Het Russisch-Turkse vredesinitiatief in Syrië is in feite een deelakkoord, zo is het veelgehoorde commentaar op dit moment. Hoe waar ook veronachtzaamt dat desondanksde Syrische werkelijkheid.

Het bestand dat vannacht is ingegaan is primair gesloten tussen Rusland, Turkije, Syrië en hun respectievelijke bondgenoten. Daarmee worden eigenlijk automatisch de Koerden en IS buiten beschouwing gelaten, zeker na de Turkse uitval naar de USA over het bevoorraden van IS. Of Al-Nusra, de lokale tak van Al-Qaïda, er buiten valt werd hier en daar betwijfeld, maar het lijkt gezien eerdere ervaringen het meest logisch. Daarmee gaat de strijd op veel fronten door, maar tegelijkertijd neemt het akkoord met Turkije een ontzaglijke verzameling losse milities uit de strijd. Dat Turkije voor hen garant wil staan (wat dat ook betekent in deze context) laat niet alleen zien hoe diep het land betrokken was in deze burgeroorlog, maar ook dat de deelnemende Syriërs de moed hebben opgegeven en aansturen op een vergelijk met het zittende regime. Dat biedt veel perspectief voor een structurele oplossing dat tussen deze partijen de strijd kan worden beëindigd.

Dat de gevechten bij Damascus nu verhevigd doorgaan is dan weer zo’n berichtje dat de westerse media nu gretig aangrijpen om het ontegenzeglijke diplomatieke succes van de Russen (St.Obama daarmee pijnlijk in de ballen schoppend) te debunken. Kan, mag, maar wat gebeurt er eigenlijk? Er zullen altijd milities zijn die de strijd niet wensen te staken. Die zullen komende tijd worden geïncorporeerd in Al-Nusra of IS. Dat is al eerder gebeurd, en het was onvermijdelijk. Nieuws kun je het dus nauwelijks noemen, en zo zou je het ook niet moeten behandelen. Dat een deel van de rebellen inziet dat de strijd voorbij is omdat verder vechten zinloos is is een goede zaak. Dat Turkije er nog wat groepen Turkmenen in Noord-Syrië bijvoegt geeft het extra credibiliteit. En dat het Turkije uit de strijd terugtrekt is van enorm belang.

Het Russisch-Turkse vredesinitiatief heeft feitelijk een beperkt doel, maar daarom des te meer kans van slagen. Dat een deel van de milities de strijd nu gaat staken betekent ook dat er gaten zullen vallen in de frontlinies van Al-Nusra, waarmee men veel samenwerkte. Het betekent ook dat er Syrische troepen vrij zullen komen om elders terrein te herwinnen.

Dat Rusland nu aankondigt troepen naar huis te kunnen halen neem ik met een pondje zout. Dit voorjaar nog werd een deel van de Russische inzet naar huis gehaald, maar niet de fronttroepen. Ongetwijfeld heeft Turkije de verzekering gekregen dat de Russische luchtafweer hen met rust zal laten, want zij was zeer vermoedelijk de belangrijkste reden dat de Russische luchtmacht het Turkse leger steunde boven El-Bab eerder deze week, en dat de Turkse luchtmacht buiten beeld bleef.

Ondanks alles heeft het eerdere overleg in Astana tussen Rusland, Iran en Turkije voor alle drie veel opgeleverd. Dat de USA nu nog slechts steun verleent aan de Koerden zorgt er niet alleen voor dat ze voorlopig niet behoeft te worden uitgenodigd aan de onderhandelingstafel, maar is op langere termijn ook een kus des doods voor hen. Het valt te hopen dat de nieuwe president Trump voor hen iets bereiken kan na 20 januari. Dat er na die datum ook weer ruimte is om met de USA te spreken was een laatste doodsklap die Putin gisteren de regering-Obama gaf. Succes van de onderhandelingen zou de kans op werkelijke vrede dichterbij brengen, omdat men zich dan kan richten op het opruimen van IS en Al-Nusra. Dat doe je niet via vredesonderhandelingen, maar via een grote schoonmaak. Dat is hard, maar hoogst noodzakelijk.

Bij Nieuwsuur schatte arabist Leo Kwartel de kansen voor het vredesinitiatief niet al te negatief in. Kwartel is ongeveer de enige arabist die ik ooit bij Nieuwsuur zag die beseft wat in Syrië gebeurt. Vaak een verademing na vele opgewonden Arabische Lente-fans waar men daar in grossiert.

Staakt-het-vuren in Syrië heeft kans van slagen, zegt arabist Leo Kwarten. pic.twitter.com/hjEdqDaonS

— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) December 29, 2016

Of er nu hele contingenten Syriërs naar huis zullen terugkeren blijft een open vraag. We zullen het moeten afwachten, maar veel hoop heb ik er niet op.