevolg zou wel eens kunnen zijn dat de SP dichter toe schuift naar GL en de oude positie van de PvdA, er mogelijk mee zou willen fuseren? Het besef dat hun standpunten in deze zaken uiteindelijk onverzoenlijk zijn – al was het alleen al vanwege structureel onvoldoende middelen – ontbreekt.

En dan begint de ellende die we zich met de PvdA hebben zien ontwikkelen weer van voren af aan. Om even in herinnering te brengen: naar mijn weloverwogen oordeel oordeel heeft de PvdA geen consistente ideologie, maar is haar pakket standpunten een groepje vetspetters op het politieke spectrum, gebaseerd op de diepste hoop van elk van de belangengroepen die tezamen die partij vormden dat eendracht macht maakt.

Binnen het Duitse Die Linke is dit debat thans eveneens gaande, en lijkt de internationaal georiënteerde vleugel evenzeer de beste kans te hebben om aan het langste eind te trekken. En ook dat is ironisch: dat juist in partijen waar de ideologische scherpslijperij zo welig tiert zo weinig wordt gedaan aan het bestuderen van de logica achter de eigen wortels. want de afscheiding van Die Linke van de SPD werd mede ingegeven door de opkomst van de Grünen, die de SPD in een andere richting trokken. Maar de wereld moet gered worden, en dat gaat nu eenmaal altijd voor.